show episodes
 
Artwork
 
Eén filosoof staat centraal. Eén hoofdgast, één side-kick en één presentator gaan over zijn of haar denken in gesprek. Dat is het simpele recept van de Podcast Filosofie van het Centre Erasme.
  continue reading
 
Artwork
 
Kunnen we in de toekomst gelukkiger leven binnen de draagkracht van de aarde? Dat zou geweldig zijn, maar je vraagt je af: hoe dan?! Wij schreven daarover in 2022 een hoopvol boek: 'Er is leven na de groei'. Duizenden mensen lazen het en velen reageerden met vragen en ideeën. Geweldig! Daarom brengt Just Enough nu de Leven na de groei podcast uit. We bespreken wat leven na de groei voor jou en voor ons als samenleving betekent. We hebben uit de vele reacties geput om de thema's te selecteren ...
  continue reading
 
Loading …
show series
 
Met wat zal Ik de wereld vergelijken? Maanlicht, gereflecteerd In dauwdruppels, vallend van een Kraanvogelsnavel Op deze manier drukt de 13e eeuwse Japanse denker Zenmeester Dōgen uit dat alle dingen verbonden zijn in vergankelijkheid en daarmee tegelijk iets onvergankelijks bevat. Hoe verwerft Dōgen niet via, maar ín meditatie inzicht in de verlic…
  continue reading
 
Lange wachtlijsten, hoge huren, overbieden op koopwoningen: niemand ontkomt aan de concurrentie op zoek naar een (ander) huis. En dus horen we voortdurend het credo ‘bouwen, bouwen, bouwen’. Maar bouwen, bouwen, bouwen gaat ook ten koste van schaarse ruimte en natuur en gaat gepaard met uitstoot van broeikasgassen, stikstof en veel materiaalgebruik…
  continue reading
 
"Gelukkig leven (..) willen alle mensen, maar als het er op aankomt scherp te onderscheiden wat nu precies het leven gelukkig maakt, tasten ze in het duister.” Op deze manier drukte de Romeinse filosoof Seneca uit dat we het geluk op de verkeerde plek zoeken. Wat is volgens Seneca wél de goede plek om het geluk te zoeken? Hoe hangen zorg voor de zi…
  continue reading
 
Deze aflevering laat je de met de oren klapperen en lachen van verbazing. Alles wat je moet weten over ons nogal grote en complexe financiële systeem maken we helder voor je. Ook de aspecten waar financiële instellingen liever niet over praten en die in de media niet aan de orde komen omdat ze te ingewikkeld zouden zijn. Maar we verhelderen niet al…
  continue reading
 
Wreedheid meer haten dan enig ander kwaad veroordeelt iemand tot een leven van skepsis, besluiteloosheid, walging en vaak misantropie. Het is een te grote bedreiging van de rede voor de meeste filosofen om het überhaupt te overdenken. Op deze manier drukte de Lets-Amerikaans politiek-filosoof Judith Shklar uit dat wreedheid te vaak vermeden wordt a…
  continue reading
 
Dit keer hebben we het over het buzzword van deze tijd: AI. Kunstmatige intelligentie is volgens sommigen de oplossing voor alles en voor anderen een grote bedreiging voor ons bestaan. Hoe kunnen we met de Leven na de groei-bril kijken naar dit onderwerp? In deze aflevering zoomen we in op verschillende aspecten die ons leven raken. Het eerste aspe…
  continue reading
 
"Oorzaak en Gevolg zijn synchroon en ze zijn slechts verschillende woorden voor dezelfde essentie" Op deze manier zette de Schotse filosoof Mary Shepherd het denken over causaliteit op zijn kop. Welke eigen positie neemt Shepherd in binnen het Britse empirisme dat nadenkt over de verhouding van de geest tot de externe wereld? Welke parallellen zijn…
  continue reading
 
Marketing en reclame vertellen ons dat we wat missen. Geen leven van genoeg, maar een leven met altijd een tekort. Daarmee zet het aan tot consumptie. Tot onnodige consumptie zelfs. Het maakt dat we er spullen door kopen die we niet nodig hebben. Dat niet alleen, onze kwaliteit van leven kan er zelfs minder van worden. We hebben niet de juiste spul…
  continue reading
 
