))
Onbehaarde Apen is de wekelijkse wetenschapspodcast van NRC. Lucas Brouwers, Hendrik Spiering en Gemma Venhuizen bespreken kleine ontdekkingen, wilde theorieën, wereldschokkende inzichten en alles wat daar tussenin zit.
De populairwetenschappelijke podcast waarin Tim, de 'onwetende verteller', en Robert, promovendus theoretische natuurkunde, iedere aflevering ingaan op een interessante natuurkundige vraag. Aan de hand van bijvoorbeeld de radiostem van Ruud de Wild of een saunabezoek bespreken de twee vrienden in vijftien minuten de natuurkunde achter alledaagse onderwerpen, zoals licht, warmte of zwaartekracht.
Over diepzeediertjes die broeikasgassen eten, immuuncellen die zichzelf opofferen en de zoektocht naar planeten. Over de nieuwste medicijnen, zonnecellen en sensoren. Kortom: hoe werkt de wereld om ons heen en hoe kunnen we hem nog beter maken?
Kernenergie, je bent voor of tegen. Maar wat weet je nu eigenlijk écht over nucleaire technologie? We nemen je mee op reis naar de kern van kerntechnologie. Via Marie Curie reizen we tot in de ruimte en werpen we een blik op de toekomst. 4 afleveringen vol nuance en inzichten over nucleaire technologie en de toekomst ervan.
In De Vagina Dialogen van Libelle loodsen Marieke, Ellen en Anne-Marie de luisteraar langs alles wat we maar willen weten over de vagina. Het ultieme doel: álles bespreekbaar maken en wég met die schaamte. Wat weet jij eigenlijk van je vagina? En waarom praten we er zo weinig over? Libelle en Bureau Vrouwenzaken zijn on a mission om de vagina voor eens en altijd uit de schaamstreek te halen. In zes afleveringen van De Vagina Dialogen ontrafelen Marieke (43), Anne-Marie(45) en Ellen (53) de g ...
Een talkshow waarin we bètastudies concreet maken door middel van persoonlijke verhalen. Dat doen we samen met uitvinders, zowel studenten als werkenden, met verschillende technische achtergronden. Hoe denken zij dat hun wetenschap en werk de wereld verandert en gaat veranderen? Per aflevering onderzoeken we hoe één specifiek vakgebied de maatschappij beïnvloedt.
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Honden lijken een basisbegrip te hebben van hoe objecten zich zouden moeten gedragen. Al in ons eerste levensjaar leren mensen over causale verbanden en het gedrag van objecten. Over hoe het één het ander beïnvloedt. Hoe je bijvoorbeeld met je hand een object kan verplaatsen. Deze vaardigheid blijven we verbete…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Een internationaal team van onderzoekers heeft ontdekt dat op de huid van egels een schimmel te vinden is die antibiotica produceert. In reactie daarop worden bacteriën die daar ook zitten resistent. Deze specifieke superresistente bacterie is dus niet het gevolg van antibiotica gebruik door mensen, maar een ge…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Wormpjes in je lichaam hebben: dat klinkt niet als iets wat je moet willen. Toch zijn er onderzoekers die denken dat de kronkelende diertjes onze gezondheid juist beter kunnen maken. In 2020 infecteerde iemand zichzelf opzettelijk met een parasitaire rondworm door een paar larven met een pleister op zijn ondera…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Uit een onderzoek naar het gedrag van zo'n 40.000 Amerikaanse volwassenen zou blijken dat de mensen die het meeste sporten ook de meeste alcohol drinken. De kans dat een fanatieke sporter een behoorlijke drinker is lijkt zelfs twee keer zo groot vergeleken met minder fitte mensen. Waarbij een behoorlijke drinke…
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Onderzoekers hebben een nieuw nanodeeltje ontwikkeld waarmee het voor het eerst mogelijk wordt om cellen in de binnenwand van bloedvaten genetisch aan te passen. Voorheen lukte het niet om bijvoorbeeld het CRISPR-Cas-instrument in deze cellen af te leveren, omdat de gebruikelijke route met een virus als transpo…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick We wisten al dat honden goed zijn in woorden leren, maar nu blijken ze het ook heel goed door te hebben als je even in een andere taal praat of onzinwoorden gebruikt. Honden zijn niet de enige dieren die chocola kunnen maken van de geluidspatronen in menselijke spraak, maar ze zijn er wel uitzonderlijk goed in.…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick De inspiratie voor een nieuwe mini-sensor die in je telefoon past en waarmee je eten en materialen kunt analyseren werd gevonden in de ogen van de bidsprinkhaankreeft. Dit diertje kan met zijn ogen namelijk veel meer zien dan wij mensen. In plaats van onze drie fotoreceptorcellen waarmee we optisch licht kunnen…
