Steeds meer mensen doen aan mindfulness vandaag de dag. Mindfulness kan zorgen voor meer rust, minder stress en een betere ademhaling en slaap. Minder bekend is dat mindfulness ook steeds vaker wordt ingezet voor medische doeleinden. Zo kunnen therapieën gebaseerd op mindfulness depressies temperen, rust brengen voor mensen met ADHD en dementie kla…

Zwangeren en baby’s met een niet-westerse migratieachtergrond lopen meer risico om tijdens de zwangerschap en baring ziek te worden en te overlijden. Mensen van kleur krijgen vaker een keizersnede die niet nodig is, maar krijgen mínder vaak pijnmedicatie als ze daarom vragen. En de technologie die wordt gebruikt om het zuurstofgehalte te meten, wer…

Zijn nalatenschap is overal in Amsterdam terug te zien, toch weten maar weinig mensen wie hij was. Christiaan Pieter van Eeghen was een negentiende eeuwse zakenman, met oog voor stadsgroei in de breedte. Zo verrijkte hij de stad met het Vondelpark, sociale huurbouw en het prinsengrachtziekenhuis. Ook was hij medeoprichter van zowel het Stedelijk al…

Welkom bij de rijke geschiedenis van bier. De grootste bierkenner van Nederlands, dr. Leendert Alberts, legt uit waar het beeld van de brouwende monnik vandaan komt, terwijl bier niet bepaald past bij het contemplatieve leven van de monnik. Ook proeven we het 'beste biertje' ter wereld, de Westvleteren 12. Proost!Door Tabe Bakker, co-host Momo Scha…

Van wie is de stad? Voor krakers is het antwoord op die vraag helder: van de bewoners! Ook in de Jordaan is er is een erfenis van betaalbaar wonen die we te danken hebben aan krakers. Een voorbeeld van die erfenis is de woning waar redacteur Daniel Teunissen in woont. Deze is in de jaren 80 gekraakt. Hij is benieuwd: zijn de krakers die destijds he…

Radio Swammerdam is hét wekelijkse wetenschapsprogramma op Radio SALTO (99.4FM in Amsterdam en omstreken), elke zondag om 11.00 uur live vanuit Pakhuis de Zwijger.Radio Swammerdam is vernoemd naar natuurwetenschapper Jan Swammerdam (1637 - 1680), die er een rariteitenkabinet in Amsterdam op nahield.Door Radio Swammerdam

Er bestaat een helder beeld van de wetenschappelijke revolutie als de overwinning van de rede op het dogma van de kerk. Maar de harde tegenstelling tussen religie en wetenschap is veel minder oud dan vaak wordt gedacht en lange tijd zag men twee domeinen die elkaar informeerden en inspireerden.Hoe religieus was Copernicus? En was Galilei een charla…

27 miljoen euro: dat is het geld dat de Tweede Kamer vrij gaat maken voor speciale long covid-behandelcentra. Dat geeft hoop voor de ongeveer 90.000 Nederlanders die ernstig worden beperkt door langdurige covid. Tegelijkertijd hebben die nog op te zetten poliklinieken ook een uitdaging: er zijn nog geen behandelingen of medicijnen voor post-covid b…

Het is misschien het beste te vergelijken met het tjirpen van krekels. Een schel geluid, dat in de vorm van een radioflitsen op onze aarde neerdaalt. Ze zijn afkomstig van een ander zonnestelsel, onvoorstelbaar ver weg. De radioflitsen hebben lichtjaren afgelegd en zijn daardoor nog slechts een fractie van wat ze waren, toen ze werden uitgezonden. …

Hoe worden sterren geboren, en wat is de invloed van verschillende stersystemen - een groep van twee of meer sterren die door onderlinge zwaartekracht bij elkaar gehouden worden - op hun levensloop? In deze Radio Swammerdam uitzending gaan Emerence Kapteijn en Max Waterreus in gesprek met sterrenkundige dr. Silvia Toonen (Universiteit van Amsterdam…

Vindt u Valentijnsdag maar commercieel? Dat klopt! Maar feestdagen hebben dat wel vaker, toch geven ze betekenis aan ons leven en de tijd. Hoe werken feestdagen precies? Waar komen ze vandaan en hoe moeten we ze vieren? Antropoloog Irene Stengs vertelt ons hoe het zit, en hoe we onze eigen feestdag kunnen maken: Radio-Swammerdam-Dag!…

We horen van alles over de ervaringen van vrouwen tijdens en na een zwangerschap, maar wat gebeurt er in het lichaam én het hoofd van haar partner? En wat is de rol van vaders in de moderne maatschappij? Een uitzending van Maaike Kooijman met aan het woord onderzoeker Renate Buisman, kinderarts en onderzoeker Ineke de Kruijff, en schrijvende vader …

