Beste Erwin Balkema podcasts (2025)

1
#154 Begraven raadsels: fossielen 18:13

22h ago18:13

18:13

Fossielen zijn de vaak versteende resten van mensen, dieren en planten die in gesteentes, modder of zandlagen worden teruggevonden. Die vondsten hebben mensen altijd gefascineerd maar ook voor raadsels gesteld. Waren het grillen van de natuur, vergelijkbaar met mineraalafzettingen of wonderbaarlijk gevormde zwerfsteen? Of waren het resten van ooit …

1
#153 Heen en weer stappen in de erfelijkheidsleer 17:59

5h ago17:59

17:59

Heen en weer stappen in de erfelijkheidsleer Als het over erfelijkheidsleer of genetica gaat hoor je al gauw trefwoorden als chromosomen, mutaties, genen en DNA. Lang voor die vindingen werden gedaan dachten mensen na over hoe erfelijke eigenschappen worden doorgegeven. Maar dat gebeurde zonder de mechanismen te kennen en dat gold van de oudheid to…

1
#152 De macht van de boekdrukkunst 21:12

7d ago21:12

21:12

Een gevoel van plotselinge macht overkwam mij als redacteur van de schoolkrant. Ik stond in 1964 op een kantoor bij de stencilmachine en zag hoe mijn moeizaam op een stencil getypte tekst binnen een paar minuten in honderdvoud vermenigvuldigd werd. Ineens besefte ik, zo bereik je de mensheid. Al meer dan duizend jaar drukken mensen boeken, pamflett…

1
#151 De ijsvogel 16:57

7d ago16:57

16:57

Onderwerp: 🐦 Een flits van kleur in onze achtertuin – alles over de ijsvogel! Beste lezer, Een van de geneugten van het wonen naast een diepe zandafgraving met helder water en veel soorten vis is dat je daar kunt zwemmen terwijl een ijsvogel over je heen scheert. Die iriserend blauw-cyane flits over je hoofd heeft iets wonderbaarlijks. Het kan nog …

1
#150 Yes, 2025 we hebben het gehaald! 19:10

14d ago19:10

19:10

Bij de honderdvijftigste: 149 podcasts over natuur en wetenschap Begonnen zijn we indertijd met het bespreken van 12 natuurgebieden in Duurswold in Midden Groningen bij het uitkomen van de nieuwe druk van de natuurgids bij uitgeverij Profiel. Maar daarbij is het duidelijk niet gebleven. In totaal 29 podcasts over natuurgebieden, en nog vijftig meer…

1
#149 Groene midwinterplanten: de eeuwenoude kerstdecoratie van hulst en maretak 13:14

21d ago13:14

13:14

Groene midwinterplanten: de eeuwenoude kerstdecoratie van hulst en maretak Al heel lang worstelen mensen met de winter. De verwachting dat de dagen weer gaan lengen geeft de burger moed, en de groene bladeren van de hulst zijn daar een symbool van geworden. Dat diepe groen wordt nog versterkt door prachtige rode bessen. En er is nog een altijd groe…

1
#148 Natuur met de kerst (3): twee reebruine ogen 18:40

29d ago18:40

18:40

Natuur met de kerst (3): twee reebruine ogen Als we de schattingen mogen geloven kijken ons in Nederland zo’n 220.000 reebruine ogen aan. Daarmee is de ree ons meest voorkomende hert, en dat in vrijwel het hele land. Dat was vroeger wel anders. Tot diep in de 19e eeuw kwamen alleen nog wat reeën voor op de Veluwe. Het kappen van bos, overbejaging e…

1
# 147 Natuur met kerst (2): Noten 16:23

2M ago16:23

16:23

Noten met de kerst Kunnen mensen niet anders? Zijn wij altijd vleeseters geweest? Nou zeker niet, in sommige tijden en landstreken at er zelfs niemand vlees, zoals in India rond het begin van onze jaartelling. En nu is de trend ook eerder weg van vlees, vooral vanwege het milieu en dierenleed. De helft van de bevolking is inmiddels flexitarier en e…

