))
Onbehaarde Apen is de wekelijkse wetenschapspodcast van NRC. Lucas Brouwers, Hendrik Spiering en Gemma Venhuizen bespreken kleine ontdekkingen, wilde theorieën, wereldschokkende inzichten en alles wat daar tussenin zit.
W
Why Chemical Reactions Happen Prof. Cees Gooijer FEW
1
Why Chemical Reactions Happen Prof. Cees Gooijer FEW
Scheikunde en Farmaceutische Wetenschappen, VU Amsterdam
Eerstejaars college scheikunde en farmaceutische wetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Van prof. Cees Gooijer, genaamd 'why chemical reactions happen'.
Over diepzeediertjes die broeikasgassen eten, immuuncellen die zichzelf opofferen en de zoektocht naar planeten. Over de nieuwste medicijnen, zonnecellen en sensoren. Kortom: hoe werkt de wereld om ons heen en hoe kunnen we hem nog beter maken?
Een talkshow waarin we bètastudies concreet maken door middel van persoonlijke verhalen. Dat doen we samen met uitvinders, zowel studenten als werkenden, met verschillende technische achtergronden. Hoe denken zij dat hun wetenschap en werk de wereld verandert en gaat veranderen? Per aflevering onderzoeken we hoe één specifiek vakgebied de maatschappij beïnvloedt.
N
NRC Onbehaarde Apen
1
#159 Nobelprijs voor scheikunde
17:29
17:29
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
17:29
De Duitser Benjamin List (1968) en de Amerikaan David MacMillan (1968) krijgen de Nobelprijs voor Scheikunde voor hun onderzoek aan katalyse met kleine moleculen. Met katalysatoren zijn chemische reacties te versnellen. Host: Lucas Brouwers Gasten: Marcel aan de Brugh en Gemma Venhuizen Producer: Rosa van Toledo Zie het privacybeleid op https://art…
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Zo'n beetje alles bestaat uit moleculen. Wijzelf, planten, materialen, zonnecellen, medicijnen: noem het maar op. Moleculen ontstaan op natuurlijke wijze, maar ze kunnen ook door mensen worden gemaakt. Daarvoor zijn onder meer bouwsteentjes nodig en chemische reacties. Om die reacties goed te laten verlopen heb…
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In de audio hoor je Tabo Goudswaard: sociaal ontwerper, onderzoeker, kunstenaar en curator op de DDW Embassy of Safety. Ook hoor je fooddesigner en curator op de DDW Embassy of Food Chloé Rutzerveld. De DDW Embassy of Safety onderzoekt hoe ontwerp en beleid samen kunnen komen in het veiligheidsdomein en op de D…
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Het voelt in Delft, ondanks dat er vijf verschillende teams verschillende instrumenten testen en ze allemaal succes willen hebben, absoluut niet als een competitie. Gaat er ergens iets mis of zijn er vragen, dan staan de teams voor elkaar klaar. 'Dat komt', zegt ESA-expert Peter de Maagt, 'omdat we het allemaal…
N
NRC Onbehaarde Apen
1
#161 De zelfrijdende auto: komt 'ie nog wel?
49:57
49:57
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
49:57
Al decennia wordt er over de zelfrijdende auto gedroomd en gefantaseerd. Tesla, Uber, Audi buitelen over elkaar heen met beloftes. Toch rijdt er nog nergens een zelfrijdende auto rond. Tijd om ons af te vragen: komt ‘ie er eigenlijk nog wel? Host: Lucas Brouwers Gasten: Marc Hijink & Bennie Mols Producer: Rosa van Toledo Zie het privacybeleid op ht…
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In deze audio hoor je onderzoeker Erik Garnett van AMOLF. Lees hier meer over het onderzoek: Chemische reacties fine-tunen met licht. De paper vind je hier: Energy-resolved plasmonic chemistry in individual nanoreactors.Door BNR Nieuwsradio
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Bekijk hier wat er allemaal te vinden is op de Embassy of Circular & Biobased Building. Of breng een bezoekje aan de site van Lucas De Man en Pascal Leboucq: Biobased Creations. Hier vind je alles over het huis dat ze hebben ontworpen: The Exploded View. We liepen natuurlijk ook een rondje door het huis, waar j…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In deze audio hoor je onderzoeker Suzan Özugur. Lees hier meer over het onderzoek: Photosynthesizing algae injected into the blood vessels of tadpoles supply oxygen to their brains. De paper vind je hier: Green oxygen power plants in the brain rescue neuronal activity.…
N
NRC Onbehaarde Apen
1
#160 Hoe kus je een slapende taal wakker?
