Instituut Voor De Nederlandse Taal openbaar
[search 0]
Meer
Download the App!
show episodes
 
Artwork

1
Over taal gesproken

Instituut voor de Nederlandse Taal / Genootschap Onze Taal

Unsubscribe
Unsubscribe
Maandelijks
 
Nieuwe afleveringen zijn onderweg! Luister in de tussentijd naar onze andere podcast: 'Waar komt pindakaas vandaan?' Over taal gesproken is dé podcast over het Nederlands. In elke aflevering spreken Laura van Eerten en Raymond Noë een deskundige over de Nederlandse taal. Bijvoorbeeld over dialecten, over het belang van vaktaal of over het ontstaan van nieuwe woorden. Ook onderwerpen als taaltechnologie, inclusieve taal en het Nederlands in België komen aan bod. Over taal gesproken is een sam ...
  continue reading
 
Artwork

1
Waar komt pindakaas vandaan?

Instituut voor de Nederlandse Taal & Genootschap Onze Taal

Unsubscribe
Unsubscribe
Maandelijks
 
Seizoen 3 (2024): tot en met 13 november verschijnt elke woensdag een nieuwe aflevering. Dit is een serie over de verrassende herkomst van doodgewone woorden. In seizoen 2 (2021) bespreken we in zo'n 10 minuten de herkomst van verschillende woorden die je kunt tegenkomen in alledaagse situaties, zoals in de kroeg, in je kledingkast of in bekende uitdrukkingen. Want heeft ‘bockbier’ misschien iets met geiten te maken, hoe komt de ‘smoking’ aan zijn naam en wie is precies de ‘sjaak’? In seizoe ...
  continue reading
 
Artwork

1
Dat smaakt naar Meertens

Meertens Instituut

Unsubscribe
Unsubscribe
Maandelijks
 
In het centrum van Amsterdam, midden op de Wallen, vind je het kloppende hart van het taal- en cultuuronderzoek in Nederland: het Meertens Instituut. Het onderzoek dat hier wordt uitgevoerd staat midden in de samenleving, zo blijkt ook uit de vele vragen die dagelijks binnenstromen. Is ‘hun hebben’ fout Nederlands? Zijn complottheorieën iets van de coronatijd? Waarom zijn zoveel vrouwelijke carnavalsoutfits zo bloot? In de podcast Dat smaakt naar Meertens nemen gevierde podcastmakers Michiel ...
  continue reading
 
Artwork

1
NLP en meer - Oefeningen Podcast

Trainers De eerste verdieping opleidingen

Unsubscribe
Unsubscribe
Maandelijks
 
Een Nederlandse podcast vol met NLP-oefeningen en nog veel meer leuks. Gemaakt door de trainers van het opleidingsinstituut De eerste verdieping Opleidingen uit Delft, Zoetermeer en Amersfoort. Om lekker te luisteren, te verdiepen en van te genieten! ‘En meer’ staat voor Systemisch Werk, Body Mind, neurobiologie, neuropsychologie, coaching en alles waar we zelf ook blij van worden. Sinds 2004 geeft Opleidingsinstituut 'De eerste verdieping' voeding voor hoofd, hart en buik met erkende opleid ...
  continue reading
 
Loading …
show series
 
Nelleke Noordervliet is schrijver en publiceert sinds 1987 historische romans, essays, verhalen en columns. Daarnaast is ze ook de 'Beschermvrouwe van het Gezelschap van de Geadopteerde Vergeetwoorden'. We spraken met haar over vergeetwoorden, maar ook over ontbreekwoorden (voor dingen waar nog geen woord voor is) — een geanimeerd gesprek over oude…
  continue reading
 
Het Papiaments is de moedertaal van de meeste inwoners van Aruba, Bonaire en Curaçao. Maar wat weten we verder eigenlijk van de taal? Hoe is deze creooltaal ontstaan? Hoe is de verhouding met het Nederlands, dat ook een officiële taal is op de drie eilanden? En hoe zit het met die talen in het onderwijs? In deze aflevering gaan we in gesprek met ta…
  continue reading
 
Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie) Schelden doen we in Nederland het liefst met ziektes en geslachtsdelen. Maar vroeger ging dat heel anders. In de veertiende en vijftiende eeuw hadden we het bijvoorbeeld over een dronken rog , een keytijf, een gabby, een gapert, een blaescake, of een ribaut. Die laatste was wel een van…
  continue reading
 
Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie) Wat hebben de walvis, de tentharing en de bakvis gemeen? Het zijn allemaal vissen, die geen vissen zijn. Een walvis is namelijk een zoogdier, een tentharing stop je in de grond en een bakvis is een giechelende puber. En zo zijn er nog wel een paar, want: is de inktvis wel een vis, hoe …
  continue reading
 
Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie) Muziek is overal: in de kroeg, in de supermarkt, in de sportschool, in de auto of op je werk. Kortom, niet weg te denken uit ons leven. Maar de woorden voor muziek gebruiken we zonder erbij na te denken, en dat terwijl er zoveel leuke en interessante muziekwoorden zijn! Denk maar aan b…
  continue reading
 
Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie) Appeltaart is ongetwijfeld het bekendste gebak in Nederland en voor wafels ga je naar België. Maar er is oneindig veel meer aan koek- en taartsoorten, soms ook met een gekke naam. Wat denk je bijvoorbeeld van arretjescake, appelmeisje of spekkoek? 'Waar komt pindakaas vandaan?' is een …
  continue reading
 
Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie) De bekendste koffievariant die gemaakt wordt op basis van espresso, is de cappuccino. In de lage landen drinken we cappuccino de hele dag door, maar in Italië kun je het beter niet bestellen na twaalven. Italianen drinken deze koffie namelijk alleen in de ochtend. Aan een radler zitten…
  continue reading
 
Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie) In de dagen van de week zitten allemaal herkenbare woorden: zon in zondag, maan in maandag, vrij in vrijdag…Maar hoe komen we eigenlijk aan die namen? Schijnt de zon op zondag, de maan op maandag, en zijn we vrij op vrijdag? Best raar toch…En wat is dan een dins, een woens en een zater…
  continue reading
 
Volksverhalenexpert Theo Meder, senior onderzoeker bij het Meertens Instituut, legt uit hoe complotten en volksverhalen met elkaar verbonden zijn. Waarom zijn complotverhalen zo hardnekkig en waarom blijven ze mensen boeien, van middeleeuwse heksenverhalen tot moderne theorieën over vaccins en elites? In deze aflevering van ‘Dat smaakt naar Meerten…
  continue reading
 
Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie) Het dierenrijk barst van de bijzondere dieren, met al even bijzondere namen. Neem, een nijlpaard. Is dat een paard, uit de rivier de Nijl? Een luipaard lijkt trouwens ook helemaal niet op een paard, en lui is het beest ook niet! Wat dacht je van de naam antilope? Dat is een slank hoefd…
  continue reading
 
Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie) Je kunt een slavink eten, snipverkouden zijn of een eksteroog hebben. Dit lijkt een willekeurig samenraapsel van woorden, maar als je goed luistert hoor je er allemaal vogels in. Namelijk een klein zangvogeltje, de vink in slavink, een steltloper met een lange, dunne snavel, de snip in…
  continue reading
 
Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie) Waarom heet de marathon ‘marathon’? Wat is 'steeplechase' voor gekke naam? Waar komt het woord 'estafette' eigenlijk vandaan? En hoezo heet het 'wielrennen'? Er wordt toch gefietst en niet gerend? Deze aflevering is een voorproefje van het derde seizoen van de podcast. Vanaf 28 septemb…
  continue reading
 