1
# 146 Natuur met kerst (1): konijnen 22:09

2M ago22:09

22:09

Natuur met kerst (1): konijnen Een serie van vier podcasts over zaken uit de natuur die met kerst verbonden zijn. Als eerste hebben we het over konijnen. En ja, dan hebben we het over het kerstdiner. Want als konijn dan vooral met kerst. Daarom werden vroeger in veel huishoudens konijnen gehouden, vooral op het land. Nu leven er naar schatting een …

1
#145 Komt er ooit nog een natuurmuseum in Groningen? 11:34

2M ago11:34

11:34

Komt er ooit nog een natuurmuseum in Groningen? Of gaven een brand en de PvdA de definitieve doodsteken? Regionale natuurmusea zijn er in vrijwel alle provincies, maar niet in Groningen. En dat is te wijten aan nalatigheid en domheid. In 1906 vernietigde een brand tijdens verf-werkzaamheden de vermaarde natuurcollectie van Petrus Camper en professo…

1
#144Virussen: griep en erger 20:35

2M ago20:35

20:35

Virussen: griep en erger Nu ja, zo klopt dat niet helemaal. Griep kan ook al behoorlijk erg zijn. Gemiddeld sterven in Nederland zo’n zesduizend mensen aan influenza, het griepvirus. En in erge jaren, zoals in 2018 kan dat ook nog een kwart hoger zijn. Jaarlijks hebben ruim 800.000 mensen in ons land een griep te pakken, dat betekent een behoorlijk…

1
#143 Het hunebed als dorpshuis 18:01

3M ago18:01

18:01

Het hunebed als dorpshuis Onze hunebedden zijn nog steeds behoorlijk geheimzinnig. Het is duidelijk dat ze zijn opgebouwd uit grote zwerfstenen die in het Saalien met reusachtige ijsgletsjers uit Scandinavië naar onze streken zijn aangevoerd. Maar hoe de bewoners van de trechterbekercultuur, want dat waren de hunebedbouwers, die enorme stenen zo’n …

1
#142 Nederlandse zwerfstenen: de resten van buitenlandse bergen 20:57

3M ago20:57

20:57

Slakken zonder huisNaaktslakken, het is eigenlijk heel eenvoudig. Verreweg de meeste slakken op het land en in het water hebben een huisje of schelp, oftewel een uitwendig kalkskelet. En slakken die dat niet hebben noemen we naaktslakken. Bij veel naaktslakken is nog wel een restje van de schelp in het lichaam te vinden, vaak in de mantel als kalkk…

1
#141 Slakken zonder huis 13:19

3M ago13:19

13:19

Slakken zonder huisNaaktslakken, het is eigenlijk heel eenvoudig. Verreweg de meeste slakken op het land en in het water hebben een huisje of schelp, oftewel een uitwendig kalkskelet. En slakken die dat niet hebben noemen we naaktslakken. Bij veel naaktslakken is nog wel een restje van de schelp in het lichaam te vinden, vaak in de mantel als kalkk…

1
#140 Drie biologische nobelprijzen?! 17:34

3M ago17:34

17:34

Drie biologische nobelprijzen Hoe wordt de omzetting van erfelijke informatie in eiwitten geregeld? Hoe kan informatie worden vastgelegd in netwerken van zenuwcellen? En hoe leidt inzicht in de biologische functie van een eiwit tot opheldering van de driedimensionale structuur? Drie vragen die dit jaar leidden tot respectievelijk de nobelprijs van …

1
#139 Pracht spreeuwen 19:07

4M ago19:07

19:07

Pracht spreeuwen De voorliefde voor een bepaalde diersoort heeft op zich natuurlijk niets met wetenschap te maken. Toch heeft het in onderzoek veelvuldig werken met en kijken naar spreeuwen zo’n voorkeur veroorzaakt. Het zijn prachtige vogels, vaak met een paarsgroene glans over hun verendek, en in de winter wit gespikkeld. Behalve hun karakteristi…