N
NRC Onbehaarde Apen
1
#171 Westers slapen is slapen onder druk
41:30
41:30
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
41:30
We drinken thee, gebruiken oordopjes en kopen een duur matras. We doen alles voor een goede nachtrust. Maar wat gebeurt er precies in onze slaap? En is die 8 uur eigenlijk wel nodig? Host: Lucas Brouwers Gasten: Hendrik Spiering en Gemma Venhuizen Producers: Celiné Cornelis en Rosa van Toledo Shownotes: Brahm's Lullaby gespeeld door Michelle Masumu…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Bomen hebben schimmels nodig voor het opnemen van voedingsstoffen en water, maar nu blijken die schimmels zelf nogal de touwtjes in handen te hebben. We kennen natuurlijk veel schimmels die slecht voor planten zijn, maar in dit geval gaat het juist om schimmels die een hele positieve samenwerking met planten aa…
B
Bert ziet sterren
1
Aflevering 8: Tim en Bert eindigen bij het begin
14:57
14:57
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
14:57
De laatste aflevering van het seizoen waarin Tim zich afvraagt wat het begin is van alles. Wat is de oerknal? En hoe heeft het universum zich daarna ontwikkeld?
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Om te ontdekken welke diersoorten er te vinden zijn in het water gebruiken wetenschappers al lange tijd environmental DNA uit watermonsters en dat lijkt ook te lukken met eDNA uit de lucht. Als dat inderdaad werkt dan zou dat een extra tool zijn bij het monitoren van diersoorten op het land, zeker in het geval …
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick De identiteit van bijvoorbeeld een zenuwcel wordt door een genetische schakelaar tijdens de ontwikkeling van de cel aangezet. Maar hoe blijft die schakelaar eigenlijk aanstaan? Het was al bekend uit eerder onderzoek dat deze alles bepalende schakelaar in bacteriën aan en uit kan. Maar hoe zit dat in onze cellen…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Lange tijd was het onbekend waar in de hersenen sensaties werden verwerkt die rond de vrouwelijke geslachtsdelen worden gevoeld. Nu denken ze de spot te hebben gevonden. Het gaat om een deel van de somatosensorische cortex. Dit gebied is betrokken bij de verwerking van tast, pijn en temperatuur. Van veel lichaa…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Onderzoekers denken dat een Amerikaanse vissoort in een school zwemt om zo gezamenlijk de ultrasone geluiden van dolfijnen beter te kunnen horen. De Amerikaanse elft is één van de weinige vissoorten die de ultrasone klikjes van dolfijnen kan opvangen. Hij weet daarmee grotendeels uit de magen van dolfijnen te b…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In een club in Glasgow gebruiken ze straks een hele bijzondere manier om de temperatuur in de ruimte te regelen: een koel- en verwarmsysteem dat draait op lichaamswarmte. Dansen op een volle dansvloer is iets wat veel mensen lange tijd hebben moeten missen. In Glasgow hebben ze nu iets bedacht om te zorgen dat …
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Nederlandse onderzoekers hebben een belangrijke ontdekking gedaan over actieve materie, die ervoor kan zorgen dat we het gedrag van cellen in bijvoorbeeld tumoren beter kunnen voorspellen. In deze audio hoor je onderzoeker Vincent Debets van de Technische Universiteit Eindhoven. Lees hier meer over het onderzoe…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Bij een sterilisatie wordt de buis waardoor de zaadcellen zich van de testikels naar de penis verplaatsen doorgeknipt en netjes dichtgemaakt. Maar waar gaan de zaadcellen dan heen? Vanaf het moment van de sterilisatie kunnen de zaadcellen niet meer met het sperma mee het lichaam uit. De testikels maken nog stee…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Beter een taal leren door minder goed na te denken, dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar uit onderzoek zou blijken dat dit helemaal geen slecht idee is. In deze audio hoor je onderzoeker Eleonore Smalle van de Universiteit Gent. Meer lezen over het onderzoek kan hier: Unlocking adults implicit statistical l…
