Dalfsen - geen gewoon dorp

Van Kampen naar Moskou

Voor onze historische reisdocumentaire 'Van Kampen naar Moskou' reizen we via oude handelswegen vanuit Kampen naar het oosten, op zoek naar verhalen over handel en internationale connecties. In deze aflevering doen we het Overijsselse dorp Dalfsen aan. Op het eerste oog een doodgewoon dorp, maar schijn bedriegt!

In de podcast vertel ik meer over de totstandkoming van onze aflevering en deel ik enkele interviewfragmenten die de aflevering niet hebben gehaald. De aflevering zelf kun je zien op YouTube, via deze link: https://www.youtube.com/xHoz9QRV5Vw.

Meer informatie over ons project en de genoemde achtergrondartikelen, vind je op https://vankampennaarmoskou.nl/.

We zijn niet actief op social media, in plaats daarvan sturen we een nieuwsbrief naar geïnteresseerden. Je kunt je via deze link abonneren op onze nieuwsbrief.

Hieronder de transcript van deze podcast-aflevering:

Het is zondagochtend 10 uur op een vroege herfstdag. Ik sta op de blauwe bogen brug om de introductie van deze aflevering over Dalfsen op te nemen. Het is het enige moment in de week dat er relatief weinig verkeer over de brug gaat,

In deze podcast vertel ik meer over de totstandkoming van onze aflevering en deel ik enkele interessante fragmenten uit interviews die de uitzending niet hebben gehaald.

Voorbereiding

Voor het eerst heb ik ter voorbereiding op een aflevering contact gezocht met de lokale historische vereniging, want wat zijn nu eigenlijk de bijzondere geschiedkundige verhalen van Dalfsen? Waar vind je nog connecties met international handel?

Als iets of iemand het zou kunnen weten, dan zijn het wel de vrijwilligers van de Historische Kring Dalfsen. We werden warm ontvangen. Ze vertelden niet alleen over de geschiedenis van Dalfsen, maar stelden ook hun beeldbank beschikbaar voor het gebruik van foto’s voor onze aflevering en bemiddelden met personen die meer zouden kunnen vertellen over een bepaald onderwerp.

De historische vereniging heeft ook een eigen magazine waar tot in detail de geschiedenis van Dalfsen of bijzondere Dalfser bewoners wordt verteld. Het werd een bron van informatie voor deze aflevering en de achtergrondverhalen die ik erbij schreef.

Tijdens het maken van eerdere afleveringen heb ik ook kennis opgedaan over plaatsen en gebeurtenissen, kennis die ik niet kon delen binnen één aflevering. Daarom heb ik voor onze aflevering over Dalfsen besloten om die verworven kennis te gaan delen in achtergrondartikelen. Ik worstel namelijk vaak met wat ik nu wel en niet ga vertellen in een aflevering. Wat is relevant, wat is interessant en wat is waardevol. Om mezelf te helpen, schrijf ik daarom nu ook een aantal artikelen die dieper ingaan op de onderwerpen die we in onze serie aanraken. Dat geeft mij de ruimte om iets losser om te gaan met de informatie die ik deel in de afleveringen.

Eén van die onderwerpen waarover ik veel onderzoek heb gedaan is de archeologisch vondst in Dalfsen. Nu weet ik niet hoe het met u zit, maar archeologie is niet mijn favoriete onderwerp. Pijlpunten, oude bijlen en pottenscherven weten mij niet erg te boeien, maar die vondst in Dalfsen was toch wel écht bijzonder vanwege de grootte en de ouderdom van de vondsten. Dus ging ik op zoek naar iets wat mij triggerde…

Archeologische vondsten

Tijdens het inlezen, leerde ik dat er hier op deze plek al mensen woonden veel eerder dan ik dacht. Bij mij leeft nog altijd het idee dat Oost-Nederland slechts een aantal bewoners kende die er een nogal wilde levensstijl op na hielden totdat Bonifatius in 754 naar Friesland trok om daar de heidenen te kerstenen.

