Bij het koffieapparaat, in je favoriete serie of door je koptelefoon, in de hedendaagse (pop)cultuur gaat het altijd en overal over de liefde. Het narratief is meestal hetzelfde: mensen in een relatie zijn gelukkig, singles zijn zielig. Juist voor twintigers, waarvoor het pad der liefde regelmatig wordt overwoekerd door onkruid, kan het belangrijk …

Het gefluister dat zich als een lopend vuurtje verspreidt en gewone verhalen in sappige geheimen verandert - iedereen heeft vast weleens met roddelen te maken, of je nu deelneemt aan de conversatie of onderwerp van gesprek bent. Het is de brandstof voor elk drama, het sensationele gerucht dat mensen geboeid houdt; het kan ons verbinden, maar het ka…

Onderweg naar je werk fietsend langs de beverdammen en meanderende rivieren. Met aan de zijkant enorme holle zomereiken, eekhoorns en vliegende gele kwikstaarten. Of het spotten van een Eland en een Pelikaan onderweg. De natuur in Nederland is niet meer wild, maar dat kan het wel weer worden. Rewilding is de term voor het verwilderen van onze natuu…

De Amsterdamse beurs, een gebouw waar mensen, goederen en geld van over de hele wereld bijeenkwamen -- mensen, geld en goederen, ja, maar vanaf de zeventiende eeuw was er natuurlijk ook die spiksplinternieuwe financiële innovatie: het aandeel. Er ontstond een handel in immateriële dingen: de windhandel.Momo Schaap spreekt met Inger Leemans, o.a. ho…

Op een bombardement na, is er niets dat een stad zó snel kan veranderen als een Olympische Spelen. Op welke manier vinden we de spelen van 1928 terug op a.o. Politiek, Sociaal of Architecturaal vlak in het hedendaagse Amsterdam? Sporthistoricus Jurryt van de Vooren vertelt hoe sport een lens kan zijn voor historische context.…

'Koopt Nederlandsch Waar, Dan Helpen Wij Elkaar!' Die boodschap verspreidde de in 1915 opgerichte Vereeniging Nederlandsch Fabrikaat. De vereniging verspreidde propaganda, organiseerde fabrieksbezoeken voor kinderen en staan aan de wieg van de jaarbeurs in Utrecht.Joep Onstenk, docent Nederlandse Geschiedenis aan de UvA, onderzocht hun geschiedenis…

We zijn bijna allemaal opgegroeid met haar melk, ze hoort bij het Nederlandse landschap, ze heeft ons de cappuccino gegeven en Parmezaanse kaas, haar poep vervuilt het grondwater, haar scheten verandert het klimaat. We refereren naar haar met het woord veestapel, maar wie is de koe achter de veestapel? Hoe meer we weer leren over haar hoe meer het …

Vorige week ging Radio Swammerdam over CO2 en de opwarming van de aarde. Nu kijken we naar de relatie tussen die klimaatverandering en onze voedselvoorziening. Als oogsten mislukken door droogtes en overstromingen en de veestapel moet krimpen, heeft iedereen dan straks nog wel genoeg te eten?Redacteur Maaike Kooijman in gesprek met UU-wetenschapper…

Om de wereldwijde opwarming van de aarde binnen te perken te houden moeten we de uitstoot van broeikasgassen drastisch verlagen en misschien zelfs CO2 uit de lucht halen. Maar hoe doen we dat? Hoe meten we CO2 en wat is de rol van oceanen hierin? Maaike Kooijman en Momo Schaap in gesprek met NIOZ-directeur Han Dolman en hoogleraar atmosfeer, broeik…

De wondere tonen van jazz op Radio Swammerdam! Invloeden van jazz - en andere delen van Afro-Amerikaanse cultuur - zijn terug te horen in bijna alles wat we vandaag de dag luisteren. Hoe kon muziek uit de marge zo groot worden?Redacteur Maaike Kooijman gaat erover in gesprek met hoogleraar jazz Walter van de Leur, dansschooleigenaar Teodora Kasabov…

