))
Onbehaarde Apen is de wekelijkse wetenschapspodcast van NRC. Lucas Brouwers, Hendrik Spiering en Gemma Venhuizen bespreken kleine ontdekkingen, wilde theorieën, wereldschokkende inzichten en alles wat daar tussenin zit.
B
Behekste Man of de Gesloten Koop, De by DICKENS, Charles
Het kerstverhaal van 1848. Vertaling van The Haunted Man and the Ghost’s Bargain. Mr. Redlaw, een scheikunde leraar, krijgt van een geest de gave om zichzelf en zijn medemensen te bevrijden van alle pijnlijke herinneringen en gevoelens. Motto van het boek: "Heer, houd mijn geheugen fris".(Inleiding van Marcel Coenders)
W
Why Chemical Reactions Happen Prof. Cees Gooijer FEW
Eerstejaars college scheikunde en farmaceutische wetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Van prof. Cees Gooijer, genaamd 'why chemical reactions happen'.
Over diepzeediertjes die broeikasgassen eten, immuuncellen die zichzelf opofferen en de zoektocht naar planeten. Over de nieuwste medicijnen, zonnecellen en sensoren. Kortom: hoe werkt de wereld om ons heen en hoe kunnen we hem nog beter maken?
Een talkshow waarin we bètastudies concreet maken door middel van persoonlijke verhalen. Dat doen we samen met uitvinders, zowel studenten als werkenden, met verschillende technische achtergronden. Hoe denken zij dat hun wetenschap en werk de wereld verandert en gaat veranderen? Per aflevering onderzoeken we hoe één specifiek vakgebied de maatschappij beïnvloedt.
Lees hier meer over de winnaars van de Nobelprijs voor de scheikunde: Genetic scissors: a tool for rewriting the code of life.Door BNR Nieuwsradio
Uit het experiment met de robotvissen kwam dat het inderdaad energie scheelt als vissen in een school zwemmen. Ze maken hierbij gebruik van de waterstroming die de vissen voor hen veroorzaken en passen hun staartbeweging daarop aan. Dit aanpassen van de beweging wordt in dit onderzoek vortex phase matching genoemd. Het werkt op elke plek in de scho…
Het klinkt enger dan het is. Laten we beginnen bij het begin: het gaat hier niet om het controleren van de emotie zelf, maar het controleren van wat je ermee doet. Van nature hebben mensen de neiging om negatieve, bedreigende situaties te vermijden en positieve en belonende situaties op te zoeken. Alleen soms vraagt een situatie om een tegennatuurl…
Waar de meeste mensen zonder nadenken een koekje eten, een extra boterham naar binnen schuiven en daarna op de fiets springen moet luisteraar Maaike Helmer al 20 jaar flink vooruit plannen om dit soort dingen te doen. Door haar diabetes type 1 heeft iedere schommeling van haar suikerspiegel flinke invloed op haar leven. Sinds een paar jaar leeft ze…
Materiaal dat uit een laag bestaat met een dikte van 1 atoom wordt ook wel 2D-materiaal genoemd. Grafeen is hier een voorbeeld van. Zo'n grafeenlaagje heeft hele bijzondere eigenschappen. Het is sterker dan staal, transparant en flexibel. Ook geleidt het warmte en elektriciteit heel erg goed. Dat maakt het interessant als materiaal voor zonnecellen…
Hoe ziet die dans er nou precies uit? Daarvoor duiken we even in de hartspier. Om precies te zijn in de hartspier-cellen. Daar zitten lange dunne eiwit-slierten die samen een hartslag kunnen maken. Met behulp van een elektrisch signaaltje trekken ze samen, en ontspannen ze weer. Om dit te kunnen doen moeten die slierten moeten echter allemaal dezel…
In deze audio hoor je onderzoeker Adam Khalife van Sorbonne University. Lees hier meer over het onderzoek: Losing flight had huge benefits for ants, finds new study.Door BNR Nieuwsradio
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Demi Jansen zocht met haar team naar een duurzame oplossing op voedselgebied en vond die in 3D-geprinte insectenkoekjes. Omdat ze er eerst een pasta van maken, kunnen ze snacks maken in elke vorm en elke smaak. Omdat deze manier van produceren (nog) niet geschikt is voor massaproductie zien ze dit meer als iets voor specifieke groepen die baat zoud…