“Een ieder van ons schuilt in een pantser, dat de opgave heeft de tekenen af te weren. Tekenen geschieden onophoudelijk aan ons, leven is aangesproken worden, wij hoeven alleen maar aanwezig te zijn en waar te nemen. Maar dat waagstuk is ons te gevaarlijk, de geluidloze donderslagen schijnen ons steeds weer met vernietiging te bedreigen, en wij ver…
  continue reading
 
7 februari 2019 verscheen de eerste aflevering van de Podcast Filosofie. En dit, waar je nu naar luistert, is aflevering 100. Daarom in deze aflevering geen filosoof, of filosofisch thema, maar een feestaflevering om terug te blikken op 99 afleveringen Podcast Filosofie. Te gast: Judith Zweistra, Jozef Waanders, Cees Zweistra en Allard Amelink Het …
  continue reading
 
We leven in onzekere en chaotische tijden. De gast in deze aflevering bedacht een nieuw concept voor de manier waarop we hiermee om kunnen gaan: onzekerheidsvaardigheid. De gast over wie we het hier hebben is niemand minder dan Merlijn Twaalfhoven: componist, theatermaker en oprichter van onder andere The Turn Club. Onzekerheidsvaardigheid is onder…
  continue reading
 
In een paar minuten vertelt het team van de Podcast Filosofie (Allard Amelink, Judith Zweistra, Jozef Waanders en Cees Zweistra) je wie ze zijn, wat je kunt verwachten en hoe jij kan bijdragen. Ga naar www.petjeaf.com/podcastfilosofie als je de podcast wilt steunen. Volg ons op Instagram en Facebook en deel onze berichten om nieuwe luisteraars te b…
  continue reading
 
“En is het geen plausibele gedachte dat als ‘zijn’ zinloos is en het heelal zonder betekenis, wij nooit het vermogen zouden hebben verkregen, niet alleen om tot andere voorstellingen te komen, maar zelfs om nu juist dit te denken: dat ‘zijn’ inderdaad zinloos is en het heelal zonder betekenis?” Met het stellen van deze grote metafysische vraag, ben…
  continue reading
 
Moeten we blij zijn met de uitkomsten van de Klimaattop in Dubai, of niet? Wat als een paal boven water staat is de deze top in verschillende opzichten van cruciaal belang was. De wereld heeft namelijk tot 2030 de tijd om de uitstoot van broeikasgassen in een steil pad naar beneden te brengen. In de aanloop de top waren er verwarrende signalen, ove…
  continue reading
 
“De mens is lichaam - in het lichaam (als innerlijk leven of ziel) en buiten het lichaam als het gezichtspunt, van waaruit het beide is.” Op deze manier drukte de Duitse bioloog, socioloog en filosoof Helmuth Plessner uit dat de mens zowel centrisch als excentrisch is. Op welke manier onderscheidt het excentrische de mens van het dier? Waarom besch…
  continue reading
 
Wil je doorpraten over deze podcast? Meld je dan aan voor onze Online Meet-Ups - Just Enough In het mondiale Noorden staan we voor de grote opgave om onze sterk ontwikkelde economie te verduurzamen. Maar is dat niet dweilen met de kraan open als in het zuidelijke deel van de wereld de economische ontwikkeling nu pas goed op gang komt? Zeker omdat u…
  continue reading
 
“Als we een boek ter hand nemen, over religie of metafysica bijvoorbeeld. Laten we ons dan afvragen: bevat het enig abstract denken over kwantiteit of cijfers? Nee. Bevat het experimenteel redeneren over feiten en het bestaan? Nee. Vertrouw het dan toe aan de vlammen, want het kan niets anders bevatten dan drogredenen en illusies.” Op deze manier d…
  continue reading
 
De flagrante overwinning van PVV is misschien wel meer een stem tegen het neoliberalisme dan een stem vóór het beleid van de PVV. In het bulletin van december (we brengen 'm maar gelijk uit) analyseert Paul Schenderling de ontwikkeling van economisch beleid sinds het interbellum, de opbouw van de verzorgingsstaat en de afbouw ervan door de komst va…
  continue reading
 
“[Klassiek burgerschap is] de verbinding van het particuliere en het algemene: Elke burger moet zich vanuit zijn eigen standpunt het standpunt van het geheel eigen maken. Maar in de nieuwe gestalte die zich aftekent, krijgt de scheiding de overhand: iedereen moet zijn particulariteit laten gelden tegenover een algemene instantie, zonder dat ooit va…
  continue reading
 