Radio Swammerdam bestaat 15 jaar! Dat vierden we op maandagavond 3 juni met onze allereerste uitzending met publiek, live vanuit de IJzaal in Pakhuis de Zwijger. Een avond vol lezingen, panelgesprekken, columns en muziek over het thema 'Luisteren naar wetenschap'. Wat verwachten niet-wetenschappers van de wetenschap? Staan we (nog) open voor waarhe…

Op begrafenissen van Sinti komen honderden mensen af, sommige Afro-Surinamers dansen hun overledenen naar het graf, in Mexico vieren ze jaarlijks Día de los Muertos. Hoe gaan mensen om met de dood in verschillende culturen en perioden? Radio Swammerdam-redacteuren Maaike Kooijman en Momo Schaap in gesprek met Karin Anema, schrijver van 'Kraaienmars…

Het Duitse woord ‘Heimweh’ is een samenstelling van ‘Heim’ (thuis) en ‘Weh’ (pijn): het Nederlandse 'heimwee' zou daarom beschreven kunnen worden als het verlangen naar of het gemis van een thuis. ‘Fernweh’, daarentegen, is samengesteld uit ‘Fern’ (ver) en ‘Weh’ (pijn). ‘Fernweh’, oftewel ‘vertepijn’, kan worden opgevat als het tegenovergestelde va…

Kent u TMF nog? The Music Factory, het Nederlandse antwoord op internationale popzenders als MTV, werd na de start in 1995 al snel immens populair. Vooral onder millennials roept de muziekzender veel nostalgie op. Tegelijkertijd is muziekzender ook de voorloper geweest van huidige ontwikkelingen en media praktijken. Mediawetenschapper Jaap Kooijman…

Wist je dat er tijdens moderne uitvoeringen van Bach en Monteverdi bijna altijd wordt geïmproviseerd? En dat het zo waarschijnlijk meer lijkt op hoe de muziek vroeger klonk, dan bij concerten van vijftig jaar geleden?De term ‘oude muziek’ stond oorspronkelijk voor alle muziek die in Europa gemaakt werd tot de barok, rond 1650. Inmiddels kan die van…

Steeds meer mensen doen aan mindfulness vandaag de dag. Mindfulness kan zorgen voor meer rust, minder stress en een betere ademhaling en slaap. Minder bekend is dat mindfulness ook steeds vaker wordt ingezet voor medische doeleinden. Zo kunnen therapieën gebaseerd op mindfulness depressies temperen, rust brengen voor mensen met ADHD en dementie kla…

Zwangeren en baby’s met een niet-westerse migratieachtergrond lopen meer risico om tijdens de zwangerschap en baring ziek te worden en te overlijden. Mensen van kleur krijgen vaker een keizersnede die niet nodig is, maar krijgen mínder vaak pijnmedicatie als ze daarom vragen. En de technologie die wordt gebruikt om het zuurstofgehalte te meten, wer…

Zijn nalatenschap is overal in Amsterdam terug te zien, toch weten maar weinig mensen wie hij was. Christiaan Pieter van Eeghen was een negentiende eeuwse zakenman, met oog voor stadsgroei in de breedte. Zo verrijkte hij de stad met het Vondelpark, sociale huurbouw en het prinsengrachtziekenhuis. Ook was hij medeoprichter van zowel het Stedelijk al…

Welkom bij de rijke geschiedenis van bier. De grootste bierkenner van Nederlands, dr. Leendert Alberts, legt uit waar het beeld van de brouwende monnik vandaan komt, terwijl bier niet bepaald past bij het contemplatieve leven van de monnik. Ook proeven we het 'beste biertje' ter wereld, de Westvleteren 12. Proost!Door Tabe Bakker, co-host Momo Scha…