Optogenetica maakt het mogelijk om met licht heel gericht hersencellen aan of uit te zetten. Zo kunnen wetenschappers het gedrag van proefdieren besturen. Met een druk op de knop valt een rustig scharrelende muis opeens een krekel aan. Een ‘godsgeschenk’ volgens hersenonderzoekers, omdat ze nu op celniveau kunnen zien hoe het mysterieuze brein werk…
Hier vind je het volledige paper en kun je ook foto's en video's bekijken van de katten en de mensen die een slow blink doen.Door BNR Nieuwsradio
Meer over hun onderzoek en het veilingen-format dat ze ontwikkelden lees je hier. Luister ook Tinbergen en de economie van morgenDoor BNR Nieuwsradio
In de podcast hoor je onderzoeker Ilja Croijmans van Universiteit Utrecht. Meer over het onderzoek lees je hier. Er is ook een vervolgonderzoek, daaraan kan je meedoen als je een wijnexpert ben (gediplomeerd, minstens WSET level 3 of vergelijkbaar). Dat doe je via deze link of je kan mailen naar i.m.croijmans@uu.nl.…
De Nobelprijs voor Scheikunde is woensdag toegekend aan Jennifer Doudna en Emmanuelle Charpentier voor de ontwikkeling van dna-kniptechniek CRISPR-Cas. Medisch redacteur Sander Voormolen praat je bij over de winnaars en hun onderzoek. Presentatie: Lucas Brouwers, Sander Voormolen Productie: Kim Kabbedijk @lucasbrouwers // @SanderVoormolen Word lid …
De Nobelprijs voor Natuurkunde is dinsdag toegekend aan Roger Penrose , Reinhard Genzel en Andrea Ghez voor hun onderzoek aan zwarte gaten. Penrose krijgt de helft van de prijs, Genzel en Ghez delen de andere helft. Natuurkundejournalist Dorine Schenk praat je bij over de winnaars en hun onderzoek. Presentatie: Lucas Brouwers, Dorine Schenk Product…
Als je meer wilt lezen over het onderzoek en de onderzoekers, dan kan je dat hier doen.Door BNR Nieuwsradio
De Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde is maandag toegekend aan drie ontdekkers van het hepatitis C-virus. De ontdekking van het virus, eind jaren 80, heeft geleid tot veilige bloedtransfusies en sinds kort ook behandeling die het virus kan opruimen. Toch overlijden er jaarlijks nog 400.000 mensen aan een infectie door hepatitis C. Medisch re…
Lees hier meer over de winnaars van de 2020 Nobelprijs voor de geneeskunde: the Nobel Prize in physiology or medicine.Door BNR Nieuwsradio
Als aanvulling op de grotere Europese CO2-ruimtemissies ontwikkelt een samenwerking van tien organisaties - waaronder SRON - een netwerk van kleinere satellieten dat uiteindelijke het Space CARBon Observatory moet worden. Daarvoor hebben ze samen met onder andere TNO, de Universiteit Leiden en Airbus een instrument ontwikkelt genaamd SPEX dat kijkt…
Dat het dier sociaal is dat hadden ze al in het wild gezien. De blauwe ekster zorgt namelijk ook voor jongen die niet van hem of haar zelf zijn. Broertjes en zusjes van een nieuw nest brengen net zo goed eten als vader en moeder en zelfs dieren die helemaal geen familie zijn helpen mee. Meelwormexperiment Om erachter te komen hoeveel hiervan een te…
Sinds zijn verschijning in de middeleeuwen is koning Arthur nooit meer uit het collectieve geheugen verdwenen. Verhalen over de ridders van de Ronde Tafel, de heilige graal, tovenaar Merlijn, het zwaard in de steen en het overspel van Lancelot met koningin Guinevere blijven films, boeken en tv-series inspireren. Wat is de magie van deze vertellinge…
Het lukt zelfrijdende auto's nog niet om moeiteloos op te gaan in het verkeer en dat komt omdat hun rijgedrag nog te robotisch is. Dat maakt ook dat mensen ze niet echt vertrouwen, zowel als bestuurder als medeweggebruiker. Daarom wilde onderzoeker Sarvesh Kolekar op zoek naar wat menselijk rijgedrag nou bepaalt. Wat is de basis? Wat is het mechani…
In dit onderzoek hebben wetenschappers van het Sanford Burnham Prebys Medical Discovery Institute in de VS gekeken of het haalbaar is om op een nieuwe manier kankercellen aan te pakken. Daarbij hebben ze zich gericht op de kanaaltjes waardoor de stroom van stofjes in en uit de celkern loopt. Dus het buisje naar de poriën eigenlijk. Ze wilden weten:…