1
#138 Het is maar goed dat we zoveel vergeten 22:06

4M ago22:06

22:06

Tranen met tuitenZo’n zestig tot tachtig liter tranen vergiet de gemiddelde mens in zijn leven. Voor een deel is dat “basaal” traanvocht dat de ogen door regelmatige wimperslag mooi vochtig moet houden. Voor een deel zijn dat tranen die door een gure wind, door rook, door de lucht van vers gesneden uien of door een zanddeeltje opgewekt worden, de z…

1
#137 De zoute en zoete stekelbaars 19:23

4M ago19:23

19:23

De zoute en zoete stekelbaars Stekeltjes, oftewel de driedoornige stekelbaars kennen veel mensen uit hun jeugd, in de sloot, het schoolaquarium of de vijver. Om meerdere redenen zijn stekelbaarzen, familie van zeepaardjes en zeenaalden, spannende vissen. Ze hebben heel speciale voortplantingsrituelen, waarbij de mannetjes de regie voeren, daarover …

1
#136 Tranen met tuiten 13:52

4M ago13:52

13:52

Tranen met tuitenZo’n zestig tot tachtig liter tranen vergiet de gemiddelde mens in zijn leven. Voor een deel is dat “basaal” traanvocht dat de ogen door regelmatige wimperslag mooi vochtig moet houden. Voor een deel zijn dat tranen die door een gure wind, door rook, door de lucht van vers gesneden uien of door een zanddeeltje opgewekt worden, de z…

1
#135 Wie een egel in zijn tuin heeft mag van geluk spreken 16:55

4M ago16:55

16:55

Wie een egel in zijn tuin heeft mag van geluk spreken Want niet alleen heb je dan blijkbaar een tuin, maar ook nog eens één van de allerleukste dieren te gast. Egels weten er weg mee, ze eten insecten, tot wel veertig slakken per nacht, regenwormen, kleine muizen, hagedissen en zelfs slangen (het Griekse woord voor egel is slangeneter!). Ze schuife…

1
#134 O2 Het is een bijzondere stof, zowel in de biologie als in de chemie 15:40

5M ago15:40

15:40

O2 - Zuurstof Het is een bijzondere stof, zowel in de biologie als in de chemie. Neem alleen die naam al, zuurstof, sauerstoff, oxy-gen. Allemaal identieke maar foutieve aanduidingen voor een stof waarvan ze ooit dacht dat het de vorming van zuren veroorzaakte. De invloedrijke “verkeerde naam”-gever was in de achttiende eeuw de beroemde Franse wete…

1
#133 De Opkomst van de Spinnen - Ze Veroveren de Wereld 18:45

5M ago18:45

18:45

Wij kunnen ons gelukkig prijzen met deze achtpotige vrienden. Als we getallen van Engeland mogen omrekenen naar Nederland komen we uit op naar schatting 600 miljard spinnen in ons land die jaarlijks 60.000 miljard insecten opeten.We zouden niet zonder spinnen kunnen. Op de hele aarde komen er zo’n 50000 spinnen soorten voor, allen vleeseters. Ooit …

1
#132 An American scientist in Groningen: about the biological clock. The final part of a summer series of three podcast with Bill Schwartz. 24:01

5M ago24:01

24:01

In this podcast we talk about the career of Bill Schwartz, an American neurologist and visiting professor at the University of Groningen. How he became the famous researcher of biological clocks he is? Bill explains that in the US the university education system is differently organised compared with Europe. You can receive four years basic academi…

1
#131 An American scientist in Groningen: about sleep. Part two of a summer series of three podcast. 23:31

5M ago23:31

23:31

An American scientist in Groningen: about sleep. Part two of a summer series of three podcast with Bill Schwartz. In this podcast we talk about sleep with Bill Schwartz, an American scientist and regular visiting professor at the University of Groningen. Sleep is the heart of his interest, being not only a neurologist with a large clinical experien…

1
#130 An American scientist in Groningen. Part one of a summer series of three podcast with Bill Schwartz. 19:01

6M ago19:01

19:01

In this podcast we talk with Bill Schwartz, an American scientist who obviously has a bond with Groningen. Already in 2008 he stayed as a Baerends guest professor for some months in Groningen. And now he stays several years in Groningen, each year for some months at the Faculty of Science and Engineering, teaching and working on a new textbook. For…

