Beste Steentijd podcasts (2024)

1
Van brons naar ijzer 44:32

17d ago44:32

44:32

Aan al het goede komt een einde, dus ook aan de bronstijd. Van brons gaan we naar ijzer. Maar hoe verliep die overgang van late bronstijd naar vroege ijzertijd? Wat veranderde er en welke dingen bleven hetzelfde? En waarom zijn de beroemde vorstengraven uit Nederland, waaronder de ‘Vorst van Oss’, zo kenmerkend voor deze periode? Over deze vragen g…

1
Leven in de bronstijd 42:24

24d ago42:24

42:24

Conservator Luc Amkreutz vervolgt zijn gesprek met Liesbeth Theunissen en Stijn Arnoldussen, waarbij ze met elkaar op zoek gaan naar een reconstructie van het leven in de bronstijd. Hoe moeten we ons het leven in de periode van de geschiedenis voorstellen in wat we nu kennen als Nederland? Hoe zagen gehuchten, gemeenschappen, huizen en het landscha…

1
Brons 34:33

1M ago34:33

34:33

We vervolgen het verhaal in deze podcastserie met de volgende stap in de tijd: naar de vroege bronstijd. Conservator Luc Amkreutz zal in deze aflevering aan tafel gaan met twee nieuwe gasten: Liesbeth Theunissen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Stijn Arnoldussen van de Rijksuniversiteit Groningen. Wat is brons eigenlijk? Hoe kwam he…

1
Migratie 40:58

1M ago40:58

40:58

Het gesprek tussen conservator Luc Amkreutz van het Rijksmuseum van Oudheden met wetenschappers Quentin Bourgeois en Guus Kroonen van de Universiteit Leiden gaat verder. In de vorige aflevering spraken ze uitgebreid over de migratie van groepen mensen uit het oosten die we de Yamnaya noemen, maar ook over het onderzoek naar en de verspreiding van t…

1
Koperen Dageraad 35:18

2M ago35:18

35:18

Het verhaal over de bronstijd begint eigenlijk in de periode ervóór, wat we binnen dit project de ‘Koperen Dageraad’ noemen. Meer dan 5000 jaar geleden begint er een grote migratie vanaf de Pontische steppe. Die migratie van groepen mensen die we kennen als de Yamnaya zal de geschiedenis op cultureel, taalkundig en genetisch gebied veranderen. In d…

1
Vuur van verandering 31:46

1M ago31:46

31:46

De bronstijd (2000 – 800 v. Chr.) was een sleutelperiode in onze geschiedenis. De introductie van het nieuwe metaal brons (een combinatie van koper en tin) leidde tot ingrijpende maatschappelijke, economische en religieuze vernieuwingen. In de eerste aflevering gaan conservator Luc Amkreutz en assistent-conservator Sasja van der Vaart – Verschoof m…

1
Luister nu naar Splijtstof, een podcast over kernenergie 1:39

2M ago1:39

1:39

“Kernenergie is veilig!”, “Nee, het brengt enorme risico’s met zich mee! En wat te denken van dat afval?!”, “Dat kun je hartstikke veilig opslaan!”, “Maar kernenergie is veel te duur!”, “Nee hoor, en wat als er geen zon en wind is voor doe windmolen en zonnepanelen van jou?!” Kernenergie is terug van weggeweest. Niet alleen op de politieke agenda -…

1
Vanaf 11 oktober: Bronstijd. Vuur van verandering 0:58

2M ago0:58

0:58

De bronstijd was een sleutelperiode in onze geschiedenis. De introductie van het nieuwe metaal brons (een combinatie van koper en tin) leidde tot ingrijpende maatschappelijke, economische en religieuze vernieuwingen. Handel, migratie en intensieve netwerken legden een belangrijk fundament voor het huidige Europa. Luister vanaf vrijdag 11 oktober 20…

1
Nieuws: Kuipers en de Kosmos 3:13

3M ago3:13

3:13

Vanaf vandaag in je podcastapp: Kuipers en de Kosmos. André Kuipers vertelt zijn onwaarschijnlijke verhaal. Van zijn selectie door de ESA en zijn training in Sterrenstad tot zijn reizen naar het ISS en terugkeer naar de Aarde. Je vindt Kuipers en de kosmos op BNR.nl/Kuipers Apple Podcasts: https://podcasts.apple.com/nl/podcast/kuipers-en-de-kosmos-…

