458 - De gedroomde nieuwe wereldorde van Poetin en Xi

Betrouwbare Bronnen

De halve wereld was bijeen in Kazan. Waar? Ja, in de hoofdstad van het Russische Tatarstan aan de Wolga. De zestiende topconferentie van de BRICS bracht gastheer Vladimir Poetin samen met Xi Jinping, Narendra Modi, Recep Tayyip Erdogan en tal van leiders van het mondiale Zuiden en Oosten. Zelfs António Guterres, de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, kwam zijn vredesboodschap brengen.

Jaap Jansen en PG Kroeger verkennen de BRICS en al hun onderlinge spanningen.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [e-mail] en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

Poetin bracht zijn collega's van China, India en Brazilië bijeen in New York toen hij begon als president van Rusland. Hij was wél lid van de G8 en zij voelden zich door de Westerse machten buitengesloten. Zij kregen entree, hij kreeg status.

in 2009 begon het pas echt. Na de inval in Georgië kon Rusland alternatieve diplomatieke podia en coalities goed gebruiken. Het Westen zakte weg in de krediet- en eurocrisis en Barack Obama trad aan. Daarmee leek de tijd rijp voor een gedurfd alternatief en rivaliserende aspiraties. De vier BRIC-staten kondigden de start van een nieuwe wereldwijde reservevaluta aan die 'divers, stabiel en voorspelbaar' zou zijn.

China verbond Zuid-Afrika eraan zodat het 'BRICS' ging heten en de grootste economieën van de niet-Westerse continenten verenigde. Maar de concrete uitwerking in nieuwe mondiale instellingen bleek moeizaam en traag. De Nieuwe Ontwikkelingsbank, het vermogen daarvoor en het idee van een mondiale munt als concurrent voor dollar en euro werden al snel een strijdperk, waarin China domineerde.

De nieuwe leider Xi draaide er niet omheen. Los van die bank - die in Shanghai moest komen! - begon hij zijn strategische droom van de Zijderoute buiten de BRICS om te realiseren. Vervolgstappen tegen Westerse dominantie klonken ambitieus - BRICS Cable voor onderzeese cybercommunicatie netwerken, een BRICS 'Erasmus' en R&D-alliantie - maar het bleven maquettes.

De Covid-pandemie trof de nieuwe alliantie zwaar. Ze bleek een papieren tijger en premier Modi van India claimde nadrukkelijker een leidende rol, ook tegenover XI. Zuid Afrika sloeg een eigen pad in. Het nodigde tientallen naties uit, te participeren als een schil van belangstellenden zonder veel impact. De Saoedi's en Argentinië haakten al snel af. Gretig was vooral het geïsoleerde Iran.

Nu het afgelopen week Poetins beurt was om gastheer te zijn, zag hij dit als buitenkans voor zijn zwaar gehavende rol en positie in de wereldgemeenschap. De keuze voor Kazan in Tatarstan was een mooie schaamlap voor wie feestjes in het Kremlin toch wat al te opzichtig zou vinden.

Modi en Xi gebruikten de topconferentie voor hun bilaterale problemen. Na vijf jaar ijstijd bereikten ze een soort wapenstilstand in hun grensconflict op de gletsjers van de Himalaya.

Poetins voorzet van een alternatief betalingssysteem dat het Westerse SWIFT zijn monopolie zou ontnemen klonk leuk: 'BRICS Pay'. Maar het land dat via Alipay zijn eigen burgers en buitenlandse gasten tot vazallen maakt, gaf niet thuis. Poetins verklaring na afloop was fascinerend.

Vooral de 'sideshows' bepaalden de sfeer en uitkomsten van Kazan. Poetin zat voor, maar heerste niet. Er was wel een soort Olympiade met veel medailles, maar tijdens de top moest de Centrale Bank in Moskou ingrijpen om de roebel niet te laten klappen. Reken maar dat vooral Xi die coïncidentie nauwkeurig noteerde.

De EU kreeg van zowel Erdogan als Servië's Aleksandar Vučić een impliciete waarschuwing mee uit Kazan. We zijn loyale partners, maar we hebben ook alternatieven als jullie ons niet laten meedoen. EU-handelspartner Viëtnam deed het subtieler. Het kwam graag voor het eerst naar de BRICS, maar besloot verder tot niets.

Poetins persconferentie aan het slot was er een voor de fijnproevers. De BBC ontlokte hem een ellenlange tirade over hoe het Westen Rusland kleineerde, in de hoek dreef en zijn soevereiniteit als natie ondermijnde. Hij was even openhartig als gefrustreerd.

Maar waarom Kazan? De fascinerende historie en cultuur van die stad vertellen hun eigen verhaal. PG herinnert aan het grote Moslimimperium wat daar tussen 700 en 1552 onder meer de bonthandel door heel Azië en Europa beheerste. Hoe Kazan door de Mongolen werd overheerst en in 1552 door Tsaar Ivan IV 'de Verschrikkelijke' belegerd en verwoest werd. Poetin wist wat hij deed.

***

Verder luisteren

339 – De geopolitiek van de 19e eeuw is terug. De eeuw van Bismarck

258 - De kille vriendschap tussen Rusland en China

455 - De bufferstaat als historische - maar ongewenste - oplossing voor Oekraïne

253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft

453 – 75 jaar Volksrepubliek China, waar is het feestje?

306 - De gevoelige geopolitieke relatie met China

220 - China's nieuwe culturele revolutie

24 - Ties Dams over China's nieuwe keizer Xi Jinping

262 - Waarom India - ook voor Nederland - steeds belangrijker wordt

409 - Nederland wereldwijd handelspartner, ook van communistisch Vietnam

347 - Turkije: de belangrijkste verkiezing van 2023

413 - "Eensgezind kunnen we elke tegenstander aan." Oana Lungescu over Poetin, Trump, Rutte en 75 jaar NAVO

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:28:18 – Deel 2

00:47:12 – Deel 3

01:20:31 – Einde

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.