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Als SPEXone uiteindelijk met de satelliet mee de ruimte ingaat, is het de bedoeling dat hij daar met ongeëvenaarde nauwkeurigheid de eigenschappen van fijnstofdeeltjes in de aardatmosfeer gaat meten. De deeltjes spelen een belangrijke rol in het klimaat: sommigen zorgen voor het opwarmen van de aarde, maar anderen juist voor het afkoelen van de aar…
In deze audio hoor je hoogleraar cognitieve psychologie Sabine Hunnius van het Donders Instituut (Radboud Universiteit). Lees hier meer: Infants tailor their attention to maximize learning.Door BNR Nieuwsradio
Tuinvogels, bijen, waterdiertjes, spinnen en de jaarrondtelling. In Nederland kunnen we eindeloos beestjes blijven tellen. Al deze waarnemingen leveren veel gegevens op, maar heeft de wetenschap er ook iets aan? Presentatie: Lucas Brouwers, Hendrik Spiering, Gemma Venhuizen Productie: Kim Kabbedijk @lucasbrouwers // @hendrikspiering // @GemmaJV Mee…
W
Wetenschap Vandaag | BNR
Sommige dieren zijn iets beter in het omgaan met veranderingen dan anderen. Leef je kort, plant je je snel voort en verplaats je makkelijk, dan heb je een grotere kans op succes. Dankzij deze factoren lukte het de rosse vleermuis om zijn overwinteringslocatie slimmer te kiezen. In eerste instantie waren het de jonge mannetjes die verder naar het no…
Lees hier meer over het onderzoek: UCLA-led team of scientists discovers why we need sleep. De paper vind je hier: Unraveling why we sleep: Quantitative analysis reveals abrupt transition from neural reorganization to repair in early development.Door BNR Nieuwsradio
In deze audio hoor je onderzoeker Susan Alberts van Duke University. Meer over de studie: Male baboons with female friends live longer. De paper vind je hier: Social bonds, social status and survival in wild baboons: a tale of two sexes.Door BNR Nieuwsradio
Het doel van deze onderzoekers is het maken van planten die minder gevoelig zijn voor ziekte, die minder pesticide nodig hebben en die ook nog eens gezonder zijn om te eten. Als je een plant wilt verbeteren kan dat op verschillende manieren. Je kunt ze genetisch manipuleren, maar dat mag hier niet. En je kunt ze op de ouderwetse manier kruisen, tot…
Het onderzoek vond plaats in het Ningaloo Reef in het westen van Australië. Daar verzamelen zich elk jaar honderden walvishaaien. De onderzoekers zwommen al veel met de dieren en ontdekten zo dat ze elk een uniek patroon hebben en dat ze dus uit elkaar gehouden kunnen worden. Dat betekent dat je ze kunt gaan volgen en kunt bijhouden hoeveel ze elke…
Het gebeurt niet vaak dat fossielen in barnsteen zo goed bewaard blijven. Vaak is bij dit soort diertjes iets als het schild nog intact, maar zijn de ingewanden en andere zachtere delen verloren gegaan. In 150 jaar onderzoek naar fossielen van mosselkreeftjes waren er misschien 20 uitzonderingen. Deze laatste toevoeging is dus op zich al uitzonderl…
Volgens sommige kenners staan we aan de vooravond van een revolutie in zonne-energie. Flexibele, doorzichtige en efficiënte zonnecellen zijn binnen handbereik dankzij een bijzonder kristal: perovskiet @lucasbrouwers // @wismans Meer weten over perovkiet? Lees deze artikelen: https://www.nrc.nl/nieuws/2020/07/31/het-zonnepaneel-is-volwassen-leve-de-…
In deze audio hoor je Marcus du Sautoy, hoogleraar wiskunde en Simonyi Professor for the Public Understanding of Science aan Oxford University. Zijn boek vind je bij Uitgeverij Nieuwezijds: De code van creativiteit. Woensdagavond 16 september zal op de TU Eindhoven een lezing plaatsvinden met Marcus du Sautoy en onderzoekers Kristina Andersen (Indu…
Het gaat om een behandeling die gebruikmaakt van drie onderdelen: zuurstof, licht in de vorm van een laser en een lichtgevoelig molecuul. Het heet fotodynamische therapie en het zorgt ervoor dat er stofjes gevormd worden die de kankercellen aanvallen. De behandeling werkt alleen niet bij iedereen. Drie problemen zijn daar de oorzaak van: het is nie…
