188 - De ondergang van de Sovjet-Unie: 1991, het jaar waarin Gorbatsjov in de afgrond staart en Poetin gemeenteambtenaar wordt

Betrouwbare Bronnen

Dit jaar is het 30 jaar geleden dat de Sovjet-Unie, die enorme wereldmacht van Stalin en Brezjnew ten onder ging. Het grootste land op aarde. Een wereldwijd imperium van onderworpen naties en communistische bondgenoten. Met meer kernraketten dan de Verenigde Staten.

En dat allemaal stortte in 1991 in. De gevolgen daarvan zijn nog alle dagen merkbaar en van grote invloed op het wereldtoneel, op het huidige Europa en nergens zo sterk als in Rusland en het bewind van Vladimir Poetin.

Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in de gebeurtenissen van dat jaar en de impact dit zij ook nu nog hebben. Aan het begin stond Gorbatsjov op de toppen van zijn roem. Hem was in 1990 de Nobelprijs voor de Vrede toegekend. Hij werd alom geloofd als bevrijder van de mensen in Midden en Oost Europa, de man van Glasnost en Perestojka. Ook zijn initiatieven tot ontwapening werden wereldwijd toegejuicht. Daar kwam nog bij dat hij met de Amerikaanse president George H.W. Bush en zijn minister James Baker gezamenlijk optrok om een verwoestende oorlog in het Midden Oosten af te stoppen en een vredesregeling te realiseren.

Toch pakten donkere wolken zich samen boven het Kremlin. Gorbatsjov en zijn aanhangers kwamen meer en meer klem te zitten. Het kleine Baltische land Litouwen stak de lont in het kruitvat.

PG vertelt hoe juist daar, op de staten en pleinen in Vilnius, de echte ondergang van de Sovjet-supermacht zich voltrok. De oude machtsstructuren en apparaten begonnen zich meer en meer van Gorbatsjov af te keren, ook vanwege zijn samenwerking met Bush tegen de vroegere Sovjet-cliënt Saddam Hoessein.

Intussen veranderde er veel binnen dat enorme land. Steden kregen nieuwe namen, een gebeurtenis van grote betekenis. Meest symbolisch was wel dat de stad van de oprichter van de Sovjet-Unie hernoemd werd. Leningrad werd weer Sint Petersburg. En ‘Volodya’ Poetin, een KGB-officier, werd overgeplaatst van het Oost-Duitse Dresden naar Leningrad, waar hij een nieuwe loopbaan begon als gemeenteambtenaar. Hij werd toezichthouder op het verkeer in de zeehaven die Tsaar Peter in 1703 had gesticht. Daar bouwde hij de netwerken van de ondergrondse economie en de geheime dienst op waarvoor vele Russen en Europeanen ook vandaag nog sidderen.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show.

Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar [e-mail] en we nemen contact met u op!

***

Verder lezen

Genocide and Resistance Research Centre of Lithuania

***

Verder kijken

President Gorbachev was greeted by Secretary Baker. He arrived from Ottawa (C-Span)

Gorbachev Wins Peace Prize (ABC News)

‘Gorbymania’ strikes Canadian capital (CTV News)

News January 11, 1991 - Soviet Union Military in Lithuania

Leningrad Back to St. Petersburg (1991)

***

Verder luisteren

163 - De ondergang van de Sovjet-Unie: hoe een wereldmacht verdampte

93 - Hoe Gorbatsjov en het Sovjet-imperium ten onder gingen

84 - Hoe Kohl met Gorbatsjov de Duitse eenwording regelde

72 - 'Wir sind ein Volk!', December 1989: Helmut Kohl spreekt in Dresden + Geheim gifwapen Sovjet Unie

21 - Poetins rolmodel Tsaar Nicolaas I

19 - Anne Applebaum: Poetin en de destabilisering van het Westen

***

Tijdlijn

00:00:00 – Intro

00:01:39 – Deel 1

01:00:28 – Deel 2

01:21:47 – Uitro

01:22:23 – Einde

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.