De feestdagen komen er weer aan en dus is het tijd voor chocola! Maar kunnen we wel genieten van die chocola als we ergens weten dat die chocola mede tot stand is gekomen door het werk van slavernij? In deze aflevering leer je alles over de wereld van chocola, over de impact die het feest op mens en aarde en je hoort welke chocolademerken je kunt e…
  continue reading
 
Leven na de groei: dat betekent voor huishoudens een leven van genoeg. Dat klinkt al snel als minder. Of nog meer taboes. Op vliegen, op biefstuk, op alles wat leuk en lekker is. Maar klopt dat wel? Of is een leven van genoeg juist heel aantrekkelijk, als je het geheim ervan leert ontdekken? In het boek 'Er is leven na de groei' legden we al uit da…
  continue reading
 
Maandelijks bespreken Paul Schenderling en Allard Amelink een thema uit de actualiteit. Dit keer is dat - hoe kan het ook anders - de verkiezingen. Daarnaast zoals voortaan elke maand: inspiratie van Paul en een luisteraarsvraag. De verkiezingskoorts is al aardig losgebarsten en, je zult het ongetwijfeld herkennen, dat betekent dat de stemtools je …
  continue reading
 
In deze trailer leggen Paul Schenderling en Allard Amelink kort uit wat je kunt verwachten in deze podcast. Leven na de groei geeft handvatten en inspiratie voor een gelukkiger samenleven, binnen de draagkracht van mens en aarde. De podcast richt zich zowel op wat hieraan kunt bijdragen als op wat we als samenleving of wereld moeten doen. Met ander…
  continue reading
 
“’Maar’, zei Filosofie, ‘dit moment vraagt eerder om therapie dan om een klaagzang.’ Toen keer ze me strak en indringend aan en zei ze: ‘Ben jij echt de man die ooit mijn melk dronk, mijn voeding tot zich nam om uit te groeien tot volwassen geestkracht? Ik heb je toch van krachtige wapens voorzien die je onverslaanbaar hadden kunnen maken als je ze…
  continue reading
 
“Ik is een ander” Deze woorden uit 1871 van de Franse dichter Arthur Rimbaud zijn symbool komen te staan voor de ongrijpbaarheid van het individu. Toch zijn we vandaag de dag geobsedeerd met het vinden of verdedigen van ons “authentieke ik”. Waarom is “jezelf zijn” tot een van de belangrijkste doelen van onze tijd geworden? Is er eigenlijk wel zoie…
  continue reading
 
Deze bonusaflevering van de Podcast Filosofie verschijnt ter gelegenheid van de 400e geboortedag van Blaise Pascal. In je podcastfeed vind je een reguliere aflevering over deze wiskundige, natuurkundige, theoloog en filosoof, met als gast Hanna Vandenbussche. Hierin zet zij, zoals je van ons gewend bent, systematisch het denken van Pascal uiteen. I…
  continue reading
 
“Wat een hersenschim is de mens. Wat een nieuw wezen, wat een monster, wat een chaos, wat een vat van tegenstrijdigheden, wat een wonder! Rechter over alle dingen, stomme aardworm; drager van de waarheid, beerput van onzekerheid en dwaling; glorie en uitvaagsel van het heelal” Op deze manier drukte de op 19 juni 2023 400 jaar geleden geboren natuur…
  continue reading
 
“Goed is wat ons vitale verlangen bevredigt, en kwaad is wat het niet bevredigt.” Op deze manier drukte de Spaanse filosoof Miguel de Unamuno uit dat in de filosofie niet het verlangen naar kennis, maar het verlangen naar het leven leidend moet zijn. Waarom wordt Unamuno de Spaanse Kierkegaard genoemd? Wat betekent in zijn denken het tragische leve…
  continue reading
 
“De fuik bestaat omwille van de vis. Als de vis gevangen is, kun je de fuik vergeten (..). Woorden bestaan vanwege hun betekenis. En als je de betekenis gevangen hebt, dan kun je de woorden vergeten. Waar zal ik iemand vinden die de woorden vergeten is, zodat ik een woordje met hem kan spreken?” Op deze manier drukte Zhuang Zi, in de geest van Lao …
  continue reading
 
