S2E08 - Waarom geloven mensen in complottheorieen? - Peter Achterberg

Felix & Sofie

Peter Achterberg is socioloog aan de Universiteit van Tilburg. Hij houdt zich onder andere bezig met de vraag naar hoe mensen betekenis geven aan veranderingen in de wereld om hen heen en welke gevolgen dit heeft voor hun gedrag en hoe dit uitgelegd zou kunnen worden. Achterberg gaat in deze podcast in op de manier waarop de secularisering van het geloof, in navolging van Popper, verschillende doctrines van ongelovigheid heeft voortgebracht en hoe dit zich verhoudt tot de nijging om complottheorieën aan te hangen. Deze podcast is een onderdeel van de avond: Felix & Sofie // Complottheorie (21-1-2020) Klimaatverandering is een groot verzinsel, vaccinaties veroorzaken autisme, de aarde zou toch plat zijn en Facebook luistert je af. Er wordt vaak gelachen om complottheorieën, en misschien nog meer om complotdenkers, maar waarom blijken complottheorieën dan toch zo aantrekkelijk? Als ze ‘onzin’ zouden zijn, dan konden we complotten toch gewoon ontmaskeren? Laten zien dat ze niet waar zijn? Complottheorieën hebben iets ongrijpbaars. Om je ertoe te verhouden is meer nodig dan alleen een gesprek over waarheid en bewijs, want alleen al de vraag wat complottheorieën precies zijn leidt tot discussie. Wie zegt er eigenlijk dat complottheorieën niet tot de wetenschap behoren, en op basis waarvan? Of zijn het misschien eerder een soort overtuigingen, zoals een collectieve religie, of een al dan niet politieke beweging. Ook de herkomst van complotten is onduidelijk. Moeten we haar bron vinden in onze psyche, komt ze voort uit desinformatie of teveel informatie vanuit de media, of zijn misschien er specifieke sociale processen die ten grondslag liggen aan collectief wantrouwen? En dat wantrouwen, is die niet gerechtvaardigd? In een tijd van zulke grote systemen dat niemand het overzicht meer lijkt te hebben valt een goede dosis scepsis helemaal op zijn plek. Zijn complotdenkers dan eigenlijk de ware criticasters van deze tijd? Of moeten we toch voorzichtiger zijn dan dat en op zoek gaan naar manieren op het complotdenken te stoppen? Bij Felix & Sofie gaan we een avond lang op zoek naar de onderliggende (non-)logica van het complotdenken en graven we ons diep in op zoek naar de wortels van maatschappelijke scepsis.