253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft

Betrouwbare Bronnen

De oorlog van het Kremlin tegen Oekraïne had een bizarre inleiding. President Vladimir Poetin hield een toespraak tot het Russische volk over alle tv-kanalen en die speech leek maar niet te willen eindigen. Uiteindelijk maakte hij aan het einde in enkele zinnen slechts bekend dat hij het parlement zou vragen in te stemmen met erkenning van de twee van Oekraïne afgesplitste ´volksrepublieken´.

In deze editie van Betrouwbare Bronnen analyseren Jaap Jansen en PG Kroeger deze uitzonderlijke rede tot in de details. Zo blijkt de denklijn in die uitvoerige woorden voort te bouwen op een essay dat Poetin op 12 juli 2021 publiceerde. Tegelijkertijd is die denklijn een klassieke uit de Russische geschiedenis, waarover in de 19e eeuw intens gediscussieerd werd. Vooral in de jaren waarin Poetins rolmodel, Tsaar Nicolaas I, het imperium met ijzeren vuist regeerde.

In essentie zegt Poetin dat Oekraïne niet bestaat, niet kan bestaan en daarom ook geen recht van bestaan heeft. En de reden daarvoor is dat Rusland zijn oorsprong kent in het vorstendom van Kiev, dat al meer dan 1000 jaar geleden 'Rus' genoemd werd. PG vertelt over de diepe wortels die Kiev heeft in de identiteit en cultuur van Rusland. Die zijn vele eeuwen ouder dan die van Moskou en Sint-Petersburg.

PG neemt ons mee van het jaar 998 en vorst Vladimir in Kiev naar Tsaar Ivan III die niet alleen heel lang op de troon zat in de 15e eeuw, maar ook Moskou de nieuwe wereldhoofdstad maakte van de Orthodoxe kerk en haar tradities. Dit hele gebeuren - zo lang geleden - is voor Poetin dermate belangrijk dat hij een hele film heeft laten maken die dit allemaal behandelt. Natuurlijk speelt de erfenis van Tsarina Catharina II hierbij een grote rol. Zij maakte een 'westers Rusland' tot een echte supermacht die Napoleon weerstond en Europa bevrijdde van de Franse heerser. Poetins diepe frustratie is de teloorgang van die grote tijden door de ineenstorting van de Sovjet-Unie.

De hele speech is doordrenkt van woede en afkeer van de ontwikkeling van dat grote imperium tot een eigenlijk verarmde, krimpende natie waarvan de vroegere vazallen hun heil zoeken bij een welvarend, vrij en democratisch Europa. Poetin gaat zelfs heftig te keer over een standbeeld van een generaal van Catharina uit de 18e eeuw.

Zeer opmerkelijk is ook de bittere, venijnige toon van Poetin. PG noteert dat hij over de regering van Volodymyr Zelensky in Kiev zelfs de codetaal benut die in de laatste jaren van Jozef Stalin werd gebruikt om Joden te beschuldigen en vervolgen. Uit alles blijkt de angst van het Kremlin voor een verlies van greep op de eigen identiteit en het verlangen van de Russen naar meer vrijheid en democratie als Europese natie. Daarom vindt Poetin het nodig om de geschiedenis en het lot van het land centraal te stellen en zó te interpreteren dat die zijn heerschappij rechtvaardigt. Deze uitvoerige redevoering is onthullend, leerzaam en afschrikwekkend tegelijk.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar [e-mail] voor informatie.

***

Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier

***

Verder kijken

The fall of an empire—the Lesson of Byzantium (2012) (de film waarnaar PG in deze aflevering verwijst)

***

Verder luisteren

252 - Guy Verhofstadt over Oekraïne, Rusland en zijn ontluikende vriendschap met Poetin, die plots voorbij was

248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland

244 - Frans Timmermans over onder meer Rusland en Oekraïne

188 - De ondergang van de Sovjet-Unie: 1991, het jaar waarin Gorbatsjov in de afgrond staart en Poetin gemeenteambtenaar wordt

21 - Poetins rolmodel Tsaar Nicolaas I

19 - Anne Applebaum: Poetin en de destabilisering van het Westen

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:50:35 – Deel 2

01:27:50 – Einde

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.