“Het ter-sprake-komen van wat in de overlevering gezegd is, maakt het eigenlijke hermeneutische gebeuren uit, dat toe-eigening en uitleg tegelijk is” Op deze manier drukt de Duitse filosoof Hans-Georg Gadamer uit dat de betekenis van een tekst of kunstwerk niet statisch is, maar mede door het verstaan van de lezer of kijker wordt bepaald. Waarom mo…
  continue reading
 
‘Ze hebben grote ijskasten met bevroren voedsel. Ze hebben tientallen kranten en tijdschriften die dezelfde idealen omarmen. Ze hebben ontelbare keuzes, ontelbare soortgelijke gadgets die hen bezighouden en hun aandacht afleiden van de werkelijke kwestie, namelijk het bewustzijn dat ze zowel minder zouden kunnen werken als hun eigen behoeftes en be…
  continue reading
 
“Door de aderen van het kennende subject, dat (…) Kant construeerde, vloeit niet echt bloed, maar enkel het verdunde sap van de rede als denkactiviteit.” Op deze manier drukte Wilhelm Dilthey uit dat het leven in de Verlichtingsfilosofie te veel uit beeld was geraakt. Op welke manier probeert Dilthey de filosofie van Kant, de geschiedenis en de her…
  continue reading
 
“Ethiek moet praktisch zijn, of het is geen ethiek” Met dit als motto heeft de Australische filosoof Peter Singer aan de wieg gestaan van de toegepast ethiek. Wat is het verschil tussen hedonistisch utilisme en voorkeursutilisme? Wat bedoelt hij met specicisme en waarom is dat verkeerd? En waarom is hij een inspiratiebron voor effective altruism-be…
  continue reading
 
“Het doet ertoe welke gedachten gedachten denken” Op deze manier drukt de Amerikaanse filosoof Donna Haraway uit dat we, ook in wetenschap, geen neutrale positie kunnen innemen. Waarom zijn de grenzen waarmee we het individu afbakenen, zowel biologisch als op betekenisniveau kunstmatig? Waarom moeten we af van de uitzonderingspositie van de mens en…
  continue reading
 
“De mens is werkelijk een verbazend ongrijpbaar, gevarieerd, en onbestendig wezen. Het is moeilijk zich een vast en onveranderlijk oordeel over hem te vormen.” Op deze manier drukte de Franse filosoof en essayist Michel de Montaigne de complexiteit van de mensheid en de moeilijkheid van de filosofie uit. Waarom koos Montaigne voor het essay als sti…
  continue reading
 
“Er bestaat maar een werkelijk ernstig filosofisch probleem: de zelfmoord” Op deze manier bracht de Franse filosoof en schrijver Albert Camus de filosofie terug tot de wezenlijk vraag of het leven waard is om geleefd te worden. Welke rol speelt het absurde bij Camus en waarom is dat wat anders dan absurdisme? Waarom verliezen we onszelf zo snel in …
  continue reading
 
“Om een goed mens te zijn, moet je een bepaalde openheid hebben naar de wereld; een vermogen om onzekere zaken die buiten je controle liggen te vertrouwen.” Op deze manier drukt de Amerikaanse filosoof Martha Nussbaum uit dat kwetsbaarheid een onlosmakelijk onderdeel is van het menselijk bestaan. Waarom moet volgens Nussbaum een filosoof een advoca…
  continue reading
 
“Sociale en economische ongelijkheden dienen zo te worden georganiseerd dat ze het meest ten goede komen aan de minstbedeelden.” Volgens de Amerikaanse politiek filosoof John Rawls zou een redelijke en rechtvaardige samenleving naar dit verschilprincipe moeten worden ingericht. Op welke manier zorgde Rawls in de jaren ’70 voor een aardverschuiving …
  continue reading
 
“Negatief Platonisme geeft mensen de mogelijkheid zich toe te vertrouwen aan een waarheid die niet relatief is, ook al kan ze niet positief in inhoudelijke termen worden geformuleerd.” Op deze manier zocht de Tsjechische filosoof en politiek dissident Jan Patočka de spanning op tussen objectiviteit en subjectiviteit. Wat bedoelt Patočka met de term…
  continue reading
 
