'Poème Électronique' gaat over de ontstaansgeschiedenis van de elektronische muziek. Die geschiedenis gaat een stuk verder terug dan de meeste mensen weten. Ruim tien jaar voordat Otis Redding zong dat hij on the dock of the bay zat, werd er in het Eindhovense Natuurkundig Laboratorium al volledig elektronische muziek gecomponeerd en opgenomen. De …

Twee jaar geleden kwam de 22-jarige Iraanse Mahsa Amini om het leven door geweld van de Iraanse zedenpolitie. Het ketende een ongekend protest los, geleid door vrouwen. De wereld keek er met ontzag naar, maar ook met enige verbazing. Want dat Iran een historisch sterke vrouwenbeweging heeft is niet breed bekend. Daar willen twee Iraans-Nederlandse …

Bij de geschiedenis van de straatbedekking staat zelden iemand stil. Maar nu is daarover en uniek boek verschenen: ‘The Thinking Foot – A Pedestrian Study of Paving’ van kunst- en architectuurhistoricus Thomas A.P. van Leeuwen. Het is een unieke studie, omdat Van Leeuwen sporen volgt die anderen niet zien. Bijvoorbeeld het verband tussen de eerste …

In deze aflevering van het Spoor Terug een documentaire over het begin van de strijd tegen kwakzalvers. Lang was het onderscheid tussen kwakzalvers en echte artsen helemaal niet scherp. Halverwege de 19e eeuw veranderde dat langzaam. In 1881 werd De Vereniging tegen de Kwakzalverij opgericht door de broers Gerard en Vitus Bruinsma. Een van de mense…

De eerste campings begonnen een eeuw geleden uit idealisme. Al snel verschenen er huisjes bij, zodat ook gezinnen mee konden doen zonder dure kampeeruitrusting. Het waren basale onderkomens, met een waterpomp ernaast als toppunt van luxe. Het contrast met het uitgekookte comfort bij het huidige Center Parcs, Landal en Bosrijk van de Efteling is eno…

Deze zomer in het Spoor Terug: historische documentaires die niet voor OVT zijn gemaakt maar die we zo mooi vinden dat wij ze ook graag willen laten horen. De eerste is een aflevering van ‘Alles voor de wetenschap’, een podcastserie over vergeten vrouwelijke wetenschappers, gemaakt door Edda Heinsman voor de NTR. We hebben gekozen voor afl 3 over A…

Tip van de redactie: In de vijfdelige podcastserie En niemand bleef onaangeraakt vertellen schrijver Maurits de Bruijn en podcastmaker Randy Vermeulen het liefdesverhaal van Jan en Martin, dat zich afspeelt tijdens de aidscrisis van de jaren 90. De makers zoomen in op het aangrijpende leven van deze twee mannen én vertellen verhalen van anderen waa…

Voor de familie was het duidelijk: Jan Bokma was de verzetsheld en echtgenote Luciana de huisvrouw. Of zoals hun kleindochter het verwoordt: “Jan was de intellectueel. Hij las de boeken en zij stofte ze af.” Een onverwachte e-mail van de Italiaanse journalist Daniela Tasca, gericht aan de Noémi Prent, achterkleindochter van Jan en Luciana, veroorza…

Het is een van de belangrijkste papiertjes uit ons leven. Als je het niet hebt, ben je onvrij, en sommige zijn meer waard dan anderen. Ik heb het over het paspoort, dat we in de zomer vaak weer gretig uit onze laadjes trekken om op vakantie te kunnen gaan. Naar de zon bijvoorbeeld, als die hier ontbreekt. Het is ook een van de meest geavanceerde on…

Een epische historische roman vol seks, moordpartijen en machtspolitiek over het leven van een historicus. Kan dat? Ja, als die historicus Claudius heet: de man die in 41 na Christus, na de moord op Caligula, trillend vanachter een gordijn geplukt werd, en tot keizer van het Romeinse Rijk werd gekroond. De Britse schrijver Robert Graves schreef met…

Jan Ernst Matzeliger werd in 1852 als tot slaaf gemaakte geboren op plantage Twijfelachtig aan de Cotticarivier in Suriname. En hij eindigde als uitvinder in de Verenigde Staten. Zijn belangrijkste uitvinding: de zwikmachine, een apparaat in de schoenenindustrie waarmee de bovenkant van de schoen aan de zool wordt vastgespijkerd. Twintig jaar geled…

In het weekend voor Keti Koti herhalen wij een tweedelige documentaire die programmamaker Katinka Baehr twintig jaar geleden maakte: ‘De uitvinder van Twijfelachtig’. Een verhaal over het opmerkelijke leven van een man die als tot slaaf gemaakte werd geboren op een plantage in Suriname en uiteindelijk uitvinder werd in de Verenigde Staten: Jan Erns…

