14 Deireadh Fómhair 2023 (Maigh Eo)

Nuacht Mhall

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall.

*

Inniu an ceathrú lá déag de mhí Dheireadh Fómhair. Is mise Oisín Mac Conamhna.

Rinne na míleataigh Ioslamacha Hamas ionsaí gan choinne ar Iosrael maidin Dé Sathairn seo caite, inar mharaigh siad breis agus míle dhá chéad duine, agus é seo á scríobh tráthnóna Dé Céadaoin. Sibhialtaigh ab ea iad an tromlach mór de na mairbh, le roinnt páistí agus seandaoine ina measc, agus níos mó ná dhá chéad seasca duine óg a bhí ag freastal ar fhéile cheoil. Dúirt Fórsaí Cosanta Iosrael gur mharaigh siad níos mó ná míle cúig chéad de na míleataigh Hamas san ionsaí. Mar fhrithbheart, d’fhógair rialtas Iosrael cogadh ar Hamas, agus d’fhógair siad léigear iomlán ar Stráice Gaza. Ghearr siad soláthar de bhia, uisce, leictreachas, leigheas, agus gach ní eile, mar chuid den léigear. Agus é seo á scríobh, bhí níos mó ná míle Palaistíneach maraithe taobh istigh de Gaza sa fhrithionsaí a rinne aerfhórsa Iosrael, agus bhí arm Iosrael ag bailiú taobh amuigh d'halla teorann Gaza, agus iad ag fáil réidh le hionsaí talún.

In Éirinn, fógraíodh Buiséad 2024 Dé Máirt. I measc na mbeart, bunaíodh ciste bonneagair, aeráide agus nádúir, a bhfuil ar intinn ag an rialtas a mhaoiniú go bliantiúil le dhá bhilliún Euro go ceann seacht mbliana. Tá an ciste ann chun infheistiú a dhéanamh ar bhonneagar glas an stáit, agus bearta eile chun aghaidh a thabhairt ar an ngéarchéim chomhshaoil, tar éis an Mheán Fómhair is teo riamh ó thús staire ar fud an domhain.

Tá foireann rugbaí na hÉireann ag fáil réidh lena cluiche ceathrú ceannais sa Chorn Domhanda, i gcoinne Lán Dubha na Nua-Shéalainne. Ní dheachaigh aon fhoireann Éireannach níos faide ná an cluiche ceathrú ceannais riamh, acht an babhta seo, tá Éire ar bharr an rangaithe domhanda oifigiúil, tar éis sé bhua dhéag i mórchluichí i ndiaidh a chéile. Níor bhuaigh Éire i gcoinne na Nua-Shéalainne ar chor ar bith go dtí gur thug siad an lá leo i bPáirc an tSaighdiúra i Chicago in 2016; acht ón lá sin, bhuaigh Éire cúig as an ocht gcluiche a imríodh eatarthu. Ina measc, bhí bua i sraith mórchluichí sa Nua-Shéalainn féin. Rachaidh captaen na hÉireann, Johnny Sexton, ar scor ón rugbaí tar éis an chomórtais; agus beidh muintir na hÉireann uilig ag súil go dtreoróidh sé an fhoireann go bua stairiúil anocht i bPáras. Éire abú!

*

Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta.

*

GLUAIS

frithionsaí, frithbheart - counter-attack, counter-measure

léigear - siege

ciste - fund

bonneagar - infrastructure

rangú domhanda oifigiúil - official world ranking

bua - victory