De wens tot autonomie en het vermogen tot zelfregulatie

Leren wat ertoe doet

‘Leren wat ertoe doet’ - Podcast van Tijl Koenderink (Novilo en School of Understanding)

Dé podcast voor professionals die nóg meer uit de begeleiding van kinderen willen halen - lessen uit onze praktijk toepasbaar in die van jou.

Aflevering 5 : ‘Hoogbegaafd en Autonomie. Waar gaat het mis?’

Een van de eigenschappen die vaak aan hoogbegaafde en getalenteerde leerlingen toegeschreven wordt, is een drang naar autonomie, een wens tot zelfstandigheid en dit wordt vaak ook gekoppeld aan de Zelf -Determinatie Theorie van Deci en Ryan. Deze theorie stelt dat mensen drie essentiële psychologische basisbehoeften hebben: de behoefte aan Autonomie, Betrokkenheid en Competentie.

Er ontstaat soms verwarring over wat ‘de wens tot autonomie’ eigenlijk is. De behoefte naar autonomie is namelijk niet hetzelfde als het vermogen tot zelfregulatie. De wens tot autonomie is de wens om op basis van eigen wil te mogen handelen; de behoefte om zelf te determineren. Zelfregulatie is je vermogen om een goede afweging te maken tussen gevolgen op korte- en langetermijn. In deze podcast maak ik het verschil tussen deze twee termen concreet met een verhaal over een vierjarige kleuter in een speelgoedwinkel. Met volledige autonomie zal deze kleuter waarschijnlijk al het geld van zijn ouders opmaken aan speelgoed, want hij kan de langetermijngevolgen van zijn uitgave niet overzien. Het vermogen tot zelfregulatie, het inschatten van de gevolgen van zijn gedrag, is nog niet ontwikkeld, maar de wens tot autonomie is zeker al wel aanwezig.

Hoeveel van de wereld een kind kan overzien hangt van twee dingen af. Enerzijds van de mate van ontwikkeling van de executieve functies. In hoeverre kan hij zichzelf reguleren en kan hij de gevolgen overzien van zijn handelen. Anderzijds is het ook belangrijk te bekijken op welk ontwikkelingsniveau het kind zich bevindt, zijn mate van wereldbeeld en ego-ontwikkeling. In ‘The Theory of Mind’ wordt gesteld dat er een moment is in de ontwikkeling van een kind waarop hij in staat is om te begrijpen dat andere mensen ook eigen gedachten hebben. Tot dat moment kan een kind zich niet inleven in een ander en zijn andere mensen enkel figuranten zonder eigen gedachten.

Als er rekening gehouden wordt met de executieve functies en het ontwikkelingsniveau van een kind en daarmee in kaart wordt gebracht hoe groot zijn wereld is, kan er maximaal leerrendement optreden. Ons huidige reguliere onderwijssysteem is georganiseerd met het jaar-klas-methode systeem, waardoor de flexibiliteit uit het onderwijs is gegaan. Kinderen krijgen de vastgestelde wereld voorgeschoteld van hun leeftijdsgenootjes, waarbij geen rekening wordt gehouden met hun specifieke ontwikkelingsniveau, waardoor sommige kinderen meer vrijheid krijgen dan ze mee om kunnen gaan en andere kinderen juist een te kleine wereld krijgen voorgeschoteld, waardoor ze hun zelfregulatie niet kunnen trainen en niet meer mogen gebruiken, simpelweg omdat de omgeving niet in staat is om dat aan te bieden.

Ik vind het belangrijk dat er in het onderwijsconcept wordt afgestemd op het ontwikkelingsniveau van elk individueel kind en dat er begeleiding geboden wordt bij het versterken van die zelfregulatie en het ontwikkelen van dat wereldbeeld. Bij Novilo, mijn trainingsbureau voor docenten en leerkrachten van hoogbegaafden en getalenteerde kinderen, heeft dit een structurele plek in de opleidingen.

Vraag: Kijk naar de kinderen waar jij verantwoordelijk voor bent en vraag je af of het kind behoefte heeft aan meer of minder autonomie? Hoe kan ik hem trainen om met meer autonomie met behulp van zelfregulatie te kunnen functioneren? Kortom: Hoe vergroot ik de wereld van dit kind?

Deel dat met me via Facebook of Twitter

Wil je op de hoogte blijven van alle afleveringen of gratis een ‘live’ online training volgen kom dan naar lerenwatertoe