56:12
56:12
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
56:12
Kan je een taal nieuw leven inblazen die al meer dan een eeuw niet meer gesproken wordt? De Siraya, een van de oorspronkelijke volkeren op Taiwan, doen een verrassend succesvolle poging. Met behulp van een oud VOC-boek hebben ze hun oude Siraya-taal gereconstrueerd. Maar waarom is het eigenlijk erg als talen uitsterven? Zie het privacybeleid op htt…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In deze audio hoor je Doris Hondtong, zij deed samen met twee andere studenten mee aan het project als onderdeel van de minor Makerslab van de Hogeschool van Amsterdam. Hun werk is van 16 tot en met 24 oktober te zien op de Dutch Design Week in Eindhoven.Door BNR Nieuwsradio
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Voor we het gaan hebben over waarom er nou specifiek is gekeken naar koolstof, eerst even een minicollege 'daten met sterren'. Sterren zijn, net als wij, niet graag alleen, vertelt Eva Laplace van de Universiteit van Amsterdam. 'De meeste sterren hebben een maatje. Sommige hebben er zelfs meer dan één. En bij z…
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In deze audio hoor je neurochirurg Pieter Kubben van het Maastricht UMC en onderzoeker Christian Herff van de Universiteit Maastricht. Lees hier meer over het onderzoek: De laptop laat horen wat jouw hersenen willen zeggen. De paper vind je hier: Real-time synthesis of imagined speech processes from minimally i…
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Voor bloemen is het enorm belangrijk om goed zichtbaar te zijn voor bestuivers. Het komt zelfs voor dat bloemen hun kleur aanpassen aan het soort bestuiver in hun omgeving. Nu blijkt uit nieuw onderzoek dat ook de hoeveelheid pigment een grote rol speelt. Misschien zou je denken: als je gezien wilt worden, dan …
N
NRC Onbehaarde Apen
1
#158 Nobelprijs voor Natuurkunde naar klimaatmodellen en complexe structuren
17:43
17:43
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
17:43
Syukuro Manabe (1931), Klaus Hasselmann (1931) en Georgio Parisi (1948) krijgen de Nobelprijs Natuurkunde voor hun onderzoek naar complexe systemen zoals het klimaat. Host: Lucas Brouwers Gasten: Hendrik Spiering en Laura Bergshoef Producer en montage: Rosa van Toledo Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Ca…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Luister hier naar de reactie van Klaus Hasselmann op de bekendmaking: Lees hier verder: This years Nobel Prize in Physics is awarded with one half jointly to Syukuro Manabe, Klaus Hasselmann and the other half to Giorgio Parisi. Feitjes De Nobelprijs voor Natuurkunde is 114 keer uitgereikt. Hij ging 4 keer naar…
N
NRC Onbehaarde Apen
1
#157 Nobelprijs Geneeskunde voor waarneming temperatuur en aanraking
19:50
19:50
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
19:50
De Amerikaan David Julius en Libanees Ardem Patapoutian winnen de Nobelprijs voor Geneeskunde voor hun werk aan huidreceptoren voor aanraking, warmte en pijn. Host: Lucas Brouwers Gasten: Niki Korteweg en Hendrik Spiering Producer: Rosa van Toledo Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://a…
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Deze ontdekking zorgde ervoor dat we eindelijk meer te weten kwamen over de moleculaire basis voor het voelen van warmte, kou en aanraking. Dankzij het werk van de twee onderzoekers weten we nu precies welke ionenkanaaltjes reageren op deze stimuli. Hoewel het gaat om fundamentele ontdekkingen is er zeker ook e…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Je hoort meer over de verschillen tussen mannen en vrouwen als het aankomt op hart- en vaatziekten. Die verschillen vind je overal: op biologisch vlak (denk aan hormonen en chromosomen), maar ook aan de sociaal-culturele kant. Zo worden vrouwen bijvoorbeeld minder snel gereanimeerd op straat. En dan is het ook …
