87 - PG Kroeger: Het tragische laatste jaar van kabinetten

Betrouwbare Bronnen

Betrouwbare Bronnen aflevering 87

Over een jaar, op 17 maart 2021, staan in Nederland Tweede-Kamerverkiezingen gepland. Wat gebeurt er in deze eindfase van Rutte III? Hoe stellen de partijen in Ruttes coalitie zich op, hoe profileren zij zich? Blijven ze samen of valt Rutte III toch nog uit elkaar? Zien anderen hun kans schoon?

In deze editie van Betrouwbare Bronnen neemt PG Kroeger u mee naar een reeks 'laatste jaren' van roemruchte kabinetten van premiers van groot politiek gewicht. Juist zo’n vierde jaar van een coalitie was vaak dramatisch. Soms chaotisch, soms diep tragisch en vaak het toneel van felle strijd en volstrekt onverwachte gebeurtenissen. Zowel binnen 'het Haagse' als in de samenleving. Vaak gooide de monarchie roet in het eten.

Zulke drama's waren te beleven al in het tweede kabinet van Rudolf Thorbecke. Dat ging de geschiedenis in als uiterst daadkrachtig en zorgde op vele terreinen voor grote en blijvende veranderingen, van de infrastructuur tot het onderwijs. Maar binnen het kabinet ontstond op het eind steeds meer gedoe en juist rond de persoon van de dominante liberale leider barstten interne conflicten uit. Het werd Thorbeckes politieke ondergang.

En wat dacht je van Joop den Uyl? 'De gedrevene' verknoeide in zijn laatste jaar als premier zoveel goodwill, dat de leus 'dat tweede kabinet Den Uyl, dat komt er toch!' een van de pijnlijkste misrekeningen in de parlementaire historie werd. Tegelijkertijd redde Den Uyl in die slotfase nota bene het koningshuis en zorgde hij er onbedoeld voor dat het CDA met Van Agt één partij werd en hem en zijn PvdA voor vele jaren kon wegspelen uit de macht.

Diezelfde Van Agt leidde een kabinet waarvan de mythe rondgaat dat het een fijne, harmonische vriendengroep was van relaxte aanpakkers. PG Kroeger laat zien, dat juist het laatste jaar van die ploeg een puinhoop werd. Ook nu bleek gedoe in de monarchie een reden om bij elkaar te blijven. Na de kleurrijke Dries van Agt kwam de briljante Rotterdamse ondernemer Ruud Lubbers. Ook zijn derde kabinet kende een laatste jaar vol drama, met heel weinig Rotterdamse nuchterheid en leiderschapscrises die de geschiedenisboekjes ingingen. Om over de slotfase van het tweede kabinet-Kok, de paarse coalitie, maar te zwijgen. De epische toestanden van toen bepalen tot de dag van vandaag nog voor velen het beeld van de grote omslag in de nationale politiek.

Uit deze reeks 'laatste jaren' is dan ook een reeks pakkende lessen te trekken. Heel wat patronen rond leiderschap, politieke samenhang, effectief regeren en soms schijnbaar onvermijdelijke puinhopen zijn hier te herkennen. De historie is geen receptenboek of horoscoop, maar uit deze verhalen en analyses springen wel degelijk prangende waarschuwingen en nuttige tips naar voren voor Mark Rutte en zijn coalitiepartners.

***

Deze aflevering wordt mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland

***

Verder luisteren

Afl. 64 - Biograaf Marnix Krop over Wim Kok

Afl. 61 - PG Kroeger over de val van de Berlijnse muur

Afl. 52 - Gerry van der List waarschuwt fletse VVD: Wacht Rutte het lot van Balkenende?

Afl. 41 - Kroonprins Klaas Dijkhoff over VVD, coalitie en FvD

Afl. 35 - PG over Charles de Gaulle

Afl. 27 - Rob Jetten wil muren slopen

***

Tijdlijn

00:00:00 - Intro

00:01:51 - Deel 1

00:37:16 - Deel 2

01:39:58 - Uitro

01:40:36 - Einde

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.