N
NRC Onbehaarde Apen
1
#Herhaling: Bier, oerdrank en genetisch experiment
1:16:23
1:16:23
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
1:16:23
Onbehaarde Apen is deze week nog met winterslaap. Gemma Venhuizen zocht haar favoriete Onbehaarde Apen aflevering uit. Onbehaarde Apen LIVE. Bier: oerdrank en genetisch experiment Van Mesopotamische bierwetten tot gistcellen die zich als diva gedragen: in deze tweede liveshow van Onbehaarde Apen duiken we in de geschiedenis en de toekomst van bier.…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Wat doen kinderen als ze een ander kind de regels zien breken? En verschilt dat per gemeenschap? Daar hebben onderzoekers naar gekeken binnen allerlei verschillende culturen. In deze audio hoor je onderzoeker Patricia Kanngiesser van de universiteit van Plymouth. Lees hier meer over het onderzoek: Challenging r…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Je zou kunnen denken: in de landen waar van rechts naar links wordt geschreven en gelezen vind je meer linkshandigen. Maar dat blijkt juist omgekeerd. De meeste linkshandigen vind je in Westerse landen. In Nederland, de VS en Canada gaat het om zo'n 13 procent. In de landen waarin taal van rechts naar links loo…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Onderzoekers hebben ontdekt dat stamcellen die bezig zijn met het kiezen van hun taak in het lichaam, veel hebben aan een beetje extra sponzigheid. De meeste kennis die we hebben over biologische materialen en levende organismen komt uit de biochemie. De wetenschap van de stofjes die cellen gebruiken om te func…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Biologen hebben een stukje van het mechanisme ontrafeld waarmee bomen CO2 uit de lucht te halen en opslaan. Het kan helpen bij het kweken van nog efficiëntere bomen. In deze audio hoor je onderzoeker Yrjö Helariuttas van de University of Cambridge en University of Helsinki. Lees hier meer over het onderzoek: Bl…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In een nationaal park in Botswana is onderzoek gedaan naar agressie onder olifanten. Ze zagen: hoe minder oudere mannetjes, hoe meer angst en algehele agressie. In onderzoek naar het gedrag van olifanten is altijd veel aandacht geweest voor de belangrijke rol van de vrouwtjes in de sociale structuur van de dier…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Alle koninklijke mummies die in de 19e en 20e eeuw zijn gevonden zijn inmiddels uitgepakt en onderzocht. Allemaal behalve één. Niemand wilde zich wagen aan dit bijzondere exemplaar. Tot nu. In deze audio hoor je onderzoeker Sahar Saleem van Cairo University in Egypte. Lees hier meer over het onderzoek: Scientis…
N
NRC Onbehaarde Apen
1
# Herhaling: Wat kinderen doen als niemand kijkt
50:53
50:53
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
50:53
Onbehaarde Apen is op winterslaap. Daarom deze lievelingsaflevering van Hendrik uit het archief. Wat kinderen doen als niemand kijkt Ben je een kutkind of een keizerkind? Wie dit raadsel snapt, hoort zichzelf "ik ben een kutkind" zeggen, en gaat tóch niet af. In kindercultuur spelen kinderen met macht, angst en walging, en verwerken zo de wereld. Z…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Onderzoekers van de Radboud Universiteit zijn erin geslaagd om met korte lichtflitsen de magnetische eigenschappen van een materiaal te veranderen. Dat zou voor een veel snellere en energiezuinigere magnetische dataopslag kunnen zorgen. In deze audio hoor je onderzoeker Alexey Kimel van de Radboud Universiteit.