Van wie is de stad? Voor krakers is het antwoord op die vraag helder: van de bewoners! Ook in de Jordaan is er is een erfenis van betaalbaar wonen die we te danken hebben aan krakers. Een voorbeeld van die erfenis is de woning waar redacteur Daniel Teunissen in woont. Deze is in de jaren 80 gekraakt. Hij is benieuwd: zijn de krakers die destijds he…

Radio Swammerdam is hét wekelijkse wetenschapsprogramma op Radio SALTO (99.4FM in Amsterdam en omstreken), elke zondag om 11.00 uur live vanuit Pakhuis de Zwijger.Radio Swammerdam is vernoemd naar natuurwetenschapper Jan Swammerdam (1637 - 1680), die er een rariteitenkabinet in Amsterdam op nahield.Door Radio Swammerdam

Er bestaat een helder beeld van de wetenschappelijke revolutie als de overwinning van de rede op het dogma van de kerk. Maar de harde tegenstelling tussen religie en wetenschap is veel minder oud dan vaak wordt gedacht en lange tijd zag men twee domeinen die elkaar informeerden en inspireerden.Hoe religieus was Copernicus? En was Galilei een charla…

27 miljoen euro: dat is het geld dat de Tweede Kamer vrij gaat maken voor speciale long covid-behandelcentra. Dat geeft hoop voor de ongeveer 90.000 Nederlanders die ernstig worden beperkt door langdurige covid. Tegelijkertijd hebben die nog op te zetten poliklinieken ook een uitdaging: er zijn nog geen behandelingen of medicijnen voor post-covid b…

Het is misschien het beste te vergelijken met het tjirpen van krekels. Een schel geluid, dat in de vorm van een radioflitsen op onze aarde neerdaalt. Ze zijn afkomstig van een ander zonnestelsel, onvoorstelbaar ver weg. De radioflitsen hebben lichtjaren afgelegd en zijn daardoor nog slechts een fractie van wat ze waren, toen ze werden uitgezonden. …

Hoe worden sterren geboren, en wat is de invloed van verschillende stersystemen - een groep van twee of meer sterren die door onderlinge zwaartekracht bij elkaar gehouden worden - op hun levensloop? In deze Radio Swammerdam uitzending gaan Emerence Kapteijn en Max Waterreus in gesprek met sterrenkundige dr. Silvia Toonen (Universiteit van Amsterdam…

Vindt u Valentijnsdag maar commercieel? Dat klopt! Maar feestdagen hebben dat wel vaker, toch geven ze betekenis aan ons leven en de tijd. Hoe werken feestdagen precies? Waar komen ze vandaan en hoe moeten we ze vieren? Antropoloog Irene Stengs vertelt ons hoe het zit, en hoe we onze eigen feestdag kunnen maken: Radio-Swammerdam-Dag!…

We horen van alles over de ervaringen van vrouwen tijdens en na een zwangerschap, maar wat gebeurt er in het lichaam én het hoofd van haar partner? En wat is de rol van vaders in de moderne maatschappij? Een uitzending van Maaike Kooijman met aan het woord onderzoeker Renate Buisman, kinderarts en onderzoeker Ineke de Kruijff, en schrijvende vader …

In deze aflevering van Radio Swammerdam staan redacteuren Emerence Kapteijn en Momo Schaap oog in oog met mummieportretten. Dat zijn doorgaans op hout geschilderde portretten die werden gemaakt tijdens de Romeinse periode in Egypte. Nadat het lichaam van de overledene behandeld en ingewikkeld was, werd de beeltenis op het gezichtsgedeelte van de ge…

De oud-Griekse cultuur wordt beschouwd als fundamenteel voor die van ons, maar hoe gaan we om met de vrijwel volledige afwezigheid van vrouwelijke stemmen uit de oudheid? Jacqueline Klooster, docent aan de Rijksuniversiteit Groningen vertelt over de rol van vrouwen in Griekse mythen en over een immens populair, nieuw genre van romans die deze verha…

