273 - Opnieuw actueel: 75 jaar Marshall Plan

Betrouwbare Bronnen

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken generaal George C. Marshall kreeg op 5 juni 1947 een eredoctoraat van Harvard University in Cambridge, Massachusetts. Nu precies 75 jaar geleden. Hij maakte van die gelegenheid gebruik om geheel onverwacht een toespraak te houden over de actuele situatie in Europa. Die speech schreef geschiedenis, het was de voorbode van wat de geschiedenis in zou gaan als het Marshall Plan. Jaap Jansen en PG Kroeger verdiepen zich in dat plan en de buitengewone actualiteit ervan in onze 21e eeuw.

Marshall stelde voor dat de VS de landen in Europa zou bijspringen bij het geven van krachtige lange-termijn impulsen voor de haperende wederopbouw in die naoorlogse jaren. In hoog tempo zorgden hij en zijn medewerkers voor een langere termijn, strategische aanpak die in elk land de grootste noden en zwakke plekken in economie en organisatie hielp aanpakken. De manier waarop ze dit deden werd toonaangevend voor dit soort van internationale samenwerking, zowel in wat later de Europese Unie werd als ook in de OECD, die voortkomt uit dat Marshall Plan.

Politiek pakten president Harry Truman en Marshall dit gedurfde plan zeer behendig aan. Daarbij werden zij onbedoeld erg geholpen door de leider in het Kremlin, Josef Stalin. Truman gaf Marshall alle eer en maakte het plan op die manier iets dat 'boven de partijen' stond, terwijl het hem wel degelijk hielp bij zijn voor velen totaal onverwachte herverkiezing in 1948.

George Marshall was allerminst een beroepspoliticus, maar bovenal een briljant militair strateeg en organisator. Zijn verstandhouding met de president die hem de hoogste militair maakte, Franklin Delano Roosevelt, was niettemin complex en spanningsvol. Toch konden zij niet zonder elkaar.

Het Marshall Plan staat nu ineens weer volop in de schijnwerpers. Nu dankzij Poetin en zijn oorlog in Oekraïne. Minister Pete Buttigieg sprak bij de herdenking van Marshall in Berlijn niet toevallig nadrukkelijk over de lessen voor de komende wederopbouw van dat getroffen land. Ook de Europese instellingen laten zich duidelijk door de lessen en het succes van Marshall inspireren.

Nederland hoorde bij de landen die 75 jaar geleden voor de wederopbouwplannen de meeste steun kregen. Tot de dag van vandaag zijn de effecten ervan heel goed te zien. Bijvoorbeeld in de Rotterdamse haven. De aanpak van Marshall was bovendien een krachtige impuls voor de concrete aanpak van het 'polderen'. In 1953 kreeg de generaal voor zijn werk – geheel terecht - de Nobelprijs voor de Vrede.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar [e-mail] voor informatie.

***

Verder lezen

Over Lincoln Gordon, de topambtenaar met wie PG sprak

***

Verder kijken

Seeing the victory through (overzichtsfilmpje bij 50 jaar Marshall Plan, met oa Lincoln Gordon)

1948 De Noordam brengt de eerste Marshall goederen

Marshall Speaks Before The House Foreign Affairs Committee (1949)

***

Verder luisteren

269 - Vijf boeken die je moet lezen om Europa beter te begrijpen

267 - Hoe je tijdens de oorlog de Oekraïense economie overeind houdt - een gesprek met Caspar Veldkamp

107 - Jean Monnet, de vader van Europa

101 - 75 jaar bevrijding: De laatste dagen van Franklin D. Roosevelt

Afl. 44 – PG over Franklin Delano Roosevelt

Afl. 32 - Churchill en Europa, met Andrew Roberts en Felix Klos

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:32:07 – Deel 2

01:30:09 – Einde

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.