Maar wat blijkt, langs de Vecht woonden al mensen, duizenden jaren voordat Bonifatius naar Friesland trok. Volgens Suzanne Wentink van Het Oversticht, verbleven hier al mensen in deze regio voordat de Trechterbekercultuur hier aankwam. De eerste mensen waren jager-verzamelaars die een nomadisch leven leidden. Van hun verblijf in deze regio zijn vooral restanten gevonden in Kampen en omgeving. Maar het zijn de mensen van de Trechterbekercultuur die zich hier écht vestigden. Zij deden aan landbouw en hielden dieren. 3500 jaar voor Christus woonden in de omgeving van Dalfsen dus al boeren. Vermoedelijk zijn het dezelfde ‘soort’ mensen als die van de Hunebedbouwers in Drenthe, want die maakten ook trechterbekers. Ik zeg dezelfde soort mensen, want we hebben geen kennis van verwantschappen en reisroutes tussen regio’s. 3500 jaar voor Christus was er nog geen schrift immers met verhalen.

Verder vertelde Suzanne Wentink, die provinciaal archeoloog is, dat soortgelijke trechterbeker bekers ook in Spanje en Portugal zijn gevonden. Archeologen spreken daarom niet over een volk, maar over een cultuur. Luister mee wat zij hierover te zeggen heeft:

Audio: Suzanne Wentink, Het Oversticht

Grote kerk

Dalfsen zoals het vandaag de dag eruit ziet, is niet heel erg spannend. Geen hoogstaande architectuur, geen hele bijzondere oude gebouwen behalve huizen uit de tweede helft van de 19de eeuw. Het oudste gebouw in het dorp blijkt dan ook de grote kerk te zijn. Een simpele rechttoe rechtaan kerk, traditioneel gebouwd met daaromheen een soort van ringweg waaraan verschillende huizen staan. Een dorp bij de kerk dus in plaats van een kerk bij het dorp.

Bij toeval leerde ik dat een gedeelte van de kerk is opgebouwd uit tufsteen dat vroeger werd geïmporteerd vanuit Duitsland. Moet je nagaan dat boten vanuit het Eiffel-gebied via de Rijn naar Deventer en Utrecht gingen en dan daar vandaan via de IJssel, om Kampen heen en dan over de Vecht naar Dalfsen kwamen om gebruikt te worden voor het bouwen van een kerk.

En die stenen zien er nog steeds heel degelijk uit. Dat komt omdat tuf vulkanisch materiaal is dat weinig bestanddelen kent die oplossen in regenwater. Veel Romaanse kerken zien er daardoor nog net zo fris uit als toen ze net klaar waren.

Ook bij toeval leerde ik tijdens een wandeling langs de IJssel over de vele steenfabrieken die hier in de vroege jaren gevestigd waren. Zij leverden de bakstenen waarmee de meeste huizen in NL gebouwd zijn. Die ‘bij toeval’ opgedane kennis, kon ik goed gebruiken voor onze aflevering over Dalfsen, want daar kun je heel erg goed het verschil tussen tufsteen en baksteen zien.

Cichoreifabriek

Nooit had ik geweten dat de Cichoreifabriek in Dalfsen, die in 1965 haar deuren sloot, tot ver in India haar producten leverde. Er was zelfs sprake van dat ze een cichoreifabriek in India gingen bouwen! Van die cichoreifabriek die vlak langs de Vecht stond, is alleen jammer genoeg bijna niets meer overgebleven. Er is nog een reconstructie van de oude pui zichtbaar en de voormalige directeurswoning staat er nog. Die oude pui is trouwens nauwelijks zichtbaar vanwege het grote terras van restaurant De Fabriek waar ik in onze aflevering over loop om het verhaal van de cichoreifabriek te vertellen.