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick *Correctie: het wiskundige model werd twee decennia geleden ontwikkeld. Niet twee eeuwen geleden. Belangrijk verschil. De paper vind je hier: Orangutan information broadcast via consonant-like and vowel-like calls breaches mathematical models of linguistic evolution. Of luister hier naar alle verschillende gelu…
N
NRC Onbehaarde Apen
1
#156 Waarom er in Siberië nog altijd op mammoeten wordt gejaagd
44:36
44:36
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
44:36
De ijstijd is voorbij. Toch komen er iedere zomer nog prehistorische dieren naar boven uit de ontdooiende Siberische ondergrond. Wat kun je leren van deze diepvreesbeesten? Host: Lucas Brouwers Gast: Eva Cukier Side-kick: Hendrik Spiering Producer/editor: Rosa van Toledo Shownotes: https://siberiantimes.com/home/ Zie het privacybeleid op https://ar…
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In deze audio hoor je Iris Noordermeer van Chanel Naar van team iGEM Leiden 2021. Lees hier meer over het onderzoek, de wedstrijd en de crowdfunding-actie die de studenten zijn gestart: DOPL LOCK: Veilig synthetische biologie inzetten.Door BNR Nieuwsradio
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In de podcast hoor je promovendus Loes Janssen. De studie vind je hier. Wil je meewerken aan RE-PAIR waar dit onderzoek onderdeel van is? Je kunt hier zien of je in aanmerking komt en je vervolgens ook daar aanmelden.Door BNR Nieuwsradio
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In de podcast hoor je Sonja Aalbers. Ze promoveert als buitenpromovendus aan de faculteit Psychologie van de Open Universiteit. Aalbers is docent-onderzoeker, supervisor en muziektherapeut. Je kunt haar promotie op 1 oktober om 13.30 live volgen via ou.nl/live.Door BNR Nieuwsradio
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Dat kan bijvoorbeeld verklaren waarom de één zieker wordt van corona dan de ander. Maar het geeft ook aanknopingspunten voor het behandelen van ziekten, die tot nu toe nog niet te behandelen zijn. In de podcast hoor je prof. dr. Albert Heck van de Universiteit Utrecht. De publicatie van het onderzoek vind je hi…
N
NRC Onbehaarde Apen
1
#155 Hoe belangrijk was Hitler?
44:51
44:51
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
44:51
Boekenkasten zijn vol geschreven over de Tweede Wereldoorlog en de gruwelen van de Holocaust. Het lijkt alsof historici zichzelf dezelfde vraag stellen: hoe kon het Duitse volk vallen voor het nazisme? En wat was de rol van Adolf Hitler, als charismatisch extremist? Wat zegt 75 jaar Hitlervorsing over de kracht van geschiedenis van wetenschap? Host…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In de podcast hoor je Monique Flecken van de Universiteit van Amsterdam. Meer over het onderzoek lees je hier.Door BNR Nieuwsradio
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick De kanoet, die jaarlijks foerageert in West-Afrika en broedt in Siberië, neemt de laatste jaren sterk in aantal af. Daarnaast worden er naar verhouding steeds minder mannetjes geboren. Snavel De vogel verandert ook van uiterlijk: de vogels worden kleiner en hun snavel wordt langer. Dat komt door natuurlijke sel…
N
NRC Onbehaarde Apen
1
#154 Hoe navigeerden de Polynesiërs zonder kaart of kompas?