“Ik ging naar de bossen, omdat ik weloverwogen wilde leven; om mij enkel tot de essentiële feiten van het leven te verhouden; om te zien of ik niet kon leren wat het leven te leren had; en om niet op mijn sterfbed te ontdekken dat ik niet geleefd had.” Op deze manier bekritiseerde filosoof en essayist Henry David Thoreau als een van de eerste Ameri…
  continue reading
 
“De wil van de liefde en die van de grond worden één, juist doordat ze gescheiden zijn, en juist doordat vanaf het allereerste begin ieder voor zich werkt.” Op deze manier drukte de Duitse filosoof Friedrich Schelling de centrale paradox van zijn denken uit, namelijk dat de eenheid alleen tot stand kan komen door de radicale gescheidenheid. Waarom …
  continue reading
 
“Sekse is dus niet simpelweg iets wat je hebt, noch een statische beschrijving van wat je bent: het is daarentegen een van de normen waardoor je pas levensvatbaar wordt” Op deze manier drukt de Amerikaanse filosoof Judith Butler uit dat het binnen de samenleving moeilijk is om buiten de bestaande categorieën van man-vrouw te denken. Welke paradigma…
  continue reading
 
“De mens wenst goed te leven, met en voor anderen, in rechtvaardige instituties” Dit is volgens de twintigste-eeuwse Franse filosoof Paul Ricoeur het streven van het menselijk handelen. Wie bedoelde Ricoeur met de meesters van het wantrouwen en hoe beoordeelde hij hen? Hoe keek hij aan tegen dat het feit dat instituties snel vooral om zichzelf gaan…
  continue reading
 
“Filosofie kan zich niet tevredenstellen met het analyseren van de individuele vormen van menselijke cultuur. Het zoekt een universele synthetische blik, die alle individuele vormen omvat.” Op deze manier drukt de Duitse filosoof Ernst Cassirer uit dat het steeds dezelfde symbolen zijn, die toch natuurwetenschappen, religie, kunst, mythes, politiek…
  continue reading
 
“Zuivere wiskunde is één van de hoogste kunstvormen; zij bezit een unieke sublimiteit, en een immense waardigheid die voortkomt uit het feit dat haar wereld vrijgesteld is van verandering en tijd. Wiskunde is het enige dat we kennen dat in staat is tot perfectie; wanneer we nadenken over wiskunde, worden we Goden”. Zo geeft Bertrand Russell uitdruk…
  continue reading
 
“Wie weet dat er tussen de differentiaalrekening en het dynastieke staatsprincipe ten tijde van Lodewijk XIV, tussen de antieke staatsvorm van de polis en de euclidische meetkunde, tussen het ruimteperspectief van de westerse schilderkunst en de overwinning van de ruimte door spoorwegen, radio en langeafstandswapens, tussen het contrapunt van de in…
  continue reading
 
“Er is niets buiten de tekst” Op deze manier drukte de Franse filosoof Jacques Derrida uit dat de betekenis nooit absoluut vast staat, maar altijd afhankelijk is van de context. Wat is deconstructie? Waarom ben je als schrijver niet de meester over je tekst, maar heeft de tekst zelf de teugels in handen? Waarom schreef hij différance met een a? Te …
  continue reading
 
"De ontmaskering [van al die illusoire constructies] is geen bevrijding, omdat het verlangen naar die [...] constructies, niet verdwijnt doordat we nu zien dat het om illusies gaat" Zo stelt Paul van Tongeren dat het niet eenvoudig is om zonder waarheid, werkelijk nihilistisch, te leven. Wat is het nihilisme, zoals we dat leren kennen bij Nietzsche…
  continue reading
 
“De kennis die je hebt over wat je intentioneel doet, is de kennis, die je ontkent te hebben op het moment dat iemand je vraagt “waarom laat je die bel gaan?”, waarop je antwoordt met: “mijn hemel, ik wist niet dat ík het was, die hem liet afgaan”. Op deze manier drukte de Elizabeth Anscombe uit dat praktische kennis het verschil bepaalt tussen per…
  continue reading
 
“De soevereine mens is een mens wiens leven een feest “zonder grond” is - een lach, een dans, een orgie, die zich nooit ondergeschikt maakt.” Op deze manier drukte de Franse twintigste filosoof George Bataille uit dat al onze nutsoverwegingen en doelstellingen doorspekt zijn een verspillende, ontregelende energie. Welke rol speelt verspilling in on…
  continue reading
 
Loading …

Korte handleiding