1
Polderlab: de landbouw van de toekomst 19:50

3M ago19:50

19:50

In het Polderlab in Oud Ade werken wetenschappers van de Universiteit Leiden samen met mensen van de WUR, Naturalis, boeren en vrijwilligers. De landbouw zoals we die nu kennen kan niet zo doorgaan: de bodem daalt en daarbij komen veel te veel stoffen vrij die we niet in de atmosfeer willen. Maar hoe moet dat dan? In net Polderlab zoeken ze het uit…

1
Sneeuwkrabben zijn er slecht aan toe 2:28

3M ago2:28

2:28

Sneeuwkrab, of Snow Crab, bekend van het TV programma "The Deadliest Catch", doen het niet goed. Door een onderzeese hittegolf is 90% van de krabben verdwenen. De krabvisserij in Alaska zette tot voor kort 200 miljoewn dollar per jaar om. Dat is nu wel anders. See omnystudio.com/listener for privacy information.…

1
In de Steentijd hadden mensen al technische kennis 2:20

3M ago2:20

2:20

Onderzoek aan een 6000 jaar oud Hunebed in Spanje, de Dolmen van Menga, leerde wetenschappers dat de mensen in de steentijd over zeer veel technische kennis beschikten. De onderzoekers stelden vast dat de stenen waaruit het monument is opgetrokken met marges van een paar millimeter zijn geplaatst. Ook is de grafkamer aardbevingsbestendig gebouwd. S…

1
Oropouche Virus maakt eerste dodelijke slachtoffers 2:46

3M ago2:46

2:46

Er is een virus actief in de Amerika's, het heet Oropouche. De diverse gezondheidsorganisaties maken zich zorgen, de eerste dodelijke slachtoffers zijn al gemeld. Het is wel zo dat maar een klein deel van de besmette mensen ernstige klachten krijgt. See omnystudio.com/listener for privacy information.…

1
Gevaarlijke hitte in steden aangepakt 2:09

3M ago2:09

2:09

Dat het steeds warmer wordt is vooral in grote steden een probleem. Wetenschappers werken wereldwijd aan technologieën die steden koeler moeten maken. In Nature staat een groot artikel dat een aantal oplossingen op een rij zet. Het artikel heeft de kop: "De coolste wetenschap om hitte in de stad minder gevaarlijk te maken" Sommige oplossingen zijn …

1
Queen gitarist doet 10 jaar onderzoek naar Tuberculose 1:46

3M ago1:46

1:46

De gitarist van Queen, Brian May, is wetenschapper. Hij is astrofyscus, maar ook tuberculose-onderzoeker. Tien jaar keek May naar de oorzaak van Runder Tuberculose. Zijn onderzoek leverde een opvallend resultaat op: Runder TB wordt niet via de lucht verspreid, zoals altijd gedacht. Deze uitkomst kan behoorlijke consequenties hebben en vele dierenle…

1
Buitenaards leven gezocht: de JUICE missie 25:36

3M ago25:36

25:36

Op dit moment is een van de belangrijkste ruimtemissies ooit onderweg. Het gaat om de JUICE missie naar de ijsmanen van Jupiter. JUICE staat voor: Jupiter Icy Moons Explorer. Doel van de missie: kijken of er onder het ijs op de manen Ganymedes, Callisto en Europa leven mogelijk is. In deze aflevering komen sterrenkundige Rob van den Berg en Astrobi…

1
Zeewalnoot kan zichzelf verjongen 1:34

3M ago1:34

1:34

Een kamkwal met de naam 'Zeewalnoot' kan zich onder bepaalde omstandigheden verjongen. Noorse onderzoekers lieten de kwallen verhongeren, en het dier bracht zichzelf terug in een jeugdige staat om later, als er ruim voedsel was, gewoon weer volwassen te worden. Dit Noorse onderzoek kan belangrijke inzichten brengen in het proces van veroudering. Se…