In deze speciale zomeraflevering praten we met Jaap Parqui, alias Meneer Van Dale, van de gelijknamige podcast. Overdag is Jaap uitgever bij Van Dale, en we spraken hem over zijn werk daar, hoe het is en hoe het was. Maar hij ondervraagt ons ook - over ons werk bij het Instituut voor de Nederlandse Taal en het Genootschap Onze Taal. En verder hebbe…
  continue reading
 
Geen klank is zo variabel als de r. Je hebt de (rollende) tongpunt-r, de huig-r en de Gooise, of beter gezegd, randstad-r. Maar dan heb je ook nog de typisch Haagse r, en soms valt de r helemaal weg. Hoeveel r-en zijn er eigenlijk? Koen Sebregts deed onderzoek naar de klank, en in deze aflevering spreken we hem over hoe het kan dat er zoveel r-en z…
  continue reading
 
Vertalen is een anoniem beroep — maar ook een zeer intensieve bezigheid, en hondsmoeilijk bovendien. Denk bijvoorbeeld maar aan alle taal- en cultuurverschillen waar je een oplossing voor moet zien te vinden. En hoe ga je om met onvertaalbare woorden en woordgrapjes, en hoe breng je de stijl van een auteur zo goed mogelijk over? We praten met Paula…
  continue reading
 
De podcast ‘Dat smaakt naar Meertens’ trapt af met een gevoelig taalthema: ‘taalverloedering’. Taalverandering is van alle tijden, maar blijft de gemoederen flink beroeren. Waarom verandert taal en was het vroeger niet beter? En wiens ‘schuld’ is het eigenlijk dat taal ‘verloedert’? Stef Grondelaers is taalvariatiespecialist bij het Meertens Instit…
  continue reading
 
In het centrum van Amsterdam, midden op de Wallen, vind je het kloppende hart van het taal- en cultuuronderzoek in Nederland: het Meertens Instituut. Hier komt een eeuw aan kennis op het gebied van taal en cultuur in Nederland samen. Geen wonder dus, dat er dagelijks vragen binnenstromen uit heel het land. Is ‘hun hebben’ fout Nederlands? Zijn comp…
  continue reading
 
Bij etymologie gaat het vaak over leenwoorden — woorden die we overnemen uit andere talen —, maar een belangrijk deel van onze woordenschat bestaat uit erfwoorden. Dat zijn woorden die er altijd al waren, maar die door de vele eeuwen heen wel aanzienlijk veranderd zijn. En precies die woorden vormen het interessegebied van Yoïn van Spijk. We sprake…
  continue reading
 
Dialecten dreigen te verdwijnen, maar in Brabant is iets bijzonders aan de hand: daar spreken jongeren een nieuwe vorm van dialect, waarin sommige eigenschappen worden uitvergroot. Taalkundige Kristel Doreleijers doet onderzoek naar taalgebruik en identiteit, en verdiepte zich in het nieuwe, Brabantse hyperdialect. En dan vooral in het lidwoordgebr…
  continue reading
 
Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie) Waar komt pindakaas vandaan? is een serie over de verrassende herkomst van alledaagse woorden. Voor seizoen 3 zijn we op zoek naar woorden waarvan jij graag wil weten waar ze vandaan komen. Heb je een tip? Mail dan naar laura.vaneerten@ivdnt.org. Luister ook eens naar Over taal gesprok…
  continue reading
 
In deze aflevering kijken we terug op het afgelopen taaljaar: wat waren de ontwikkelingen, wie zijn ons ontvallen, en wat waren de woorden van dit jaar? Onze deskundige gast daarbij is Kees van der Zwan, tot voor kort hoofdredacteur van het taaltijdschrift Onze Taal. En behalve naar het voorbije jaar, kijken we ook naar de afgelopen dértig jaar — d…
  continue reading
 