…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Ooit waren miljoenpoten zo groot, dat ze je makkelijk van de voeten zouden lopen als je per ongeluk hun pad zou kruisen. Je hebt duizendpoten en je hebt miljoenpoten. Er zijn veel verschillende soorten van beide, maar erg groot zijn de langwerpige krioelende beestjes met veel pootjes niet. Tenminste: vandaag de…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Hou je van een goeie zombie-serie of film op z'n tijd? Dan zou dat in je voordeel kunnen werken in een wereldwijde pandemie. Wat is er van invloed op hoe goed je tegen de stress van een pandemie kan? Met die vraag begonnen wetenschappers van onder andere Penn State University een onderzoek. 310 proefpersonen kr…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Meer dan 400 kilometer van de kust van Taiwan ligt een klein stukje land in het midden van een rif. Eén van de eilandbewoners is een aardworm, maar hoe is die daar gekomen? Het eilandje in de buurt van Taiwan kent een enorme biodiversiteit en één van de (helaas wel invasieve) bewoners die daaraan bijdraagt is d…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Onderzoekers van de universiteit van Western Australië bedachten een tijdje terug iets slims om een invasieve vissensoort tegen te werken bij het voortplanten: een enge robotvis. Ze werden ooit door mensen losgelaten in de natuur om muggenlarven op te eten: de muggenvis, of muskietenvis. Inmiddels is het beestj…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Australische onderzoekers hebben honderden duizenden hersencellen in een schaaltje binnen vijf minuten geleerd hoe ze een simpel computerspelletje moeten spelen. Het gaat om het computerspelletje 'Pong, één van de eerste spellen die ooit voor de computer werden gemaakt. Het lijkt een beetje op een potje tennis:…
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In het M4I-lab van Ron Heeren in Maastricht kunnen ze aan een haar zien wat je jaren geleden op de dag nauwkeurig aan het doen was. Dat zit natuurlijk iets genuanceerder, maar met de nieuwste technieken kunnen ze in ieder geval het chemische dagboek van je haar uitlezen. Zelfs als je twee jaar geleden een dag o…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Duizenden moleculen tegelijk in realtime analyseren om zo bijvoorbeeld te kunnen bepalen hoe een tumor groeit of een bot geneest: in het lab van Ron Heeren in Maastricht hebben ze daar de techniek voor ontwikkeld. Lees hier meer over het lab: Maastricht MultiModal Molecular Imaging Institute. Niet lezen, maar k…
B
Bert ziet sterren
1
Aflevering 7: Tim en Bert krijgen kortsluiting
14:59
14:59
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
14:59
De speciale kerstaflevering waarin Bert er helemaal alleen voor lijkt te staan als hij uitlegt hoe elektrische schakelingen werken. Waarom gaan bij een serieschakeling alle lampjes uit als eentje het niet meer doet? En kun je oneindig apparaten blijven aansluiten op een parallelschakeling?
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Het bestrijden van een ziekmakende Afrikaanse parasiet wordt in de weg gezeten door honden, blijkt uit onderzoek van de universiteit van Exeter. De Guineaworm is een parasitaire rondworm. De worm heeft kleine zoetwater-eenoogkreeftjes als tussengastheer en een zoogdier als uiteindelijke gastheer. Mensen kunnen …
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Dit weekend is het - als het goed is - zover: de James Webb Space Telescoop - het grootste en meest ambitieuze ruimte-observatorium ooit gebouwd gaat de ruimte in. Maar wat gaat hij daar eigenlijk doen? James Webb Systems Engineer Maurice te Plate van ESA vertelt waarom Webb een infraroodtelescoop moest worden,…
N
NRC Onbehaarde Apen
1
#170 Nóg dichter bij de oerknal: de James Webb Ruimtetelescoop
29:37
29:37
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
29:37
