238 - Kabinetsformatie 2021: Een opmerkelijk coalitieakkoord en de Kamer op zoek naar haar rol

Betrouwbare Bronnen

Na negen maanden kabinetsformatie kwamen VVD, D66, CDA en ChristenUnie tot een coalitieakkoord. De informateurs presenteerden hun eindverslag en de Tweede Kamer ging erover in debat. Zelden in de parlementaire geschiedenis waste een informateur zijn opdrachtgever - de Kamer zelf - zo ongezouten de oren als Johan Remkes deed.

In het formatiedebat bleek opnieuw wat de eerdere informateurs Herman Tjeenk Willink en Mariëtte Hamer al als hun grote zorg op tafel legden in Betrouwbare Bronnen: het is vooral de Kamer zelf die een nieuwe bestuurscultuur in de weg lijkt te staan. Kamerleden zien de eigen rol en taak niet scherp.

De inhoud van het coalitieakkoord bleef zo wel erg buiten beeld in het Kamerdebat. Daarom analyseren Jaap Jansen en PG Kroeger enkele opvallende aspecten ervan.

Bij klimaat en energie lijkt het Nederlandse akkoord in veel opzichten op het Duitse regeerakkoord. Ook lezen Jaap en PG in het coalitieakkoord onmiskenbaar het handschrift van de informateurs Hamer en Tjeenk Willink. Hamers adviezen en akkoorden over arbeidsmarkt, pensioenen, jongerenvraagstukken, economie, sociale zekerheid en energie en klimaat vormen het fundament van beleid. Tjeenk Willinks analyses over beleidsvorming en vooral ook over een betere uitvoering doortrekken heel het akkoord.

En daarmee krijgt met name Pieter Omtzigt op ongeveer elk door hem naar voren gebracht punt zijn zin. Zelfs een 'algoritmewaakhond' wordt afgericht, en ook de door Omtzigt aanbevolen 'Tax Payers Advocate'. Hiermee gaat het akkoord meteen concreet in op de aanbevelingen van de Venetiëcommissie, zoals die in Betrouwbare Bronnen uiteengezet werden door rapporteur Richard Barrett.

Voor de fijnproevers bevat het coalitieakkoord sowieso nog een hoop verrassingen. Zo wordt het 'Wopkefonds' drastisch omgebouwd en uitgebreid. Het lijkt dat de onderhandelaars heel scherp luisterden naar de ervaringen en aanbevelingen in deze podcast door Joeri van den Steenhoven. De afspraken over Europa en de geopolitieke thema's zijn dan weer opvallend ouderwets en tonen weinig samenhang. Waarom vroeg trouwens niet één fractie naar de betekenis en inhoud van de 'Europawet' die in het akkoord is opgenomen?

De discussie over de uitgaven en besparingen in de zorg toont dat de Kamer nog wel enige rekenles kan gebruiken. Daar is ook nog tijd voor, want in het akkoord is bijna achteloos een grote staatkundige vernieuwing opgenomen. De nieuwe bewindslieden à la de Europese Commissie aan het parlement 'hoofdlijnenbrieven' en 'uitvoeringsbrieven' sturen waarover dan in debat gegaan kan worden. In het voorjaar worden de uitkomsten daarvan in een soort hoofdlijnen van beleid op de grote onderwerpen neergelegd. Dat heeft vergaande consequenties die Jaap en PG nu alvast schetsen. De 'radicale ideeën' over een nieuwe bestuurscultuur waarnaar Mark Rutte op zoek was, blijken hier ineens gepresenteerd te zijn - vanuit Europa.

Hoeveel steun het aantredende kabinet uiteindelijk uit ‘het brede midden’ gaat krijgen, moet nog blijken. In elk geval lijken nu al veel onderdelen van het coalitieakkoord te voldoen aan de vijftien punten uit het PvdA/GroenLinks-oppositieakkoord. En wie in de coalitie fractievoorzitter wordt, minister of staatssecretaris, zal in januari blijken. In het debat over het akkoord viel op dat CDA-leider Wopke Hoekstra – opnieuw – veel sprak over Justitie-onderwerpen. Zou hij naar dat ministerie gaan? En D66-leider Sigrid Kaag leek zich al helemaal te oriënteren op een rol als fractievoorzitter. Zullen we in het nieuwe jaar Rob Jetten dan terugzien als de nieuwe minister van Klimaat & Energie?

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar [e-mail] en we nemen contact met u op!

***

Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier

***

Verder lezen

Het coalitieakkoord (Rutte IV, december 2021)

Progressief oppositieakkoord PvdA en GroenLinks

***

Verder luisteren

237 - Kabinetsformatie 2021: do's en don'ts voor nieuwe bewindslieden

234 - Kabinetsformatie 2021: Nieuw elan met nieuwe ministeries en nieuwe ministers

233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering

232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?

224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer

219 - Kabinetsformatie 2021: Een beknopt coalitieakkoord met meer ruimte voor de Kamer als spannend experiment

217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?

210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde

209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol

193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap

192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie

191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!

187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer

184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's

182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink

180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd

179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren

177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen

222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie

162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht

137 – Joeri van den Steenhoven: maak het Groeifonds slimmer, beter en doeltreffender

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:42:52 – Deel 2

01:23:47 – Einde

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.