Triëst is een van de vijf Italiaanse steden waar je Nederlands kunt studeren. De opleiding, die vooral tolken en vertalers aflevert, bestaat zestig jaar — en dat was reden om te spreken met drie mensen die er meer van weten: Paola Gentile, hoofd van de opleiding, Frieda Steurs, die nauw betrokken was bij een uitwisselingsproject tussen de universit…
  continue reading
 
Hoe zetten politici taal in om hun publiek te overtuigen? In de aanloop naar de komende verkiezingen praten we erover met deskundige Robbert Wigt, auteur van een boek over de debatvaardigheden van Mark Rutte. Een gesprek over hoe je als politicus het debat naar je hand kunt zetten, over het belang van een goeie grap op zijn tijd, over wat Rutte zo'…
  continue reading
 
Waarom is het zo lastig om geuren goed te omschrijven? Hadden we vroeger meer woorden voor geur? Kun je met meer geurwoorden beter over geur praten? En hoe belangrijk is het om over geur te (kunnen) praten? We spreken erover met kunst- en geurhistorica Caro Verbeek. Een odoresk gesprek over geurwoorden, geurindelingen en geurhistorie, over de Malei…
  continue reading
 
Hoe druk je een gevoel uit in taal? Dat kan met je intonatie ('Zie ik daar nou een béér?) of met je woordkeus ('Shit!'), maar het kan ook door een bepaalde zinsconstructie te gebruiken, zoals 'Wat zit je nou te lachen ...?' of 'Al dat gezeur!' Het opvallende is dat dat soort zinnen soms ongrammaticaal lijken - ze zijn niet 'af' -, maar toch begrijp…
  continue reading
 
Sinds we online daten (sinds bijna dertig jaar alweer) is het Nederlands verrijkt met woorden als swipen, ghosten, gaslighten, wokefishen, benchen, doordaten, prela, ignorela, appaire, bambiseks, poema, fuckboy, beer, sugardaddy en nog vele, vele andere. We spreken erover met Milou Andree, poema en samensteller van het Datingwoordenboekje van het I…
  continue reading
 
Moet je het n-woord en woorden als smous uit het woordenboek schrappen? En uit historische uitgaven? En uit ons dagelijks taalgebruik? We praten erover met taalhistoricus Ewoud Sanders, die onlangs het boek Het n-woord publiceerde, over de geschiedenis van deze beladen term. En we spreken met Peggy Bouva, die in de podcast 'De plantage van onze voo…
  continue reading
 
Op school, op werk, op straat en soms ook thuis: ons leven wordt steeds meertaliger. Wat zijn daarvan de gevolgen? Raken we in de war van al die talen, of is het juist goed voor ons? Goed voor ons brein, goed voor de economie, goed voor de samenleving? We spreken erover met taalkundige Anne-Mieke Thieme, die momenteel onderzoek doet naar taalgebrui…
  continue reading
 
Opeens was het er, en nu al niet meer weg te denken: ChatGPT, een geavanceerde chatbot die alles lijkt te kunnen als het om schrijven en vertalen gaat. In deze aflevering spreken we drie deskundigen over wat ChatGPT allemaal kan, wat het (nog) niet kan, en wat het nog gaat kunnen. En we vroegen hen wat de gevaren zijn van zo'n geavanceerde 'halluci…
  continue reading
 
Wat zegt je naam over jou? Eigenlijk niet zo veel, maar des te meer over je ouders — aldus naamkundige en voornamenexpert Gerrit Bloothooft. We spraken hem over het verschil tussen traditionele en modenamen, over hoe belangrijk vernoeming nog is, over voornamen als middel om je te onderscheiden, en over hoe ouders vooral in de eigen kring de namen …
  continue reading
 
Onderzoek naar dierentaal: lange tijd een no-go in de taalkunde, maar langzaam lijkt daar nu verandering in te komen. In deze aflevering spreken we Leonie Cornips, van huis uit taalkundige en sociolinguïst. Ze verdiende haar sporen in de taalkunde met onderzoek naar vormen van nieuw Nederlands, taalgebruik onder jongeren, hoe kinderen talen leren e…
  continue reading
 