1
AI in de zorg: geen makkelijk huwelijk 2:00

3M ago2:00

2:00

AI is veelbelovend, maar de introductie van Kunstmatige Intelligentie in ziekenhuizen over de wereld gaat niet zonder slag of stoot. De Mayo Clinic in de Verenigde Staten waarschuwt voor een aantal problemen, zoals 'alarmmoeheid' bij zorgverleners. Ook zijn er ethische vragen bij AI in de zorg. See omnystudio.com/listener for privacy information.…

1
Muggen zien infrarood van verre 1:58

3M ago1:58

1:58

Muggen zijn veel beter in het zien van infrarood straling dan we dachten. Onderzoekers kwamen erachter dat muggen infrarood kunnen zien vanaf een afstand van zeker 70 centimer, in plaats van de veronderstelde 10 centimeter. Dat komt omdat muggen hun zintuigen combineren: ze nemen warmte, geur en infrarood tegelijk waar en vergroten zo dus hun effic…

1
De ruimte in met slingerarm in plaats van raket. 1:50

3M ago1:50

1:50

Raketten om satellieten de ruimte in te brengen gebruiken veel vervuilende brandstof en dat kan anders. Spinlaunch, een Californische bedrijf, is druk bezig om satellieten de ruimte in te slingeren met behulp van een supersnel draaiende arm, vergelijkbaar met de middeleeuwse katapulten die gebruikt werden om kastelen te belegeren. In 2026 moeten de…

1
Aardkorst veel grilliger dan verwacht 1:54

3M ago1:54

1:54

Onderzoek aan de langzaamst bewegende onderzeese rug ter wereld, de Gakkelrug, heeft iets onverwachts aangetoond. Volgens de theorie zou de aardkorst bij die onderzeese rug heel gelijkmatig moeten zijn, overal even dik. Maar dat is dus niet het geval: de korst varieert in dikte tussen de drie en negen kilometer. See omnystudio.com/listener for priv…

1
Afdeling Wetenschap: De Prijs van Droge Voeten 23:35

3M ago23:35

23:35

Bij het NIOZ, het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, wordt al heel erg lang gekeken naar het ons omringende water. Hoe houden we de zee buiten? En hoe doen we dat zonder de bijzondere natuur aan onze kusten de nek om te draaien? En wat is de prijs? De Afdeling Wetenschap van BNR ging op bezoek bij Jim van Belzen, estuariene ecoloog bij de…

1
Waarom zijn varkens roze? 3:12

3M ago3:12

3:12

Dit is de laatste aflevering die ik voor jullie maak. Na meer dan 10 jaar vond ik het tijd voor iets nieuws. Via deze weg wil ik iedereen die al die jaren heeft geluisterd bedanken: het was ongelooflijk leuk om verhalen voor jullie uit te zoeken en wat hebben we veel geleerd! Voor deze laatste mocht mijn zesjarige zoontje James het onderwerp bedenk…

1
Hoe het is om als dierenarts in een dierentuin te werken 17:42

3M ago17:42

17:42

Een dierentuin is denk ik wel de spannendste plek om dierenarts te zijn. Ik ga langs bij Christine Kaandorp om van haar te horen wat daar allemaal bij komt kijken. Hoe zorg je voor dieren waar niet eens medicijnen voor op de markt zijn? Dieren die zo groot, of gevaarlijk zijn, dat je ze niet even op een onderzoekstafel legt? Wat zijn de meest bijzo…

1
Met microscopen en algoritmes dieper in weefsel kijken dan ooit 13:42

3M ago13:42

13:42

Met de juiste microscopen en de hulp van algoritmes kunnen we dieper in weefsel kijken dan ooit. Dat maakt het ook mogelijk om de interactie tussen onze immuuncellen en tumorcellen tot op eiwit niveau te bestuderen. Microscopie- en beeldanalyse experts Bram van den Broek en Rolf Harkes van het Nederlands Kanker Instituut leggen mij in hun lab uit h…

1
Aan welk onderzoek hebben transgenderpersonen zelf nou het meest? 45:40

3M ago45:40

45:40

Neurowetenschapper Mathilde Kennis, onderzoeker van de Universiteit Maastricht, heeft gekeken naar seksuele opwinding bij transpersonen. Specifiek naar wat er in hun brein gebeurt. Maar waar het gesprek - waar we de tijd voor hebben genomen - uiteindelijk misschien nog wel meer over ging is: aan welk onderzoek hebben transgenderpersonen zelf nou he…