In deze aflevering van Radio Swammerdam staan redacteuren Emerence Kapteijn en Momo Schaap oog in oog met mummieportretten. Dat zijn doorgaans op hout geschilderde portretten die werden gemaakt tijdens de Romeinse periode in Egypte. Nadat het lichaam van de overledene behandeld en ingewikkeld was, werd de beeltenis op het gezichtsgedeelte van de ge…

De oud-Griekse cultuur wordt beschouwd als fundamenteel voor die van ons, maar hoe gaan we om met de vrijwel volledige afwezigheid van vrouwelijke stemmen uit de oudheid? Jacqueline Klooster, docent aan de Rijksuniversiteit Groningen vertelt over de rol van vrouwen in Griekse mythen en over een immens populair, nieuw genre van romans die deze verha…

De eerste film waarin de wereld in de zee voor een groot publiek in beeld werd gebracht heette Le monde du silence. De Stille wereld van Jacques Cousteau uit 1956. Mensen kunnen niet goed horen onder water. Heel lang hebben we daarom aangenomen dat het stil is onderwater. In de meeste natuurdocumentaires is ook maar weinig te horen als de camera on…

Het vertrouwen in de wetenschap is hoog, maar dat maakt het ook kwetsbaar. Niet elke uitkomst van een onderzoek is namelijk gewenst of naar verwachting, terwijl de druk om relevant te publiceren als onderzoeker toeneemt. Hoe kunnen wetenschappers het beste wetenschapper met deze verantwoordelijkheid om gaan? Max Waterreus gaat in gesprek met Emirit…

Hoe kunnen we beter luisteren? Luisteren is lastig. Het vergt aandacht voor de ander en het loslaten van je eigen aannames. Kunnen we de ander nog echt horen? Luisteren wordt nog lastiger als we proberen te luisteren naar niet-mensen, naar de natuur. Kunnen we blijven luisteren als onze gesprekspartner geen mens is, maar een dier, bos of zee? In de…

'Ketamine blijkt doodsoorzaak Friends-acteur Matthew Perry' kopte de NOS op 15 december. Naar verluidt kreeg Perry een behandeling tegen depressie en gebruikte hij daarvoor de drug ketamine. Hoe zit dat precies? In Radio Swammerdam gingen Emerence Kapteijn en Maaike Kooijman in gesprek met Jurriaan Strous, promovendus én psychiater op de crisisdien…

Dit is de column van Charlotte Remarque uit de aflevering 'Ontlezing' van 10 december met Yra van Dijk en Lisa Fase, resp. hoogleraar en boekhandelaar annex onderwijzer. Luister die op ons kanaal!Door Radio Swammerdam

Hoe komt het dat Nederlandse kinderen zo slecht scoren op leesvaardigheid? En waar komt de maatschappelijke ontlezing vandaan? Het geschreven woord is in gevaar, en dat terwijl ze nuttig en mooi is. Deze week schuiven aan: gasthoogleraar moderne letteren Yra van Dijk, en boekhandelaar en onderwijzer Lisa Fase.Door Tabe Bakker, met dank aan Max Wate…

Aangekomen in de kabinetsformatie, rijst de vraag: wat staat er eigenlijk op het spel bij het sluiten van compromissen? En vind het spel van het wel of niet vinden van common ground niet al lang voor de formatie plaats, tijdens de campagneperiode. Daar spraken we over op Radio Salto met Dr. Mariken van der Velden, Associate Professor in Politieke C…

In de negentiende eeuw wordt het Osmaanse (Ottomaanse) Rijk steeds toegankelijker voor West-Europese toeristen. Schrijvers en kunstenaars trekken naar het oosten, op zoek naar een authentiek oriëntaalse ervaring. Hoessein Alloul, docent aan de Universiteit van Amsterdam, vertelt over zijn onderzoek naar hun reisverslagen en legt uit dat Osmaanse ge…

We lezen van alles over de gevolgen van de opwarming van de aarde: de zeespiegel stijgt, er komt meer hevige regenval en meer overstromingen, zwaardere stormen of juist grote droogtes en bosbranden. Zulke rampen treffen voornamelijk gebieden in armere landen, terwijl daar mensen wonen die aan de klimaatverandering zelf niet zo heel veel hebben bijg…

Psychiater en onderzoeker Nienke Vulink vertelt over de nieuwste ontwikkelingen in de psychiatrie. Wat kan diepe hersenstimulatie (DBS) betekenen voor mensen met een hevige dwangstoornis of depressie? Wat zijn de verschillen met rTMS, waarvoor geen operatie nodig is? En waarom zijn deze veelbelovende behandelmethoden nog zo onbekend? Nienke pleit v…