Een vraag die ons al vanaf het begin van het computertijdperk bezighoudt: 'Gaat de computer ooit taal gebruiken zoals mensen dat doen?' Spreken, schrijven, vertalen? In deze aflevering spreken we taaltechnoloog Vincent Vandeghinste over hoe het automatisch vertalen ('machine translation') van teksten precies werkt, wat taalmodellen en neurale netwe…
  continue reading
 
Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie) Hoe letterlijk is het woord 'letterlijk'? Speciaal voor Letterlijk Leiden, een festivalmaand in de stad Leiden die draait om taal en literatuur, presenteert het Instituut voor de Nederlandse Taal een extra aflevering van ‘Waar komt pindakaas vandaan?’ Een podcast over de herkomst van a…
  continue reading
 
Over taal gesproken is terug! In deze eerste aflevering van het tweede seizoen praten we met Sibo Kanobana, taalkundige aan de universiteit van Gent, over inclusieve taal, oftewel taal die niemand buitensluit. Dat is een onderwerp dat nogal leeft de laatste tijd, maar het is ook een nogal veelomvattend onderwerp — en daarom centreren we het gesprek…
  continue reading
 
In deze korte maar krachtige oefening leidt onze trainer Christine Slootweg je door een proces met iemand uit het verleden waar je nog aan vastzit en niet goed afscheid van hebt kunnen nemen. Vanuit Systemisch Werk zeggen we dan dat je nog met iemand in de binding bent en niet in ver-binding hebt kunnen gaan. Wat kort wil zeggen dat de relatie op a…
  continue reading
 
Heb jij soms ook wat stormen en chaos van binnen en vraag je je af wat moet ik hier nou mee. Met deze oefening check je weer even echt in bij jezelf. Geef je jezelf een zachte landing in je lichaam, zak je wat dieper. En door JA te zeggen in wat er werkelijk is, krijg je ook weer keuze. Laat je in 10 minuten meenemen door Heleen en voel meer vrijhe…
  continue reading
 
Overtuigingen zijn van die zinnetjes, gedachtes in je hoofd waar je in bent gaan geloven. Deze gedachtes voelen als jouw waarheid en bepalen je gedrag, hoe je je voelt en hoe je denkt. In deze podcast oefening, ingesproken door Renée gaan we losschudden wat vast zit en wat jij als jouw waarheid hebt aangenomen. Veel oefenplezier!…
  continue reading
 
Deze oefening geeft jou de mogelijkheid te ontdekken hoe jouw brein boosheid op heeft geslagen. Zoals je kunt beluisteren in de podcast 'Grommend het leven door' van De Bovenkamer, heeft elk brein een unieke manier om emoties op te slaan. Deze code ziet diep onbewust maar uiteindelijk kan ons bewuste er wel bij door de bouwstenen beeld, gevoel en g…
  continue reading
 
Stel je kan direct je energie, vitaliteit en stemming beïnvloeden met jouw eigen adem. Met één krachtige oefening je lichaam activeren, ontspannen en tot op celniveau laten stromen. Deze ademoefening doe je ALTIJD zittend of liggend in een veilige omgeving, bijvoorbeeld in een stoel of in je bed (en nooit in het water of staand). Korte instructie: …
  continue reading
 
Eén Yoga Nidra (yogische slaap) sessie kan voelen als 4 uur slaap. Geen ingewikkelde yoga oefeningen maar een oude techniek waarbij je een diepe bewuste ontspanning bereikt. Het lijkt alsof je slaapt maar je balanceert als het ware op het lijntje van wakker zijn en slapen. Door de thèta hersengolven gaat je brein voor je aan het werk op een dieper …
  continue reading
 