De eerste film waarin de wereld in de zee voor een groot publiek in beeld werd gebracht heette Le monde du silence. De Stille wereld van Jacques Cousteau uit 1956. Mensen kunnen niet goed horen onder water. Heel lang hebben we daarom aangenomen dat het stil is onderwater. In de meeste natuurdocumentaires is ook maar weinig te horen als de camera on…

Het vertrouwen in de wetenschap is hoog, maar dat maakt het ook kwetsbaar. Niet elke uitkomst van een onderzoek is namelijk gewenst of naar verwachting, terwijl de druk om relevant te publiceren als onderzoeker toeneemt. Hoe kunnen wetenschappers het beste wetenschapper met deze verantwoordelijkheid om gaan? Max Waterreus gaat in gesprek met Emirit…

Hoe kunnen we beter luisteren? Luisteren is lastig. Het vergt aandacht voor de ander en het loslaten van je eigen aannames. Kunnen we de ander nog echt horen? Luisteren wordt nog lastiger als we proberen te luisteren naar niet-mensen, naar de natuur. Kunnen we blijven luisteren als onze gesprekspartner geen mens is, maar een dier, bos of zee? In de…

'Ketamine blijkt doodsoorzaak Friends-acteur Matthew Perry' kopte de NOS op 15 december. Naar verluidt kreeg Perry een behandeling tegen depressie en gebruikte hij daarvoor de drug ketamine. Hoe zit dat precies? In Radio Swammerdam gingen Emerence Kapteijn en Maaike Kooijman in gesprek met Jurriaan Strous, promovendus én psychiater op de crisisdien…

Dit is de column van Charlotte Remarque uit de aflevering 'Ontlezing' van 10 december met Yra van Dijk en Lisa Fase, resp. hoogleraar en boekhandelaar annex onderwijzer. Luister die op ons kanaal!Door Radio Swammerdam

Hoe komt het dat Nederlandse kinderen zo slecht scoren op leesvaardigheid? En waar komt de maatschappelijke ontlezing vandaan? Het geschreven woord is in gevaar, en dat terwijl ze nuttig en mooi is. Deze week schuiven aan: gasthoogleraar moderne letteren Yra van Dijk, en boekhandelaar en onderwijzer Lisa Fase.Door Tabe Bakker, met dank aan Max Wate…

Aangekomen in de kabinetsformatie, rijst de vraag: wat staat er eigenlijk op het spel bij het sluiten van compromissen? En vind het spel van het wel of niet vinden van common ground niet al lang voor de formatie plaats, tijdens de campagneperiode. Daar spraken we over op Radio Salto met Dr. Mariken van der Velden, Associate Professor in Politieke C…

In de negentiende eeuw wordt het Osmaanse (Ottomaanse) Rijk steeds toegankelijker voor West-Europese toeristen. Schrijvers en kunstenaars trekken naar het oosten, op zoek naar een authentiek oriëntaalse ervaring. Hoessein Alloul, docent aan de Universiteit van Amsterdam, vertelt over zijn onderzoek naar hun reisverslagen en legt uit dat Osmaanse ge…

We lezen van alles over de gevolgen van de opwarming van de aarde: de zeespiegel stijgt, er komt meer hevige regenval en meer overstromingen, zwaardere stormen of juist grote droogtes en bosbranden. Zulke rampen treffen voornamelijk gebieden in armere landen, terwijl daar mensen wonen die aan de klimaatverandering zelf niet zo heel veel hebben bijg…

Psychiater en onderzoeker Nienke Vulink vertelt over de nieuwste ontwikkelingen in de psychiatrie. Wat kan diepe hersenstimulatie (DBS) betekenen voor mensen met een hevige dwangstoornis of depressie? Wat zijn de verschillen met rTMS, waarvoor geen operatie nodig is? En waarom zijn deze veelbelovende behandelmethoden nog zo onbekend? Nienke pleit v…