1
Zwemmen in een school helpt vissen waarschijnlijk energie besparen 2:00

3M ago2:00

2:00

Tourrenners doen het en vissen blijken er nu ook gebruik van te maken: energie besparen door in een groep voort te bewegen. In het geval van de wielrenners scheelt het tegenwind, bij vissen tegenstroom. Je zou denken dat iemand dit al weleens goed had onderzocht, maar deze wetenschappers zeggen de eerste te zijn die het op deze manier hebben aangep…

1
In de dierentuin vind je tegenwoordig ook een dierenwelzijnscoördinator 20:17

3M ago20:17

20:17

De rol van dierentuinen is - terecht - aan het veranderen. Van exotische tentoonstelling, om het zo maar even te zeggen, naar een plek waar naast bezoekers ook veel onderzoekers rondlopen. Een plek waar soortbehoud een steeds grotere rol speelt en dierenwelzijn - voor zover dat in een niet-natuurlijke setting gaat - steeds meer voorop staat. Dat vr…

1
Je magnetron heeft zijn eigen extreme microbioom 2:18

3M ago2:18

2:18

Ze worden ook wel extremofielen genoemd: organismen die extreme omstandigheden kunnen overleven, of hier zelfs heel erg goed op gaan. Het beerdiertje is een bekende, maar denk ook aan de beestjes die van hete hydrothermale bronnen hun thuis hebben gemaakt. Of die het goed doen op plekken als Antarctica. Maar nu hebben onderzoekers ze gevonden op ee…

1
Data van Marslander suggereert aanwezigheid vloeibaar water 1:26

4M ago1:26

1:26

Een nieuwe analyse van data die is verzameld door de InSight Mars-lander is het beste bewijs tot nu toe voor het nog steeds aanwezig zijn van vloeibaar water op Mars. Naast wat er vastgevroren zit op de polen. Als deze analyse klopt, dan verandert dat nogal de ideeën over de leefbaarheid van deze planeet. De data werd verzameld in 2022. Het gaat om…

1
Onnodig veel (ongecertificeerde) vis in voer voor huisdieren 13:36

4M ago13:36

13:36

Onderzoeker Sander van Lopik creëert kraamkamers voor vissen rond Bonaire om zo koraalrifherstel te stimuleren, maar ontwikkelt ook vegan visvoer en nieuwe voedermethodes voor de vissen van Diergaarde Blijdorp. Ik sprak daar met hem af bij het aquarium voor een lesje waterdierenwelzijn. Nu krijgen veel vissen (en andere huisdieren) namelijk nog voe…

1
Wetenschappers boren dieper in de aardmantel dan ooit 2:36

4M ago2:36

2:36

Een record is het: 1268 meter. Zo diep hebben onderzoekers de aardmantel in geboord voor een bodemmonster. Dit deden ze in de Mid-Atlantische Rug, een grotendeels onder water liggende bergketen in de Atlantische Oceaan. Het levert gedetailleerde data op over de samenstelling van de mantel en daarmee vertelt het ook iets over het ontstaan van leven …

1
Zijn dit de flexibele zonnecellen die in de toekomst mee de ruimte ingaan? 13:21

4M ago13:21

13:21

In Nijmegen op de Radboud Universiteit werken ze al heel lang aan het verbeteren van zonnecellen. Bijvoorbeeld door de samenstelling van het materiaal te veranderen, of door alternatieven te vinden voor de manier waarop onderdelen aan elkaar vastzitten. Onderzoeker John Schermer vertelt hoe een technologie die ze een tijdje geleden al ontwikkelden …

1
Onderzoekers ontdekken grootste eiwit ooit 2:02

4M ago2:02

2:02

Eigenlijk wilden ze weten hoe algen in water hun complexe visdodende giftige stofjes aanmaken, maar wat ze ontdekten was het grootste eiwit ooit gevonden in de biologie. De onderzoekers, die zelf nogal verrast waren door deze Mount Everest onder de eiwitten, gaven het de naam PKZILLA-1. De vorige recordhouder, titine, is een eiwit dat wordt gevonde…