1
#129 Invasieve versus wilde planten 17:31

6M ago17:31

17:31

Al heel lang proberen mensen de plantenwereld naar hun hand te zetten. We selecteren en we kweken soorten waar we profijt van denken te hebben, vooral qua voeding maar ook wel omdat ze er mooi uitzien of beschutting bieden. Andere, niet meteen nuttig gevonden planten worden dan vaak ‘wilde planten’ genoemd. Daarvan hebben we er zo’n 2300 soorten in…

1
#128 De loep van Antoni Van Leeuwenhoek: de ontdekking van nieuwe werelden 17:32

6M ago17:32

17:32

De loep van Antoni Van Leeuwenhoek: de ontdekking van nieuwe werelden Onvoorstelbare dingen zag de lakenhandelaar uit Delft door zijn loep: heel kleine dieren die door in het slootwater bewogen (we noemen die nu afgietseldiertjes, eencelligen zoals pantoffeldiertjes, algen en amoeben). Kleine dierkens”, nog veel kleinere wezentjes, vond hij na een …

1
#127 Een sympathieke slang in opmars? 15:39

6M ago15:39

15:39

Heel langzaam nemen ringslangen in Nederland toe, over de laatste 30 jaar zo’n 20 %. En dan is er zo maar de melding van een ringslang in de Groningse stadswijk Lewenborg. Of dat wat te beteken heeft? Natuurbeheerders melden wel successen met het aanleggen van broeihopen (bladeren, stro, takken en wat paardenmest) in natuurgebieden als het Naarderm…

1
#126 Leven in een ijstijd, de geboorte van ons landschap 15:34

7M ago15:34

15:34

Leven in een ijstijd, de geboorte van ons landschap Misschien hebben we ooit wel meegekregen dat ijstijden onze omgeving gevormd hebben. Maar dat we nog steeds leven in een ijstijdvak is minder bekend. Die aanduiding geldt namelijk zolang er ijskappen op de polen zijn. Sinds ruim 2.5 miljoen jaar is dat het geval. In het kwartair, zoals we deze per…

1
#125 Een Nobelprijs voor doorzicht: Frits Zernike 10:43

7M ago10:43

10:43

Biologen die het inwendige van vaak doorzichtige cellen onder de microscoop wilden bekijken zaten altijd met een dilemma. De lichtgolven die door de cel heen gaan vertraagden wat en dat leverde daarmee geen duidelijk beeld van het binnenste van de cel op. Om wel iets te kunnen zien moesten ze die cellen kleuren. Maar daarmee doodden ze die zelfde c…

1
#124 Wat een nieuw natuurgebied fantastisch maakt 16:15

7M ago16:15

16:15

Wat een nieuw natuurgebied fantastisch maaktOp een zonnige middag kijken naar tientallen oeverzwaluwen die hun jongen voeren in de nestgaten van de oeverzwaluwwand, en even later lopen langs een prachtig dras veldje vol met rietorchissen en de zachtgele ratelaars, dat zijn natuurervaringen die blij maken. In een land als het onze zijn dat geen toev…

1
#123 Evenwicht, dat is geen makkelijk onderwerp 12:52

7M ago12:52

12:52

Hoe zit het met evenwicht in de biologie, is dat net zo als in de scheikunde? Een helemaal niet zo’n simpele vraag. We praten makkelijk over evenwicht, maar we duiden er vaak heel verschillende dingen mee aan. Zonder verstoring geen verandering is het principe, maar hoe groot of klein kan die verstoring zijn? Hoe stabiel is het evenwicht? Wat bedoe…

1
#122 Resonantie, telepathie en al dan niet toevallige gelijktijdigheden 14:06

8M ago14:06

14:06

Hoe komt het dat uitvindingen op verschillende plekken op hetzelfde moment lijken te gebeuren? En dat cactussen in Japan en Nederland gelijktijdig bloeien? Die vraag van een luisteraar hint naar de resonantie-ideeën van Rupert Sheldrake. Deze Engelse bioloog heeft voortgeborduurd op aloude gedachten dat er toch meer moet zijn in het leven dan oorza…

