Terugluisteren // Leven In De Leegte

Felix & Sofie

De mens is geen vreemde van de leegte. Door alle dagelijkse beslommeringen heen schijnt een besef van zinloosheid: van een gebrek aan dwingende, noodzakelijke redenen voor het bestaan. Is deze zinloosheid leegte? En wat is leegte? Kierkegaard pleitte voor een ironische omgang met het leven vanuit een besef van leegte. Het subject dat geen bedoeling heeft en dat van zichzelf weet, zo leert Kierkegaard, verlaat zich op de ironie. Maar is er niet ook wat te zeggen voor een niet-ironische, ernstige omgang met de leegte? De ervaring van zinledigheid duidt immers ook op de mogelijkheid van een ander leven. Verdient die mogelijkheid geen serieuze aandacht? En als dat zo is, kunnen we het dan filosofisch onderbouwen? De Italiaanse filosoof Giorgio Agamben ziet hoe de ervaring van leegte, van het gebrek aan een zin van het leven, een unieke ervaring is: ze laat ons de wereld zien als mogelijkheid. Men kan 'de wereld in zijn niet of nog-niet betekenen zien', schrijft Ype de Boer op brainwash. Maar dat de mens naar leegte verlangt, zoals populaire vormen van hedendaagse spiritualiteit ons voorhouden, is een grote vergissing, zo stelt Ruud Welten aan de hand van Jean-Paul Sartre. Integendeel: de mens is de leegte die verlangt naar Zijn. Een verlangen dat gedoemd is te mislukken. Maar precies in dit inzicht, dat hij leegte is - dat hij vrijheid is - ligt zijn geluk besloten. Felix & Sofie duikt in de filosofie van de leegte, op zoek naar zo niet een antwoord, dan toch een manier om de leegte in het leven in te passen zonder haar uit de weg te gaan. Ype de Boer is verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam, waar hij werkt aan een proefschrift over Giorgio Agambens methodiek en subjectiviteitsbegrip. Eerder vertaalde hij Agambens essaybundel Profanaties. Recentelijk schreef hij een inleiding voor Agambens vertaalde boek Wat er overblijft van Auschwitz en een leeswijzer voor dit werk op bijbehorend online platform agamben.nl. Naast zijn werk over Agamben schreef hij onder meer een boek over de filosofie in de romans van Haruki Murakami, Murakami en het gespleten leven. Ruud Welten is Bijzonder hoogleraar bij de Faculteit der Wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit Rotterdam vanwege Stichting Thomas More, met de leeropdracht 'Hedendaagse benaderingen van menselijke subjectiviteit’ en Associate professor aan de Universiteit van Tilburg. In zijn publicaties houdt Welten zich bezig met twintigste eeuwse Franse filosofie, met een speciale focus op Levinas, Sartre, Camus, De Beauvoir, Lacan en Michel Henry. Daarnaast schrijft hij regelmatig over consumentisme en toerisme. Programma en moderatie: Kasper Bockweg en Sophie van Balen