55:04
55:04
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
55:04
In 1769 maakt de Polynesische meesternavigator Tupaia een zeekaart voor de Engelse ontdekkingsreiziger James Cook. Al kort daarna werd de kaart bespot door westerlingen als onbegrijpelijk en zwak. Maar in 2019 achterhaalden twee Duitse wetenschappers hoe de kaart moet worden gelezen. Host: Gemma Venhuizen Gast: Lucas Brouwers Co-host: Hendrik Spier…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Nederlandse onderzoekers van de VU en SRON Netherlands Institute for Space Research bestudeerden de uitstoot van de branden. Dat deden ze met Tropomi, een zeer gevoelig instrument in de ruimte, dat gassen in de atmosfeer nauwkeurig kan meten. Dubbel De hoeveelheid Co2 die de branden veroorzaakten was twee keer …
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In de huidige elektronica gaat heel veel energie verloren door warmte. Topologische isolatoren zijn niet geleidend maar ook niet isolerend. Ze bestaan al, maar werken alleen als de materialen zeer extreem gekoeld worden. Bouwstenen Door topologische isolatoren als bouwstenen te gebruiken in bijvoorbeeld telefoo…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Meer over het Eindhovense onderzoek vind je op de website van de TU/e hier en hier, en de publicatie van het onderzoek uit 2018 vind je hier.Door BNR Nieuwsradio
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Lees hier meer over het onderzoek: These Fridge-Free COVID-19 Vaccines Are Grown in Plants and Bacteria. De paper vind je hier: Trivalent Subunit Vaccine Candidates for COVID-19 and Their Delivery Devices.Door BNR Nieuwsradio
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In deze audio hoor je onderzoeker Jeff Karp van Brigham and Womens Hospital en onderzoeker Eoin OCearbhaill, inmiddels werkzaam bij University College in Dublin. Lees hier meer over het onderzoek: Building a Better Bioartificial Pancreas.Door BNR Nieuwsradio
N
NRC Onbehaarde Apen
1
#153 Hoe gevaarlijk is de mug in je slaapkamer?
40:57
40:57
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
40:57
In 2020 dook in Nederland het westnijlvirus op, overgebracht door huissteekmuggen. Andere Europese landen kampen al jaren met de ziekte. De symptomen beginnen mild, maar kunnen heel soms zelfs leiden tot de dood. Wat is dit virus en waar komt het vandaan? Host: Gemma Venhuizen Gast: Sander Voormolen en Anne van Kessel Producer & montage: Elze van D…
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In deze audio hoor je onderzoeker Ayse Asatekin van Tufts University. Lees hier meer over het onderzoek: New Filtering Method Promises Safer Drinking Water, Improved Industrial Production.Door BNR Nieuwsradio
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Prof. Dr. Ir. Vandersijpen (1972) is Antoni van Leeuwenhoekprofessor in de quantum-nano-wetenschappen aan de TU Delft. De NWO kent hem de prijs toe omdat hij 'visionair en wereldvermaard pionier' op het gebied van quantum computing is. Qubits Quantum computers werken fundamenteel anders dan 'normale' computers.…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Dat blijkt uit onderzoek van marien biogeochemicus Indah Ardiningsih, die vrijdag 3 september promoveert. In de zuidelijke wateren vangen organische moleculen het ijzer uit het smeltende gletsjer-ijs op, in het noorden gaat het ijzer verloren. Liganden Het verschil komt door liganden, organische moleculen die m…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In deze audio hoor je onderzoeker Jaap den Toonder van de Technische Universiteit Eindhoven. Lees hier meer over het onderzoek: Kunstmatige 'haartjes' maken de weg vrij voor kleinschalige toepassingen. De paper vind je hier: Highly motile nanoscale magnetic artificial cilia.…
N
NRC Onbehaarde Apen
1
#152 Het Begin: oerzwarte gaten
16:58
16:58
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
16:58