Dat die fabriek er niet meer staat, is niet helemaal verwonderlijk want in de jaren 60 en 70 stond alles in het teken van vooruitgang. Er was weinig aandacht voor mogelijk historisch erfgoed. En al helemaal niet voor een fabriek die cichoreikoffie maakte, ofwel vieze peekoffie. Gebouwd moest er worden, en de locatie aan de Vecht was natuurlijk perfect voor een mooi gemeentehuis met bijbehorend plein. Het gemeentehuis heeft ondertussen alweer een nieuw onderkomen gevonden en de kade langs de Vecht is nu een waterfront geworden met woningen, twee restaurants en een wandelkade. Ik kan het me nu maar moeilijk voorstellen dat hier ooit schepen af en aan vaarden met ladingen. En dat de schoorsteen van de cichoreifabriek het dorp geurde met de zoete stroperige geur van de branderij. Iets wat de oudere bewoners van Dalfsen weten dat nog erg goed.

Eshuis

Een andere ‘grootindustrieel’ van het dorp die al vele jaren bestaat, is Drukkerij Eshuis. Dalfsen kent natuurlijk wel meer bedrijven die al meer dan een eeuw bestaan, met soms nog de originele naam ook. Denk eens aan veevoederbedrijf Feijen. Toch kozen we ervoor om drukkerij Eshuis uit te lichten voor onze aflevering. Dit omdat zij al vele jaren labels en etiketten drukken die de hele wereld overgaan. Ik wilde laten zien dat Dalfsen ook nu geen saai en gewoon dorp is, en het innovatieve karakter van Eshuis bv paste daar supergoed bij. Innovaties vinden ook plaats in kleinere dorpen en niet alleen in grotere Nederlandse steden.

In de aflevering over Dalfsen sta ik met Claudia Platvoet stil bij het strikjesetiket, die ze nu al meer dan 8 jaar voor Coca-Cola Japan maken. Maar ze doen veel meer dan dat. Zo maken ze ook labels op naam of wordt elk label voorzien van een net iets andere print. Claudia Platvoet, de PR Manager van Eshuis, vertelde ook over hun online webshop en hoe ze de etiketten maken voor kleine bierbrouwers.

Audio: Claudia Platvoet, Eshuis bv.

B&B Het Atelier

In elke aflevering wil ik ook een originele overnachtingsplek laten zien. Voor Dalfsen vond ik B&B Het Atelier. Hier kunnen mensen niet alleen logeren, maar ook gebruik maken van het atelier van Fenneke Goutbeek, of van de muziekstudio van haar partner Frank De Milt. Want alhoewel we in de aflevering vooral aandacht besteden aan Fenneke en haar schilderwerken, is ook haar partner Frank zeer creatief aangelegd. Naast zijn dagelijkse baan als docent speelt hij gitaar en neemt hij muziek op of verzorgt hij online lessen.

Hun plekje midden in het dorp is voor mij een kleine oase van creativiteit en daardoor ook een mooi contrast met het verder nogal moderne en zakelijk uitziende dorp. In onze aflevering focusten wij ons op het kunstzinnige aspect van Dalfsen, maar Fenneke kon ook iets vertellen over de vroegere bewoners van hun huis, die ook beiden een artistieke insteek hadden.

Audio: Fenneke Goutbeek, B&B Atelier

Afsluiting

En zo hebben we weer een hele nieuwe aflevering gemaakt voor onze serie Van Kampen naar Moskou. Voor onze volgende twee afleveringen die we in het voorjaar willen gaan opnemen, heb ik al ideeën voor onderwerpen en thema’s. Was ik eerst nog bang dat het moeilijk zou worden om verhalen te vinden, nu ervaar ik juist dat er te veel verhalen te vertellen zijn tussen bijvoorbeeld Dalfsen en Ommen, onze volgende etappe. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden… Welke dat zijn geworden, dat zie en hoor je volgend jaar!

Tot dan!