Na 30 jaar uitdenken, meten en bouwen, is het eindelijk is het zover: op eerste kerstdag wordt de James Webb Ruimte-telescoop gelanceerd. Deze origami-telescoop kijkt naar de eerste sterren. Maar waarom heeft de bouw zo lang geduurd? En wat staat er komende tijd allemaal te gebeuren? Host: Hendrik Spiering Gast: Laura Bergshoef Producers: Mila-Mari…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Studenten van de TU Eindhoven staan op het punt om af te reizen naar Antarctica. Ze gaan die kant op om belangrijke metingen te doen die nodig zijn voor de bouw van hun zelfrijdende Antarctica-rover. In deze audio hoor je Ewout Hulscher en Oscar Mannens van Team Polar over waar de rover allemaal tegen moet kunn…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Voor het eerst hebben onderzoekers de precieze snelheid kunnen bepalen waarmee een ziekmakende bacterie een boom besmet. Kleine insecten zijn verantwoordelijk voor het infecteren van citrusbomen met een vervelende bacterie. Deze bacterie maakt gebruik van de sapstromen van de boom om zich verder te verplaatsen …
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Als we ons dingen proberen te herinneren gaat dat nog wel eens mis. We weten nog lang niet alles over het mechanisme daarachter, maar onderzoekers hebben weer een stukje van de puzzel opgelost. In een experiment kregen proefpersonen een 70 korte filmpjes van 30 seconden te zien met daarin een afgerond verhaaltj…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In 1972 werd een stukje rots van de maan veiliggesteld door astronauten van de Apollo 17-missie. Nu geeft datzelfde stukje rots onderzoekers allerlei belangrijke nieuwe informatie over de evolutie van de maan. Natuurlijk was er al wel eens naar de chemische samenstelling gekeken van het monster, maar inmiddels …
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Een groot deel van de processen en installaties in de chemische industrie moet in 2050 aangedreven worden door duurzame elektriciteit. Het inzetten van plasmatechnologie zou daarbij enorm kunnen helpen. Maar hoe werkt het? Op de Brightlands Chemelot Campus in Geleen hebben ze net een nieuw plasmalab geopend. Ti…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Jonge kinderen hebben hun ouders of verzorgers nog heel vaak nodig. Voor de jonge Darwinvink wordt het zelfs levensgevaarlijk als mama te vaak niet thuis is. De eerste dagen nadat een ei uitkomt zijn jonge vogels enorm kwetsbaar. Het verdedigen van het nest door de vader werd altijd gezien als enorm belangrijk.…
N
NRC Onbehaarde Apen
1
#169 Waarom zijn we bang voor kernafval?
48:20
48:20
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
48:20
Kernenergie staat weer op de agenda. Maar hoe zit het met kernafval? Hoe pakt Nederland dat aan? En heeft kernafval last van een imagoprobleem? Host: Lucas Brouwers Gasten: Dorine Schenk & Karel Knip Producer: Julia Vié Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Het is onderzoekers gelukt om een simpel stukje rubber te programmeren en het tot twee te laten tellen. We bevinden ons in het veld van de mechanische metamaterialen. Dat zijn materialen die je aanpast waardoor ze nieuwe mechanische eigenschappen krijgen. Neem bijvoorbeeld een simpel stukje rubber. Daar kun je …
B
Bert ziet sterren
1
Aflevering 6: Tim en Bert gaan magneetvissen
13:39
13:39
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
13:39
De aflevering waarin Tim zijn hengel uitgooit en Bert uitlegt wat stroom en magnetisme met elkaar te maken hebben. Hoe ontstaat een magneetveld? En wat hebben we daaraan?
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de American Geophysical Union zijn satellietbeelden gepresenteerd waarop zwaktes in een hele belangrijke ijsplaat in Antarctica te zien zijn. De ijsplaat is onderdeel van de Thwaites Glacier. Hij dient een beetje als rem en voorkomt dat de gletsjer sneller gaat stromen. Nu …
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Insecten worden vaak genoemd als interessante eiwitbron voor de toekomst. Maar stel dat er massaal insectenboerderijen komen, hoe maak je die dan rendabel? In het CoRoSect-project, waar 19 Europese partijen aan meewerken, wordt alvast gekeken of slimme robots zo'n insectenboerderij draaiende zouden kunnen houde…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick We weten allemaal dat knuffelen goed voor ons is, maar even geleden hebben onderzoekers ook laten zien dat hoeveel een kind in jonge jaren is geknuffeld ook echt een effect heeft op hun DNA. In knaagdieren werd deze link eerder al eens gevonden, maar inmiddels is hier ook bij kinderen naar gekeken. Van 94 baby'…