1
Tumorcellen te slim af met robots die tienduizenden experimentjes tegelijk doen 29:16

4M ago29:16

29:16

In deze aflevering krijgen we een mini-college tumorcellen van Roderick Beijersbergen, professor in Functional Genomics en groepsleider op het Nederlands Kankerinstituut. Hij kijkt in zijn onderzoek hoe de behandelingen van verschillende soorten kanker verder verbeterd kunnen worden. Hoe blijf je al die soorten tumorcellen, die steeds maar weer sli…

1
Waarom heeft de ene plant prikkels en de andere niet? 2:23

4M ago2:23

2:23

Je hebt planten met doorns en planten met prikkels. Een doorn is een soort aangepast takje van de plant, maar dan met een scherp puntje. Een prikkel is een soort uitgroeisel van de huid van de plant, kort en puntig, met een haarachtig uiteinde. En dat laatste is wat rozen hebben: prikkels, geen doorns. Nou hebben planten prikkels om verschillende r…

1
Mentale inspanning voelt altijd onprettig, ook als we het zelf opzoeken 2:41

4M ago2:41

2:41

Onderzoekers van de Radboud Universiteit hebben bestudeerd hoe we mentale inspanning ervaren. Ze zagen dat zelfs als mensen zich vrijwillig op denkwerk storten, ze hard nadenken nog steeds onprettig vinden. We ervaren iets vergelijkbaars wanneer we fysiek werk moeten verrichten. Evolutionair gezien is het zo dat onnodige inspanning zo veel mogelijk…

1
Kunstmatige verlichting zorgt voor te sterke blaadjes aan bomen 1:52

4M ago1:52

1:52

We weten dat kunstmatig licht in steden rommelt met veel biologische processen. Maar nu zeggen wetenschappers een effect te hebben gevonden dat je misschien iets minder snel zou verwachten. Straatlichten die de hele nacht aanstaan, maken de blaadjes aan bomen zo sterk, dat insecten ze niet meer kunnen opeten. Hoe sterker het blad, hoe minder sporen…

1
Ontstond complex leven nou 1.5 miljard jaar eerder dan gedacht of niet? 2:02

4M ago2:02

2:02

Een groep wetenschappers zegt bewijs te hebben gevonden voor het veel eerder voorkomen van complexe levensvormen op aarde dan werd gedacht. Dat bewijs zouden ze gevonden hebben diep in rotsformaties in Gabon, Afrika. Daar zouden ze de 2,1 miljard jaar oude condities voor en sporen van dierlijk leven hebben ontdekt. De organismen die daar dan zouden…

1
Hoe macromoleculen ontstaan voordat ze op planeten terechtkomen 2:08

4M ago2:08

2:08

Grote moleculen, met daarin duizenden atomen, worden ook wel macromoleculen genoemd. DNA valt hieronder, maar ook eiwitten bijvoorbeeld. Op aarde zijn organische macromoleculen essentieel voor leven. Nou gaan planeetonderzoekers ervan uit dat deze moleculen vanuit chondrieten op planeten terechtkomen. Dat zijn oeroude meteorieten van samengeklonter…

1
Opwarming verstoort belangrijke samenwerking nodig voor fotosynthese 2:02

4M ago2:02

2:02

Onderzoekers hebben een piepklein eencellig organisme en de alg die dit organisme als host gebruikt bestudeerd. Deze symbiose tussen de twee soorten vind je in zoetwater wereldwijd. Het levert bescherming op voor de alg en een makkelijke uitwisseling van voedingsstoffen voor beiden. Maar nu zagen wetenschappers dat wanneer ze het water met 5 graden…

1
Visfuiken en e-DNA: zo wordt ons zeeleven bestudeerd 24:12

4M ago24:12

24:12

Al ontzettend lang bestuderen ze bij het NIOZ – het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee – hoe het ervoor staat met ons zeeleven. Hoeveel van elke soort zijn er? In welke gezondheid verkeren ze? En welke functies hebben al die verschillende organismen binnen ecosystemen? Ik ga langs op Texel, om te beginnen bij microbioloog Judith van Bleijs…

