Opinie | Eindelijk komt de droom van Wiegel uit: een nationaal kabinet

Jaap Jansen | BNR

Zodra de stembussen gesloten zijn begint voor echt gehaaide spelers van het politieke spel de campagne al richting de volgende verkiezingen. Vandaar dat VVD-leider Mark Rutte meteen een pleidooi hield voor praten met JA21. Dan kan hij later zeggen dat het aan hem niet gelegen heeft. VVD'ers die heel dicht bij Rutte staan, zoals Uri Rosenthal en Henk Kamp, deden de afgelopen dagen weinig moeite hun ergernis hierover te verbergen.

Luister terug | Jaap Jansen | Regeren met de SP

Rosenthal doorzag het desgevraagd meteen als 'onderdeel van het politieke spel'. En Kamp mopperde: 'op rechts hebben we alleen maar ruzie en gescheld gezien en Joost Eerdmans was al van zeven partijen lid.' Ruttes geknuffel met een partij waarvan de voorlieden zogenaamd grapjes maken over 'dobbernegers' en serieus voorstellen halal-slagerijen te verbieden is niet bepaald staatsmanwaardig.

Zo progressief mogelijk

CDA-leider Wopke Hoekstra suggereerde eerst afstand te willen houden. Maar binnen de kortste keren liet hij doorschemeren mee te willen praten: geen motorblok zonder het CDA! Het CDA is de eerste voorkeurspartner van de VVD. D66-leider Sigrid Kaag wil een 'zo progressief mogelijk kabinet', exact de woordkeus die Jesse Klaver van GroenLinks echode. De SP wordt in D66-kring niet als progressief beschouwd.

Luister terug | Formatie: alles is bespreekbaar, benadrukt ChristenUnie

Misschien wel daarom dat Rutte ook na de verkiezingen blijft flirten met juist die partij. Rutte noemt ook PvdA en GroenLinks als partners. De PvdA is bereid te praten nu ook de oppositie niet blijkt te lonen. PvdA-leider Lilianne Ploumen houdt vast aan de verkiezingsbelofte om alleen een kabinet in te gaan met ten minste één andere linkse partner. Kijken of dit zo blijft nu Klaver hier minder standvastig in is.

Vijfpartijenkabinet

Voor een meerderheid in de Tweede Kamer heb je met VVD, D66, CDA en een van de linkse partijen een meerderheid. Maar voor Rutte telt ook het zeteltal in de senaat. In de Eerste Kamer is voor een meerderheid deelname van PvdA en GroenLinks nodig. Een vijfpartijenkabinet van deze samenstelling geeft vanuit VVD en D66 bezien een betere balans tussen conservatief en progressief, met voor Rutte het voordeel dat VVD en CDA binnen het kabinet nog altijd een meerderheid hebben als de spanningen oplopen.

Lees ook | Economen waarschuwen voor plundering Nationaal Groeifonds

De VVD-leider aarzelt nog. Toch moet hij - ook als historicus - beseffen dat zon kabinet aansluit op de grote wens van een van zijn voorgangers: Hans Wiegel. Die pleitte begin jaren tachtig, toen Ruttes politieke belangstelling zich ontpopte, voor een 'nationaal kabinet' van CDA, PvdA, VVD en D66. Met zon nationaal kabinet nu voor de meerderheid aangevuld met GroenLinks staat Rutte dus in een waarlijk liberale traditie.

See omnystudio.com/listener for privacy information.