De column van Piet Ruig bij de uitzending 'Scheefgroei tussen steden en opgroeien in een scheve stad' met Mathieu Steijn van 29 oktober. Ook op dit kanaal te vinden!Door Radio Swammerdam

Hoe zijn de voordelen van steden veranderd in de afgelopen decennia? En voor wie zijn die voordelen precies? Stadseconoom dr. Mathieu Steijn doet onderzoek om hierover harde cijfers op tafel te krijgen. Mathieu vertelt in deze aflevering over zijn promotieonderzoek naar de veranderende voordelen van steden, de groei van steden de afgelopen jaren, e…

Aan het einde van de negentiende eeuw was Amsterdam - inclusief haar inwoners - ontzettend smerig. Waar dagelijks een bad of douche nemen voor veel mensen tegenwoordig heel vanzelfsprekend is, was dat voor de arbeidersklasse ruim honderd jaar geleden absoluut niet het geval. Zij leefden in grootschalige sloppenwijken in krotwoningen en hoewel er na…

René Boer vertelt over zijn boek Smooth City, waarin hij een fenomeen beschrijft dat wereldwijd kan worden waargenomen: Steden worden onder invloed van nieuwe technologie en gentrificatie verder en verder 'gestroomlijnd.' Een ontwikkeling die op de lange termijn een groot gevaar kan gaan vormen.Door Momo Schaap, met dank aan Max Waterreus en Tanne …

In deze podcast bekijken Isabel Barnett en Max Waterreus de verhouding tussen de mens en zijn mentale capaciteiten, keuzes en identiteit. Door extern ingrijpen (bijvoorbeeld cognitieve verbeteringstechnologieën) verschuift deze verhouding mogelijk in de toekomst. De podcast werkt toe naar een tafelgesprek over de wenselijkheid van deze verbeterings…

Tropische temperaturen staan voor de deur en dat betekent dat het tijd is voor de zomerstop van Radio Swammerdam. Maar voordat we uit de ether zijn, staat er een recap van seizoen 2022/2023 voor jullie klaar. Redacteuren Tanne van der Wal, Emerence Kapteijn en Thomas Verhage doken de studio in om terug te blikken op de mooiste radiomomenten van het…

In deze uitzending gaan redacteuren Bart Verplanke en Thomas Verhage in gesprek met Dylan Molenaar, assistent professor psychometrie aan de Universiteit van Amsterdam. We hebben het over meten in de psychologie, hoe dit wordt gedaan, waarom het zo wordt gedaan en of het beter kan.Door Radio Swammerdam

Nienke Groskamp vertelt over haar onderzoek naar de verbanden en overlap tussen spiritisme en de abortus-discussie in de Verenigde Staten in de negentiende eeuw. De geschiedenis van abortus blijkt veel complexer te zijn dan die in het huidige debat vaak wordt voorgesteld.Door Momo Schaap, met dank aan Emerence Kapteijn en Thomas Verhage.…

In deze uitzending van radio Swammerdam, "als dieren konden praten", bespreekt redacteur Tanne van der Wal de mogelijkheid van een google translate voor dieren, een suggestie die recentelijk werd gedaan door Dr. Karen Bakker. We spreken met Neerlandica Professor Dr. Marjo van Koppen over haar onderzoek naar kattentaal en met Dirk Hilbers, bio-ethic…

De anticonceptiepil en depressie: de complexiteit van onderzoek by Radio SwammerdamDoor Radio Swammerdam

Cyborgs, zijn ze nog steeds een fantasieproject van science-fiction schrijvers, of komen ze al van de lopende band rollen? En, hoe moeten we ze nou zien, als mens, of als robot? In de studio schuiven filosoof Bouke van Balen en sci-fi-kenner Chris de Deugd aan om over deze techniekfilosofische vragen te praten. Door Tabe Bakker. Co-host: Bart Verpl…

In deze aflevering praten we met hoogleraar economisch publiekrecht Sybe de Vries. We hebben het over wetgeving van de interne markt in de Europese Unie, hoe komt deze wetgeving tot stand en wat voor implicaties hebben deze wetten voor Europa?Door Radio Swammerdam

ChatGPT is de snelst groeiende applicatie ooit met maar liefst honderd miljoen actieve gebruikers binnen twee maanden na lancering. Maar niet iedereen is even enthousiast over deze tekstengenerator, ook vanwege zorgen om onware informatie. Wat betekent het automatisch genereren van desinformatie, nepnieuws en propaganda voor onze samenleving en wat…

Het is vandaag Pasen en om die reden staat in deze uitzending het paasverhaal centraal. Het verhaal van de dood en wederopstanding van Jezus wordt de laatste tijd vaak op een moderne manier verteld. Een bekend voorbeeld hiervan is the Passion, dat afgelopen donderdag door 2,5 miljoen mensen werd bekeken. Maar kan je het verhaal wel los zien van de …