1
Nieuwe houtsoort ontdekt, veelbelovend voor opslag CO2 1:58

4M ago1:58

1:58

Onderzoekers hebben de microscopische structuur van sommige iconische bomen in de botanische collectie van de universiteit van Cambridge bestudeerd en ontdekten zo een geheel nieuw soort hout. Het gaat om het hout van de Liriodendron, familie van de Magnolia, ook wel de Tulpenboom genoemd. De boom kan wel 30 meter hoog worden en blijkt qua celstruc…

1
Hoe algoritmes die gedrag voorspellen beter zouden kunnen 24:14

4M ago24:14

24:14

Met kunstmatige intelligentie kan tegenwoordig een heleboel moois, maar met sommige aspecten van ons leven hebben algoritmes nogal wat moeite. Zoals wanneer het aankomt op het (eerlijk en rechtvaardig) voorspellen van menselijk gedrag. Kan onderzoek daar iets aan veranderen? Daarover ga ik in gesprek met Gijs van Dijck, hoogleraar aan de universite…

1
Vingerafdruk van kosmische zwavel gevonden 2:04

4M ago2:04

2:04

Zwavel is essentieel voor alles wat leeft. Het is ook één van de chemische elementen waar DNA uit op is gebouwd. Je vindt het dus op onze planeet, maar ook in gaswolken waaruit planeten ontstaan. Alleen op het moment dat die gaswolken samentrekken om planeten en sterren te vormen, is de meeste zwavel al niet meer te detecteren met een telescoop. Da…

1
Komodovaraan heeft tanden met beschermend laagje ijzer 1:42

4M ago1:42

1:42

Met een komodovaraan knuffel je niet. Daar blijf je ver bij uit de buurt. Dat weten de meeste mensen denk ik wel. Eén van de redenen hiervoor is hun giftige speeksel en scherpe klauwen, maar vergeet zeker ook hun tanden niet, zeggen wetenschappers. We wisten al dat die scherp en gebogen zijn, maar nu is ontdekt dat ze ook een beschermend laagje ijz…

1
Onderzoeken die suggereerden 'een beetje alcohol is juist goed' kloppen niet 2:00

4M ago2:00

2:00

Weet je nog? Die tijd waarin we geloofden dat een beetje alcohol misschien wel beter zou zijn dan helemaal geen alcohol? Canadese wetenschappers hebben nog eens goed gekeken naar 107 onderzoeken waarin dit is bestudeerd. En daarin vonden ze nogal wat foute aannames. Hun conclusie: er is geen bewijs dat af en toe drinken beter is voor de gezondheid …

1
Webb ziet extreem koude exoplaneet, zes keer zo groot als Jupiter 2:20

4M ago2:20

2:20

Astronomen hebben met James Webb een planeet gezien die zes keer zoveel massa heeft als gasreus Jupiter. De planeet draait om een ster relatief dicht bij de zon en hij is extreem koud. Sterker nog: als de data klopt zou het de oudste en koudste planeet ooit vastgelegd zijn. Meestal detecteren astronomen exoplaneten doordat ze tussen de aarde en hun…

1
Anders omgaan met water: ons toiletbezoek is niet meer van deze tijd 20:47

4M ago20:47

20:47

30 liter drinkwater spoelen we hier per persoon per dag door onze toilet. Niet meer van deze tijd, waarschuwen onderzoekers al langer. Maar waarom stoppen we er dan nog steeds niet mee? Ik ga in gesprek met onderzoekers Bas van Vliet, Annemieke ter Heijne en Nora Sutton van de universiteit van Wageningen. Over besparen, hergebruiken, filteren en te…

1
Wetenschap op de Zwarte Cross: in gesprek over voldoen aan het perfecte plaatje 14:56

4M ago14:56

14:56

Op veel festivals heb je tegenwoordig flink wat ruimte voor wetenschap. Het geeft onderzoekers op een bijzondere manier een inkijkje in het leven van duizenden mensen. Ook op de Zwarte Cross werd dit jaar onderzoek gedaan. Onder andere door Hogeschool Saxion. Wouter Barewijk en Anne Pasman van Saxion wachten me op. In 30 graden zon, tussen de toete…

Podcasts die het beluisteren waard zijn

Steentijd Podcasts

Podcasts die het beluisteren waard zijn

Korte handleiding