1
#121 Vasten gezond? 12:13

8M ago12:13

12:13

Vasten zit er goed in bij de mens. Veel grote wereldreligies doen er aan, niet eten en of drinken voor een paar dagen, of voor een tijdje. Bezinning door onthouding is het grondidee. Er zijn veel mensen die een bijzonder geloof hechten aan de gezondheidseffecten van vasten door je te beperken tot een één enkele drank of voedingsstof: dat gaat van t…

1
#120 Anders buiten lopen dankzij de Merlin birds app 10:59

8M ago10:59

10:59

Er zijn veel apps die ons helpen de natuur om ons heen beter in de smiezen te krijgen. Een van de allerbeste is de gratis vogelsite Merlin (Engelse naam voor onze kleinste valk de smelleken). De site is in zo’n tien jaar ontwikkeld door de Cornell University in Amerika, is gebaseerd op zo’n 800 miljoen waarnemingen over de hele wereld, en meer dan …

1
#119 Wat is er tegen een betonnen fietspad in Scharmer 11:36

8M ago11:36

11:36

Een betonnen, in plaats van een onverhard fietspad wil de dorpsvereniging van Scharmer aan laten leggen door onze gemeente. Misschien vinden sommigen dat overdreven, maar bij mij leidt dat tot grote droefenis. En ook wel een beetje boosheid. Een van de mooiste onverharde fietspaden in de buurt wordt opgeofferd voor wat precies? Verkeersveiliger wor…

1
#118 Katten, gehaat, geliefd en gevaarlijk 16:39

8M ago16:39

16:39

De kat is het meest geliefde huisdier in Nederland, in drie miljoen huishoudens loopt een kat rond. De zwarte kant van het kattenwezen zit vooral in het aantal zwerfkatten, waarschijnlijk meer dan een miljoen. Al met al zijn onze katten een forse bedreiging voor onze vogelstand. We houden katten al zo’n tienduizend jaar als huisdier. Sinds kort wet…

1
#117 De leukste kanten van de wetenschap worden beloond met de IG-Nobelprijzen: we zijn er best goed in! 19:17

9M ago19:17

19:17

De leukste kanten van de wetenschap worden beloond met de IG-Nobelprijzen: we zijn er best goed in! Veel wetenschappers zijn creatieve personen, nemen hun bezigheden heel ernstig maar hebben gelukkig ook vaak een goed gevoel voor humor. Dat wordt nu al 33 jaar beloond met de “onwaardige” ignoble prijzen, jaarlijks in tienvoud uitgereikt vlak voor d…

1
#116 Het is geen koorts en heeft niets met hooi van doen, dus noemen we het Hooikoorts 18:31

9M ago18:31

18:31

Het is geen koorts en heeft niets met hooi van doen, dus noemen we het Hooikoorts. Maar waar in Nederland wel degelijk heel veel mensen last van hebben is van pollen, de mannelijke sporen van planten die we beter kennen als stuifmeel. Vooral licht stuifmeel waait met de wind mee, zoals van grassen, bomen als de els berk en eik en voor sommige kruid…

1
#115 In mei leggen alle.. 17:39

9M ago17:39

17:39

In mei leggen alle.. Mooi niet. Er zijn heel veel vogels die al eerder, of pas later een ei leggen. En de koekoek en de griet (die we beter kennen als de grutto) kunnen wel degelijk een ei in mei leggen. Dus een twijfelachtig kinderversje, maar het duidt wel op een fenomeen dat vogels heel goed hun broedseizoen plannen, voor zover mogelijk. Als het…

1
#114 De energiefabriekjes van ons lichaam 18:31

9M ago18:31

18:31

Door de covid pandemie zijn we zijn ons er weer goed bewust van geworden hoe belangrijk de mitochondriën voor ons zijn, zo heten die energiefabriekjes in onze cellen. Want vooral de klachten van long covid lijken te komen door niet meer goed functionerende mitochondriën. En we hebben een heleboel van die energiecentrales, de schattingen lopen van 1…