In deze bonusaflevering van 'Over taal gesproken' bij 'Het taaljaar 2021' geeft Taalpostbode Erik Dams exclusief reisadvies voor wie komende periode graag de deur uit wil in Nederland en België. Maak bijvoorbeeld een muurgedichtenwandeling in Leiden, volg de rare straatnamenroute in Enkhuizen of ga naar Ninove voor een Nutteloze Bordenwandeling. Ge…
  continue reading
 
In deze laatste aflevering van het eerste seizoen van 'Over taal gesproken' blikken we terug op het afgelopen taaljaar. We doen dat met Erik Dams en Marc van Oostendorp, samen de redactie van de nieuwsbrief Taalpost. We hebben het over hoe talen elkaar beïnvloeden (de belangrijkste reden van taalverandering), over de boeiende ontwikkelingen als het…
  continue reading
 
Willikumo ana Rottaa! - zo werd je begroet als je in het jaar 1000 de nederzetting Rotta bezocht, op de plek waar nu Rotterdam ligt. Hoe we dat weten? Taalwetenschapper Peter-Alexander Kerkhof zocht het uit. We spreken met hem over hoe je de uitspraak van oude talen reconstrueert, zoals de taal van Rotta — maar ook de taal van Johan de Witt en die …
  continue reading
 
Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie) Heb je er weleens over nagedacht waarom 'grape' (druif) in het woord 'grapefruit' zit? Als je een appel helemaal opeet kom je binnenin het 'klokhuis' tegen. Waar komt dat precies vandaan? Is de 'kiwi' nu een vogel of een vrucht, en zijn 'zeevruchten' ook fruit? Je hoort het in deze laa…
  continue reading
 
Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie) Je staat vast niet altijd stil bij de woorden voor de kledingstukken die je dagelijks aantrekt, maar ook daar zit vaak een heel verhaal achter. Waarom sportschoenen ook wel 'sneakers' heten of wat een 'smoking' te maken heeft met roken, bijvoorbeeld. Je hoort het in deze 6e aflevering …
  continue reading
 
Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie) Heeft er ooit een 'gekke henkie' of een 'nieuwsgierig aagje' geleefd? Wie is de Hans in 'hansworst' en 'hansop' eigenlijk? En wie ben je precies als je 'de sjaak' bent? Je hoort het in deze vijfde aflevering van seizoen twee. Dit is een wekelijkse podcast van het Instituut voor de Nede…
  continue reading
 
Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie) Het woord 'boterham' bestaat uit 'boter' en 'ham'. Komt de naam daar dan ook vandaan? Wat is eigenlijk een 'sandwich', en is 'tussen de middag' niet vreemd? Hoe kan er iets tussen één middag zitten? Dat hoor je in deze vierde aflevering van seizoen 2 van ‘Waar komt pindakaas vandaan?’,…
  continue reading
 
Terminologie oftewel vaktaal is het onderwerp van de zesde aflevering van 'Over taal gesproken'. We spreken met Frieda Steurs, directeur van het Instituut voor de Nederlandse Taal én hoogleraar terminologieleer en vertaaltechnologie aan de KU Leuven. Een gesprek over de taal van artsen en juristen, over coronawoorden, over de vaktermen van onderwij…
  continue reading
 
Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie) In onze taal zijn er talloze manieren om aan te dood te refereren. Vaak gebeurt dit indirect of met een eufemisme; denk maar aan uitdrukkingen als ‘de pijp uitgaan’, ‘om zeep helpen’ en ‘naar de filistijnen gaan’. In deze derde aflevering bespreken we er een aantal. Dit is een wekelijk…
  continue reading
 
Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie) Zeg je nu 'patat' of 'friet', is er een verschil tussen 'frikandellen', 'frikadellen' en 'curryworsten' en hoe komen de 'kapsalon' en de 'mitraillette' aan hun naam? Dat hoor je in deze tweede aflevering van seizoen 2 van ‘Waar komt pindakaas vandaan?’, een wekelijkse podcast van het I…
  continue reading
 
Loading …

Korte handleiding