Afl 164: Hoe Nederland al 100 jaar radio inzet voor oorlogspropaganda

Onder Mediadoctoren

Massamedia en propaganda horen bij elkaar. Media geven niet alleen maar informatie door, maar kunnen ook een informatiewapen zijn. Dat is niets nieuws. In deze speciale live-aflevering tijdens de Dutch Media Week verwonderen de Mediadoctoren zich over radio in oorlogstijd, in historisch perspectief. Dat doen we met Vincent Kuitenbrouwer, Universitair Hoofddocent Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen aan Universiteit van Amsterdam en coördinator van het project Mediaoorlog bij Beeld & Geluid. We bespreken vier oorlogen: de Zuid-Afrikaanse Oorlog, ook wel de eerste media-oorlog genoemd, WWII, de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog en lessen van die drie oorlogen voor de huidige oorlog van Rusland met Oekraïne. Nederland was een 'radio-minded land': aan het begin van WWII waren er 1 miljoen radiotoestellen in Nederland. Kuitenbrouwer legt uit hoe propaganda altijd geschiedt in relatie tot de propaganda van een ander. Partijen spelen op elkaar in: zo maakten de Duitsers piratenradio met content die in Duitsland verboden was, om de Nederlanders om de tuin te leiden. We bespreken de onmiddellijkheid van nieuws via eerst brief en later telegram. Waarom is een programma waarin mensen elkaar de groetjes konden doen toch ideologisch gekleurd? Uiteindelijk beantwoorden we de vraag hoe de Nederlandse radio functioneert in tijden van oorlog. Links bij deze aflevering: Project Mediaoorlog bij Beeld & Geluid; Studie Kuitenbrouwer 'The Traces of a Media War: Archives of Dutch Broadcasts from London during the Second World War'. Verwante afleveringen uit het archief: Afl 19: Oorlogspropaganda, met Cees Hamelink en Olaf Koens; Afl 41: Subjectieve journalistiek, met Rens Vliegenthart; Afl 63: Verbeelding van koloniaal verleden, met Pamela Pattynama; Afl 96: Terroristenmedia, met Pieter Nanninga.