De geschiedenis van Deli en de contractarbeiders is een gruwelijke en Reggie merkt dat hij moeite heeft om zich daartoe te verhouden. Hoe gaan andere kleinkinderen van contractarbeiders daarmee om? Reggie spreekt onder andere met Michiel Eduard Donkersloot, die al jarenlang bijna obsessief de geschiedenis van zijn oma probeert te ontrafelen. Ook ko…

Reggie Baay spreekt met emeritus-hoogleraar Jan Breman over het systeem van contractarbeid. Breman schetst een duister beeld en vertelt dat de regering begin twintigste eeuw wel degelijk wist wat er zich afspeelde op de plantages in Deli. Waarom werd er niks met die informatie gedaan? En hoe kan het dat Breman een belangrijk rapport pas in 1987 ter…

De grootmoeder van schrijver Reggie Baay werkte begin twintigste eeuw als contractarbeider in Deli op Sumatra. Contractarbeid klinkt vrijwillig, maar blijkt een voortzetting van de slavernij in de toenmalige kolonie Nederlands-Indië. In Verborgen Verbanden; een onbekende koloniale erfenis probeert Reggie meer over zijn oma en haar dagelijks leven t…

'Mishandeld door man of vriend.. je kunt weg, als je wilt'. Die tekst stond op het eerste affiche waarmee de gloednieuwe stichting Blijf van m’n lijf zich 50 jaar geleden bekend maakte. Zes vrijwilligsters, waaronder drie studenten, zagen een probleem dat niet erkend werd: geweld tegen vrouwen. Ze kraakten een pand op een geheim adres en openden de…

Verspreid in archieven over de hele wereld liggen honderden pagina’s aan vooralsnog onontcijferde VOC-verslagen. Ze vertellen de verhalen van mensen in dienst van de VOC die de opdracht kregen tot zogenaamde ‘hofreizen’. Hun missie was om af te reizen naar ver gelegen vorstelijke hoven en daar op diplomatieke wijze verdragen te sluiten met lokale m…

Tuinarchitect Mien Ruys (1904-1999) is voor sommigen een onbekende, voor anderen een legende. Volgens liefhebbers hoort ze thuis in het rijtje Le Corbusier, Mondriaan en Rietveld, vanwege haar strakke vormgeving en haar vooruitstrevende ontwerpideeën. Ze werkte nauw samen met architecten en had socialistische idealen over de kracht van een goed aan…

In de jaren ’50 kwamen er duizenden Molukkers naar Nederland. Veel waren in de veronderstelling terug te keren naar hun thuisland, maar voor de meesten zat dat er nooit in. Nog altijd woont het merendeel in Nederland. Hoe is het diegenen vergaan die wél terug zijn gegaan? Met die vraag ging programmamaker Jakob Koolschijn naar de Molukken. Deze doc…

Dit Spoor Terug gaat over eetbaar erfgoed. Namelijk: drop. Dat hoort bij Nederland als tulpen en klompen – toch? Nou.. Zó uniek Nederlands ís drop helemaal niet, zo blijkt uit ‘Het Grote Dropboek’ dat vorige maand verscheen. Sterker nog, zegt auteur Marieke Hendriksen: vóór de oorlog was Nederland niet meer dan een dropland onder vele andere dropla…

African Parks is een relatief onbekende maar machtige organisatie die de volledige zeggenschap heeft over meer dan twintig nationale parken en reservaten in twaalf Afrikaanse landen. African Parks is gevestigd in Zuid-Afrika maar onderhoudt ook nauwe banden met Nederland. Niet alleen is de Postcode Loterij een van de trouwste donoren, de organisati…

African Parks is een relatief onbekende maar machtige organisatie die de volledige zeggenschap heeft over meer dan twintig nationale parken en reservaten in twaalf Afrikaanse landen. African Parks is gevestigd in Zuid-Afrika maar onderhoudt ook nauwe banden met Nederland. Niet alleen is de Postcode Loterij een van de trouwste donoren, de organisati…

Je kan het je tegenwoordig moeilijk voorstellen: aparte loonschalen voor vrouwen en mannen, waarbij vrouwen officieel minder verdienen voor hetzelfde werk. Tegenwoordig is er wel een enorme loonkloof die alleen maar groter wordt, maar wettelijk is het goed geregeld sinds de 'Wet gelijk loon voor mannen en vrouwen' in 1975 in werking trad. Wie vóór …

Ook een weerman of weervrouw is een soort historicus. Want alle weersverwachtingen over korte of langere termijn zijn uiteindelijk afgeleid van weerpatronen uit het verleden. Voorspelt de metereoloog, vanwege klimaatverandering, heftiger weersextremen, hogere temperaturen, heviger regen, hardere wind... dan hebben ze daarvoor diep in het verleden v…

De jaren ‘60 en ‘70 luidden verandering in. Voor Mevrouw, die haar man verloor en daarmee een deel van haar sociale status. Voor Mina, die de beschikking kreeg over een stofzuiger en een wasmachine. En voor Nederland, waar socialisme en feminisme oude verhoudingen deden wankelen. Aan Berkenbosch gingen deze maatschappelijke ontwikkelingen grotendee…