1
#113 Grillige paarden: het begon in Engeland, ging goed verder in Amerika, maar zonder Europese paarden hadden de Indianen nooit op een paard kunnen zitten 16:54

9M ago16:54

16:54

Grillige paarden: het begon in Engeland, ging goed verder in Amerika, maar zonder Europese paarden hadden de Indianen nooit op een paard kunnen zitten Paarden illustreren de grillige ontwikkeling van het leven op aarde. Vijftig miljoen jaar geleden liep er in Engeland een heel klein 50 centimeter hoog paardje rond. Nu ja, het leek op een paard, maa…

1
#112 Straalstromen en ons klimaat 13:43

9M ago13:43

13:43

Het waait heel hard hoog boven ons. Op zo’n 10 kilometer hoogte heersen windsnelheden van 100 kilometer per uur en meer. Straalstromen zijn duizenden kilometers lang, een paar honderd kilometer breed en maar enkele kilometers hoog. Ze bewegen van west naar oost, en halen de draaiende aarde met hun hoge snelheid ruimschoots in. Temperatuurverschille…

1
#111 Is de mens een hardloopkampioen? 18:54

10M ago18:54

18:54

Beschrijving: Ja, we kunnen zeker niet opboksen tegen jachtluipaarden , leeuwen of hazewindhonden. Maar dan hebben we het over de topsnelheid, die Usain Bolt met veel inspanning op 44 km heeft weten te krijgen. Het is heel wat anders als we het over de duurloop hebben, van zeg een marathon. Dan zijn er maar een paar concurrenten, zoals de Amerikaan…

1
#110 Omdat hij zo ontzettend goed apen kon bekijken: Een Eerbetoon aan Frans de Waal 18:00

10M ago18:00

18:00

Kort geleden is een van de beroemdste mensapenonderzoekers, de Nederlandse Amerikaan Frans de Waal overleden. Hij heeft onze kijk op dieren, op apen in het bijzonder maar ook op onze eigen soort behoorlijk veranderd. Hij heeft ons laten zien dat ook chimpansees politiek bedrijven, coalities maken. Dat kapucijnapen een uitgesproken rechtvaardigheids…

1
#108 - Crowdfarming: Revolutionaire Verbinding tussen Boer en Consument 16:26

11M ago16:26

16:26

Beschrijving: Aflevering 108 van "Menno en Erwin Natuur en Wetenschap" belicht een groeiende beweging die de manier waarop we denken over voedsel en landbouw transformeert: Crowdfarming. Prof. Menno Gerkema en Ir. Erwin Balkema onderzoeken hoe deze innovatieve aanpak boeren ondersteunt om duurzaam en biologisch te produceren door een directe band m…

1
#107 - De Huismus: Bondgenoot of Slachtoffer van de Mens? 14:15

11M ago14:15

14:15

Beschrijving: In aflevering 107 van "Menno en Erwin Natuur en Wetenschap" stellen Prof. Menno Gerkema en Ir. Erwin Balkema een prangende vraag: Kan de huismus, onze vogel van het jaar, nog altijd op de mens vertrouwen als bondgenoot? Eeuwenlang profiteerden mussen van menselijke activiteiten, van landbouw tot de gewoonte van het uitschudden van taf…

1
#106 - De Vijf Menssoorten: Onze Vergeten Verwanten 17:13

11M ago17:13

17:13

Beschrijving: Duik met ons mee in de diepten van de menselijke geschiedenis in aflevering 106 van "Menno en Erwin Natuur en Wetenschap". Prof. Menno Gerkema en Ir. Erwin Balkema onthullen de verborgen wereld van onze prehistorische verwanten. Nog geen vijftigduizend jaar geleden deelden we de aarde met vijf verschillende menssoorten. Ontdek de hobb…

1
#105 - Het Mysterie van Voortplanting: Eierleggend vs. Levenbarend 14:38

11M ago14:38

14:38

--- Send in a voice message: https://podcasters.spotify.com/pod/show/menno-en-erwin/message Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribeDoor Erwin Balkema

Podcasts die het beluisteren waard zijn

Erwin Balkema Podcasts

Podcasts die het beluisteren waard zijn

Korte handleiding