Is de staat inherent gewelddadig? | Een gesprek met Theo de wit

De Nieuwe Wereld

Willem de Witte in gesprek met hoogleraar politieke filosofie en wijsgerige ethiek Theo de Wit over de 'geweldstekst' van Walter Benjamin: Zur Kritik der Gewalt. Wat maakt deze tekst, geschreven in 1921, heden ten dage nog zo relevant? In de toeslagenaffaire hebben we kunnen zien dat dogmatische, kille toepassing van het recht burgers in uiterst onzekere en onrechtvaardige posities kan dringen. Anderzijds toont een beweging als Extinction Rebellion ons hoe vanuit een gevoel van onrechtvaardigheid de bestaande orde kan worden uitgedaagd. Neem Pim Fortuyn, neem Wilders. "Er is in Nederland al een jaar of twintig behoorlijk wat aan het rommelen." In Zur Kritik der Gewalt onderzoekt Benjamin de vraag hoe recht - de wet - en rechtvaardigheid zich tot elkaar verhouden. Hoe ze kunnen schuren of zelfs conflicteren. In lijn met de tekst van Benjamin betoogt de Wit dat er geen regels zijn voor rechtvaardigheid. "Een rechter moet het recht steeds opnieuw uitvinden." Walter Benjamin (1892 – 1940) omschreef zichzelf ooit als: "lompenverzamelaar", daarmee doelend op de restanten van de geschiedenis - vaak een lijdensgeschiedenis - die tot ons komt in tradities en overleving. Bij gebrek aan erkenning, of ronduit ontkenning hiervan ontstaat onvrede in de samenleving, die kan uitmonden in een confrontatie tussen handhavend en stichtend geweld, zoals bij de boerenprotesten. De Wit: "Kijk eerst naar de ervaring van vorige geslachten, om je niet te vergrijpen aan de toekomst." Een gesprek over arbitraire macht, onze heimelijke bewondering voor misdadigers en het zesde gebod. "Het kan - extreem geformuleerd - rechtvaardig zijn om te doden." De tekst van Benjamin is hier - na registratie - gratis te downloaden: https://www.academia.edu/24991308/Walter_Benjamin_Zur_Kritik_der_Gewalt -- 0:00 Intro 0:19 Benjamin en de geest van de Weimar republiek 4:24 Een korte biografie 9:40 De geschiedenis als franje? 16:05 Proloog: geweld en recht 25:33 Een mythische cyclus van geweld 37:43 Getergde macht 43:37 Leviathan 55:02 Epiloog -- De Nieuwe Wereld TV is een platform dat mensen uit verschillende disciplines bij elkaar brengt om na te denken over grote veranderingen die op komst zijn door een combinatie van snelle technologische ontwikkelingen en globalisering. Het is een initiatief van filosoof Ad Verbrugge in samenwerking met anchors Jelle van Baardewijk, Marlies Dekkers en Willem de Witte. De Nieuwe Wereld TV wordt gemaakt in samenwerking met Centrum Ethos aan de VU en Filosofische School Nederland. Onze website: https://denieuwewereld.tv/ DNW heeft ook een Substack. Meld je hier aan: https://denieuwewereld.substack.com/ Wil je ons steunen? Dat kan hier: https://www.whydonate.nl/donate/denieuwewereld