304 - Waarom Nederland een Wet op de politieke partijen nodig heeft en wat we hierbij kunnen leren van Duitsland

Betrouwbare Bronnen

Democratie is een kwetsbaar bezit. Joe Biden hield er een vlammende rede over in Philadelphia. En ook in ons land wordt serieus gediscussieerd over bescherming van de democratische rechtsorde vanwege de opkomst van antidemocratische stromingen en partijen van extreemrechts en extreemlinks. Moet er een wet op de politieke partijen komen? Jaap Jansen en PG Kroeger vinden dat nuttig en noodzakelijk. In deze aflevering vertellen ze hoe de Bondsrepubliek Duitsland de rol van partijen stevig invult en bewaakt.

In de Nederlandse Grondwet worden politieke partijen niet vermeld. Er is ook geen aparte wettelijke grondslag voor de belangrijkste actoren bij de concrete vormgeving van de parlementaire democratie. Het voornemen - na het advies van de staatscommissie-Remkes om dit te veranderen blijft tot nu toe op de plank liggen. En dat terwijl er alle reden is tot zorg nu er alom geluiden te horen zijn van antidemocratische bewegingen. Onze oosterburen hadden in 1945 hun les geleerd. En daar kunnen wij weer veel van leren.

De 'Väter des Grundgesetzes' - onder aanvoering van de SPD-geleerde Carlo Schmid - legden in de grondwet van 1949 nadrukkelijk vast wat de taak is van politieke partijen en hoe antidemocratische groeperingen verboden kunnen worden. Alles om een 'tweede Weimar' te voorkomen. In de beginjaren van de Bondsrepubliek werd soms hard ingegrepen.

In 1967 werd de 'Parteiengesetz' ingevoerd. Die wet verfijnde de normen, rechten en plichten waaraan politieke partijen moeten voldoen. En dat strekt van een correcte naam tot rekenschap over werk, inhoud, geldmiddelen, interne structuur met democratische organisatie en besluitvorming. Allemaal garanties en kwaliteitsnormen die in ons land ontbreken.

Ging het van een leien dakje langs Rijn en Spree? Nou nee. PG vertelt over de firma Flick, Zwitsers geld voor de AfD, de 'Bimbes' van Helmut Kohl en de wel zeer handige bankier van Konrad Adenauer. De Parteiengesetz is daarom dan ook regelmatig aangescherpt. Er werden harde lessen getrokken uit financiële affaires.

Jaap en PG bespreken de meest in het oog springende aspecten van de Duitse regels. Bij duidelijke normering aan partijen als serieuze pijlers van de democratie à la het Duits model zou in ons land het nodige moeten veranderen. De 'businessclubs' van politieke partijen als VVD, D66, CDA en Volt zouden bijvoorbeeld scherp moeten worden bewaakt. Partijen met slechts 1 lid of ondemocratische statuten zouden moeten verdwijnen. Een amateuristische onlineverkiezing zoals bij het CDA of BBB zou afgekeurd worden en helemaal over moeten. Burgerschapsvorming zou voor de partijen een essentiële taak worden en zij zouden daar ook veel geld voor krijgen. De AIVD zou moeten kunnen observeren of signalen over antidemocratische activiteiten kloppen en dan zo nodig fors ingrijpen.

Het was Willy Brandt die in zijn eerste rede als Bondskanselier de Duitsers uitdaagde met "Wir wollen mehr Demokratie wagen!" In dat opzicht past Nederland ons tegenover de oosterburen wel enige bescheidenheid, ondanks onze neiging met het vingertje te wijzen naar anderen. Alle reden hier nu dus echt werk van te maken.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

En met Bamigo werken we ook fijn samen. Korting op je eerste bestelling krijg je met code: bron25

Heeft u belangstelling om zelf te adverteren of te sponsoren? Stuur voor informatie een mailtje naar [e-mail]

***

Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier

***

Verder luisteren

297 - De kwestie-Arib en de Tweede Kamer als prettig gestoorde anarchie

289 - Donald Trump als gevaar voor de democratie - Joe Biden en zijn strijd voor de ziel van Amerika

251 - Nederlanders hebben groot vertrouwen in de democratie, veel minder in partijen

232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?

222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie

210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde

191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!

162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht

152 - De 19e-eeuwse wortels van Forum voor Democratie

145 - Forum voor Democratie en de alleenheerschappij van Thierry Baudet

BB 53 - De viering van 40 jaar Deutsche Demokratische Republik

BB 48 - Wilders gewogen: Gerrit Voerman en Koen Vossen over de PVV

BB 31 - PG: populisten tot mislukken gedoemd

BB 30 – PG Kroeger over de overwinningsspeech van Baudet

23 - Ruth Peetoom (CDA) en politicoloog Yascha Mounk over de kwetsbare democratie

16 - Johan Remkes wil de democratie redden

BB 6 - Sharon Gesthuizen over haar vertrek bij de SP

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:04:34 - Advertentie voor Bamigo en deel 1

00:41:14 - Deel 2

01:25:13 - Einde

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.