Als sinds mensenheugenis heeft de mens een fascinatie met exotische dieren uit verre landen. Tegenwoordig kunnen we zelf op reis om dieren in het wild te zien en hebben we eindeloos veel natuurdocumentaires ter beschikking. Waarom sluiten we deze dieren dan nog steeds op in onze achtertuin? Zijn dierentuinen nog wel van deze tijd en zo ja, hoe ziet…

Zelfs als je maar weinig online bent valt het op: het Internet heeft een eigenzinnige cultuur, en die sijpelt langzaam het echte leven binnen. Via politiek of media, via complotten of modewoorden. Hoe zit dat? En wat voor cultuur is dat eigenlijk? En kunnen we eigenlijk nog wel van een onderscheid spreken tussen 'echt' en 'Internet'? Over deze vrag…

Wist je dat bijna een derde van al het eten dat geproduceerd wordt niet door mensen opgegeten wordt? Ontzettend zonde, al die verspilling. Daarom spreken Thomas Verhage en Tabe Bakker in deze uitzending met Martijntje Vollebregt en Merijn Koops over voedselverspilling en hoe je die tegen kan gaan. Martijntje is onderzoeker bij Wageningen Food & Bio…

Deze week praten we met Willem Sleegers en Marieke de Visscher over effectief altruïsme. Hoe kunnen we het meest goed doen, en waarom moeten we dit doen? Hoe doen we onderzoek naar goede doelen, en wat maakt iets 'effectief'? Dit en meer in deze podcast!Door Radio Swammerdam

Één op de vijf vrouwen heeft wel eens pijn bij seks. Hoe komt dat en kunnen we daar iets aan doen? En wat voor andere seksuele problemen zijn er eigenlijk? In deze uitzending gaan Lilian Kingma en Thomas Verhage in gesprek met seksuoloog Hanneke Termeer.Door Radio Swammerdam

Hoewel we het uitgebreid kunnen hebben over wat dementie is als hersenziekte op neurowetenschappelijk niveau, gaat Emerence Kapteijn in deze uitzending van Radio Swammerdam met twee antropologen in gesprek over de ervaring van dementie. Silke Hoppe en Annelieke Driessen nemen ons mee in hun etnografische en kwalitatieve onderzoek naar hoe waarden, …

In deze aflevering praten redacteuren Bart Verplanke en Thomas Verhage met Dr. Tim Boekhout van Solinge over ontbossing in de Amazone. Tim is expert in het gebied van illegale ontbossing, en zet zich na jarenlang onderzoek nu lokaal in Brazilië in om samen met inheemse bevolkingen de strijd aan te gaan tegen de oplopende ontbossing.…

Dat leren van groot belang is in onze samenleving staat buiten kijf. Maar hoe zorg je er dan voor dat je efficient en doeltreffend kennis tot je neemt? Leren is een vaardigheid, maar hoe leer je jezelf om te leren? En zijn er bepaalde dingen die je kan doen om je leervermogen te verbeteren? Om deze vragen te beantwoorden spreken Thomas Verhage en E…

In deze uitzending spreekt Tanne van der Wal met Dr. Karen Hollewand over de historie van de menstruatie en anticonceptie. Wat is er veranderd door de eeuwen heen, maar misschien belangrijker, wat kan er nog veranderen rondom het aanhoudende taboe over menstruatie. Ook luisteren we naar Alina Chakh, vertegenwoordiger van cliënten en belangenorganis…

In deze uitzending duiken Pelle Yntema en Emerence Kapteijn samen met hoogleraar coördinatiedynamica Peter Beek en fanatiek sporter en trainer Emiel Heuver in de wereld van het zwemmen. Op welke manier verhouden sportprestaties zich tot het element water? Heeft “watergevoel” bijvoorbeeld invloed op sportprestaties? Hoe belangrijk is dat voor bewegi…

Economische groei is vaak de belangrijkste indicator voor het maken van beleid, terwijl dat er niet per se voor zorgt dat we ook gelukkig worden. Bij een welzijnseconomie wordt er ook naar andere indicatoren gekeken zoals natuur, gelijkheid of huisvesting. De welzijnseconomie kent op die manier waarde toe aan dingen die niet in geld uit te drukken …

RADIO SWAMMERDAM ZOEKT NIEUWE REDACTIELEDEN VOOR 2023!Wij zijn op zoek naar mensen:• Met een voorliefde voor zowel wetenschap als radio/podcast,• Die studeren of net afgestudeerd zijn,• Die ongeveer twee zondagochtenden per maand beschikbaar zijn vanaf januari 2023Bij Radio Swammerdam krijg je de kans om ongeveer maandelijks een uur lang, live in o…