In deze audio hoor je onderzoeker en projectleider Frank Linde van het Nikhef. Meer lezen over de Einstein Telescope? Dat kan onder andere hier: Einstein Telescope wordt het gevoeligste observatorium voor zwaartekrachtsgolven. Of lees hier meer over het nieuws van vorige week: Onderzoekers hebben bewijs gevonden voor het samensmelten van twee uitzo…
De band tussen mens en hond is oersterk en vele duizenden jaren oud. Deze zomer bleek uit onderzoek dat 10.000 jaar geleden sledehonden het al mogelijk maakte voor mensen om te leven in barre poolstreken. Maar waar begon onze nauwe vriendschap met honden en hoe komen we van een grote boze wolf uiteindelijk uit bij moderne honden zoals Maltipoodles …
Het zou een mogelijke verklaring zijn voor waarom kinderen beter zijn in het leren van taal en waarom ze beter herstellen van beroertes. De onderzoekers zagen eerder dat kinderen die al heel vroeg - bij de geboorte - een beroerte kregen waarbij alle functies van de linkerhersenhelft verloren gingen op latere leeftijd alsnog taal konden verwerken. S…
Even geleden kwamen onderzoekers van de Universiteit van Exeter achter interessant gedrag van de zilvermeeuw. Het onderzoek was heel overzichtelijk: Madeleine Goumas was degene die het uitvoerde. Zij zette wat eten neer in een strandplaatsje, wachtte op een afstandje tot er een meeuw landde en begon die of intens aan te kijken, of ze draaide haar h…
Er zijn meer dan een miljoen soorten mijten die overal ter wereld leven. In zoetwaterecosystemen, op de polen, op de hoogste bergen, noem het maar op. Voor het eerst is nu door onderzoekers van de Universiteit van Queensland in Australië in kaart gebracht hoe het met ze gaat. En dat is niet best. Het aantal soorten gaat gigantisch hard achteruit. I…
De ontdekking werd gedaan aan de hand van zwaartekrachtsgolven die mei vorig jaar zijn opgevangen door de twee LIGO-detectoren in de VS en de Virgo-detector in Italië. Die meten hele minuscule lengte-verschillen in de ruimte-tijd die worden veroorzaakt als bijvoorbeeld twee zwarte gaten botsen. Het signaal werd maar 0,1 seconden gemeten en de data …
In deze audio hoor je Malcom Brown van de TU Delft. Meer lezen over het project kan hier: TU Delft Flying-V. En heb je zin in nog veel meer vliegtuigtechniek, dan is er ook nog deze aflevering van de BNR Techniektour: De techniek achter vliegtuigen. Met daarin een langer gesprek over de Flying-V en een berg luchtvaartkennis van Eric van der Veen (A…
Lithium-ionbatterijen: ze zitten in onze telefoons, laptops en tablets en maken elektrisch rijden mogelijk. We hebben dus al behoorlijk veel aan ze. Toch word er door onderzoekers wereldwijd gewerkt aan een nog betere versie. Eentje waarmee we straks misschien wel twee keer zo ver kunnen rijden op één oplaadbeurt. Om dat voor elkaar te krijgen moet…
In de podcast hoor je Birna van Riemsdijk van University of Twente. Meer over haar onderzoek lees je op haar eigen website.Door BNR Nieuwsradio
In de podcast hoor je hoogleraar Pauline Kleingeld van de Rijksuniversiteit Groningen. Onlangs kreeg zij een Spinozapremie van de NWO. Meer over haar onderzoek lees je hier.Door BNR Nieuwsradio
In de podcast hoor je onderzoeker Nicole van Gelder van het Radboud UMC. Meer over SAFE vind je op de website.Door BNR Nieuwsradio
In de podcast hoor je hoogleraar Linda Steg van de Rijksuniversiteit Groningen. Meer over haar onderzoek en de Stevenpremie lees je hier.Door BNR Nieuwsradio
In de podcast hoor je hoogleraar Liesbeth Sterck van de Universiteit van Utrecht.Door BNR Nieuwsradio
In de podcast hoor je Niel Truyens van TNO. Meer over deze nieuwe vorm van satellietcommunicatie lees je hier.Door BNR Nieuwsradio
In de podcast hoor je planeetonderzoeker Daphne Stam van de TU Delft. Je leest hier meer over Loupe.Door BNR Nieuwsradio
In de podcast hoor je Rembert Duine, hoogleraar theoretische natuurkunde aan de Universiteit Utrecht in Nederland en parttime hoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven in Nederland. Meer informatie over dit onderzoek vind je hier.Door BNR Nieuwsradio