De column van Piet Ruig bij de uitzending 'Scheefgroei tussen steden en opgroeien in een scheve stad' met Mathieu Steijn van 29 oktober. Ook op dit kanaal te vinden!Door Radio Swammerdam

Hoe zijn de voordelen van steden veranderd in de afgelopen decennia? En voor wie zijn die voordelen precies? Stadseconoom dr. Mathieu Steijn doet onderzoek om hierover harde cijfers op tafel te krijgen. Mathieu vertelt in deze aflevering over zijn promotieonderzoek naar de veranderende voordelen van steden, de groei van steden de afgelopen jaren, e…

Aan het einde van de negentiende eeuw was Amsterdam - inclusief haar inwoners - ontzettend smerig. Waar dagelijks een bad of douche nemen voor veel mensen tegenwoordig heel vanzelfsprekend is, was dat voor de arbeidersklasse ruim honderd jaar geleden absoluut niet het geval. Zij leefden in grootschalige sloppenwijken in krotwoningen en hoewel er na…

René Boer vertelt over zijn boek Smooth City, waarin hij een fenomeen beschrijft dat wereldwijd kan worden waargenomen: Steden worden onder invloed van nieuwe technologie en gentrificatie verder en verder 'gestroomlijnd.' Een ontwikkeling die op de lange termijn een groot gevaar kan gaan vormen.Door Momo Schaap, met dank aan Max Waterreus en Tanne …

In deze podcast bekijken Isabel Barnett en Max Waterreus de verhouding tussen de mens en zijn mentale capaciteiten, keuzes en identiteit. Door extern ingrijpen (bijvoorbeeld cognitieve verbeteringstechnologieën) verschuift deze verhouding mogelijk in de toekomst. De podcast werkt toe naar een tafelgesprek over de wenselijkheid van deze verbeterings…

Tropische temperaturen staan voor de deur en dat betekent dat het tijd is voor de zomerstop van Radio Swammerdam. Maar voordat we uit de ether zijn, staat er een recap van seizoen 2022/2023 voor jullie klaar. Redacteuren Tanne van der Wal, Emerence Kapteijn en Thomas Verhage doken de studio in om terug te blikken op de mooiste radiomomenten van het…

In deze uitzending gaan redacteuren Bart Verplanke en Thomas Verhage in gesprek met Dylan Molenaar, assistent professor psychometrie aan de Universiteit van Amsterdam. We hebben het over meten in de psychologie, hoe dit wordt gedaan, waarom het zo wordt gedaan en of het beter kan.Door Radio Swammerdam

Nienke Groskamp vertelt over haar onderzoek naar de verbanden en overlap tussen spiritisme en de abortus-discussie in de Verenigde Staten in de negentiende eeuw. De geschiedenis van abortus blijkt veel complexer te zijn dan die in het huidige debat vaak wordt voorgesteld.Door Momo Schaap, met dank aan Emerence Kapteijn en Thomas Verhage.…

In deze uitzending van radio Swammerdam, "als dieren konden praten", bespreekt redacteur Tanne van der Wal de mogelijkheid van een google translate voor dieren, een suggestie die recentelijk werd gedaan door Dr. Karen Bakker. We spreken met Neerlandica Professor Dr. Marjo van Koppen over haar onderzoek naar kattentaal en met Dirk Hilbers, bio-ethic…

De anticonceptiepil en depressie: de complexiteit van onderzoek by Radio SwammerdamDoor Radio Swammerdam

Cyborgs, zijn ze nog steeds een fantasieproject van science-fiction schrijvers, of komen ze al van de lopende band rollen? En, hoe moeten we ze nou zien, als mens, of als robot? In de studio schuiven filosoof Bouke van Balen en sci-fi-kenner Chris de Deugd aan om over deze techniekfilosofische vragen te praten. Door Tabe Bakker. Co-host: Bart Verpl…