S2E09 - De moderne complotdenker - Pepijn Van Erp

Felix & Sofie

Pepijn van Erp is wiskundige en sceptisch activist. Hij is bij Stichting Skepsis onder meer gespecialiseerd in complottheorieën en nepnieuws. Volgens van Erp is complotdenken van alle tijden en complotdenkers zijn er allerlei soorten en verschillende gradaties. Vanuit zijn ervaring met het feitelijk analyseren van complotverhalen en het discussiëren met personen die ze opvoeren en aanhangen, maakt hij duidelijk hoe divers het complot denken is en over wat voor soort we ons het meest zorgen zouden moeten maken. Deze podcast is een onderdeel van de avond: Felix & Sofie // Complottheorie (21-1-2020) Klimaatverandering is een groot verzinsel, vaccinaties veroorzaken autisme, de aarde zou toch plat zijn en Facebook luistert je af. Er wordt vaak gelachen om complottheorieën, en misschien nog meer om complotdenkers, maar waarom blijken complottheorieën dan toch zo aantrekkelijk? Als ze ‘onzin’ zouden zijn, dan konden we complotten toch gewoon ontmaskeren? Laten zien dat ze niet waar zijn? Complottheorieën hebben iets ongrijpbaars. Om je ertoe te verhouden is meer nodig dan alleen een gesprek over waarheid en bewijs, want alleen al de vraag wat complottheorieën precies zijn leidt tot discussie. Wie zegt er eigenlijk dat complottheorieën niet tot de wetenschap behoren, en op basis waarvan? Of zijn het misschien eerder een soort overtuigingen, zoals een collectieve religie, of een al dan niet politieke beweging. Ook de herkomst van complotten is onduidelijk. Moeten we haar bron vinden in onze psyche, komt ze voort uit desinformatie of teveel informatie vanuit de media, of zijn misschien er specifieke sociale processen die ten grondslag liggen aan collectief wantrouwen? En dat wantrouwen, is die niet gerechtvaardigd? In een tijd van zulke grote systemen dat niemand het overzicht meer lijkt te hebben valt een goede dosis scepsis helemaal op zijn plek. Zijn complotdenkers dan eigenlijk de ware criticasters van deze tijd? Of moeten we toch voorzichtiger zijn dan dat en op zoek gaan naar manieren op het complotdenken te stoppen? Bij Felix & Sofie gaan we een avond lang op zoek naar de onderliggende (non-)logica van het complotdenken en graven we ons diep in op zoek naar de wortels van maatschappelijke scepsis.