Vlak na de oerknal ontstonden mogelijk al zwarte gaten in een oersoep van gloeiend plasma. Kunnen we deze allereerste zwarte gaten nu nog vinden? En wat zou hun bestaan betekenen voor verder onderzoek naar het heelal? Presentatie: Lucas Brouwers Gast: Laura Bergshoef Producer: Rosa van Toledo Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick Het is niet voor het eerst dat we dankbaar gebruikmaken van wat bacteriën produceren. Zo worden bacteriën die kalksteen afzetten al gebruikt in zelfhelend beton. Maar in plaats van de bacteriën selecteren op wat ze zelf kunnen maken, kun je ze ook zo genetisch aanpassen dat ze produceren wat jij graag wilt hebb…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In Science staat een publicatie over pogingen om koraal te injecteren met probiotica. Speciaal gekweekte bacillen veranderen de genetische structuur van het koraal. Daardoor kan het beter tegen stijging van temperatuur. Een ander project om het koraal te redden speelt zich af voor de kust van Australië. Een kan…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick De geldende theorie was dat de korte stralingsflitsen werden veroorzaakt door om elkaar heen draaiende objecten in het heelal. De straling van het ene object zou steeds tijdelijk worden afgeblokt door de materie rondom een andere ster, of een zwart gat. Door de radiotelescopen van Westerbork en een andere radio…
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In deze audio hoor je organisch geochemicus Nadine Smit. Ze deed haar onderzoek bij het NIOZ en de Universiteit Utrecht. Meer lezen over haar onderzoek kan hier: Promovenda levert methode om methaanuitstoot op land vast te stellen. Meer weten over de promotie van dit onderzoek kan hier: PhD Dissertation: Novel …
N
NRC Onbehaarde Apen
1
#151 Het Begin: verder groeien in de kunstbaarmoeder
18:19
18:19
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
18:19
In Nederland worden per jaar 600 kinderen te vroeg geboren. De helft van hen overlijdt. Wetenschappers werken op dit moment aan een kunstbaarmoeder om premature baby's beter verder te laten groeien. Maar hoever kunnen we gaan met het nabootsen van een moederbuik? Host: Gemma Venhuizen Gast: Sander Voormolen Producer: Elze van Driel Montage: Rosa va…
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In deze audio hoor je paleontoloog Anne Schulp, onderzoeker bij Naturalis en hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. Lees hier meer over het onderzoek naar het loopje van de T. rex: Nieuw model laat Tyrannosaurus rex lopen met een swingende staart. En de paper: Natural Frequency Method: estimating the preferred…
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In deze audio hoor je onderzoeker Ilan Dar-Nimrod van de School of Psychology, University of Sydney. Meer lezen over het onderzoek kan hier: Do you think youre exclusively straight? How peoples perceptions of their sexual orientation may be influenced. De paper in Nature vind je hier: Exposure to continuous or …
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In deze audio hoor je onderzoeker Edwin Pos van de Universiteit Utrecht. Hij vertelt graag en met verve over zijn onderzoeken en won daarom dit jaar een mooie prijs: New Scientist Wetenschapstalent 2021. Luister hier het volledige interview: Ook leuk om te kijken:…
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In deze audio hoor je evolutiebioloog Roy Erkens van de Universiteit Maastricht.Door BNR Nieuwsradio
N
NRC Onbehaarde Apen
1
#150 Het Begin: De eerste 1.000 dagen van je leven zijn bepalend voor de rest
17:08
17:08
Later Afspelen
Later Afspelen
Lijsten
Vind ik leuk
Leuk
17:08
Je eerste 1000 dagen als mens, van conceptie tot en met het tweede levensjaar, zijn bepalend voor onze mentale en fysieke gezondheid de rest van ons leven. Nooit maak je zo'n snelle ontwikkeling mee als in die periode. Medisch redacteur Niki Korteweg vertelt ons waarom, en legt uit hoe die 1000 dagen er in het meest gunstige geval uitzien. Host: Ge…
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Mede mogelijk gemaakt door: Broadwick In deze audio hoor je Joris Sprakel, Hoogleraar Physical Chemistry and Soft Matter en Dolf Weijers, Hoogleraar in Biochemistry bij Wageningen University & Research. Lees hier meer over hun onderzoek: Doorbraak onderzoek hoe krachten inwerken op plantencel.Door BNR Nieuwsradio
