Het geautomatiseerde wantrouwen van de overheid

Argos

Hoe bepaalt de overheid wie een potentiële fraudeur is en wie niet? Die vraag houdt ons bij Argos al een tijdje bezig. Sinds de toeslagenaffaire weten we dat geautomatiseerde risicoprofielen zelf ook niet zonder risico zijn. Duizenden ouders belandden in de kaartenbak van de afdeling fraudeopsporing. Afkomst of een laag inkomen konden daarin een rol spelen.
Welke andere overheidsdiensten maken gebruik van dit soort risicoprofilering? En op basis van welke kenmerken wordt dat risico bepaald? Wantrouwt de overheid haar burgers? Het bracht ons ertoe om samen met de onderzoeksjournalistieke organisatie Lighthouse Reports de overheid op grote schaal te bevragen, gebruikmakend van de Wob. Van de Belastingdienst tot gemeenten en van Sociale Zaken tot de Immigratie- en Naturalisatiedienst.
En bij die laatste kwamen we onlangs wat meer te weten. Jarenlang blijkt bij de IND een systeem te hebben gedraaid om het frauderisico in te schatten van bedrijven die kennismigranten naar Nederland willen halen. In dit systeem, zo ontdekten wij, werd ook afkomst van de bedrijfsbesturen geregistreerd: Nederlands, westers en niet-westers. Hoe zit dat?