Opinie | Een verrassende en lastige verkiezingsuitslag

Jaap Jansen | BNR

Zon gamechanger heeft zich in de verkiezingscampagne van 2021 niet voorgedaan. Maar onder de radar blijkt ook nu het eerste grote televisiedebat bij RTL bepalend te zijn geweest. Sindsdien ging Rutte in de peilingen omlaag, Sigrid Kaag van D66 omhoog en wist het CDA met Wopke Hoekstra de juiste route niet meer te vinden.

Lees ook | Jaap Jansen | De leegte rond Rutte voor de VVD

De VVD is verguld met haar zetelwinst. Toch bleef voor Rutte zeker ook gezien de afbladdering van het CDA en andere middelgrote partijen een echte premierbonus uit. Zijn grootste electorale succes 41 zetels stamt alweer uit 2012.

Sigrid Kaag

De echte winnaar van deze verkiezingen is Sigrid Kaag. Voor het eerst in de geschiedenis geldt voor D66 dit keer niet regeren is halveren. Met deze uitslag plaatst Kaag zich in het rijtje Jan Terlouw, Hans van Mierlo en Alexander Pechtold. Door zich te positioneren voor het premierschap wat Van Mierlo nooit durfde maakte Kaag D66 de tweede partij.

Wopke Hoekstra was voor veel CDAers de droomkandidaat, maar hij weigerde. Toen hij het na een half jaar alsnog overnam van Hugo de Jonge had hij moeite zijn rol te vinden. Pas in de finale van de campagne kwam Hoekstra op koers.

Het wordt lastig met deze uitslag een stabiel kabinet te vormen. Hoekstra stelt zich afwachtend op, partijveteraan Richard van Zwol staat klaar om de falende campagne te evalueren.

Aan een meerderheid helpen

Ook PvdA, GroenLinks en SP staan niet te springen om VVD en D66 aan een meerderheid te helpen. En daarmee ben ik bij het grote raadsel van deze verkiezingen. In een tijd waarin alom geroepen wordt om een socialere aanpak, realiseert links de belabberdste uitslag ooit. Deze drie moeten nu toch echt fundamenteel aan zelfonderzoek gaan doen.

Bij alle problemen voor het vormen van een coalitie moet ik ook de Eerste Kamer aanstippen. Daar tellen VVD en D66 samen slechts 19 van de 75 zetels. Met alleen het CDA of met het linkse trio erbij heb je daar nog steeds geen meerderheid.

Luister terug | Jaap Jansen | Een week is een lange tijd in de politiek

In de wandelgangen hoor ik sommige partijen al praten over een tussenkabinet. Maar zoiets kan Nederland zich niet veroorloven. Een nieuw kabinet moet er voluit voor gaan om Nederland in Europa ambitieus uit de crisis trekken. En over vier jaar als Rutte zijn gedroomde record heeft gevestigd als langstzittende premier en Kaag en misschien toch ook Hoekstra zich als leiders verder hebben ontwikkeld en links een oplossing heeft gevonden voor links dan is het vanzelf weer tijd voor nieuwe verkiezingen. Met hoogstwaarschijnlijk opnieuw een verrassende uitslag.

Over Jaap Jansen

Politiek commentator Jaap Jansen in de wandelgangen van de macht. Luister live donderdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/jaap-jansen, Apple Podcast of Spotify.

See omnystudio.com/listener for privacy information.