show episodes
 
Onbehaarde Apen is de wekelijkse wetenschapspodcast van NRC. Gemma Venhuizen bespreekt met de wetenschapsredactie kleine ontdekkingen, wilde theorieën, wereldschokkende inzichten en alles wat daar tussenin zit.
  continue reading
 
In de VNCI-podcast ‘Kleine chemiebedrijven met grote uitdagingen’ gaan mkb-ondernemers uit de chemie, politici en stakeholders met elkaar in gesprek. Hoe kan het mkb bijdragen aan de verduurzamingsopgave waar de chemische industrie voor staat? En is daar eigenlijk wel genoeg (technisch) personeel voor? Een ander thema is schoon en veilig produceren, hoe pakt een mkb-onderneming dat aan? Luister naar drie podcasts waarin deze vragen aan de orde komen.
  continue reading
 
Artwork

1
Noorderlab

Science LinX

Unsubscribe
Unsubscribe
Maandelijks
 
Noorderlab is de podcast voor nieuwsgierige Noorderlingen. Elke episode geeft een kijkje in één van de laboratoria van de Rijksuniversiteit Groningen. Onderzoekers vertellen over hun werk achter de schermen en over datgene wat hen drijft. En dat in een informeel studentenkwartiertje waarbij PodGront host Amanda Brouwer de herkenbare voice-over rol vervult. In het eerste seizoen staat het Stratingh Institute for Chemistry centraal met elke maand een speciale episode. Deze podcast is ontwikkel ...
  continue reading
 
Artwork

151
De Pijngrens

NVA | Microphone Media

Unsubscribe
Unsubscribe
Maandelijks
 
Er was eens een plant… een papaverplant om precies te zijn. Uit die papaver kon opium worden gewonnen en dat spul bleek wel een hele bijzondere werking te hebben: het nam je pijn weg. De opium werd gebruikt om allerlei pijnstillers te maken: die pijnstillers noemen we opioïden en die zijn niet meer weg te denken binnen de geneeskunde. Helaas zijn ze niet zonder gevaar, want opioïden kunnen enorm verslavend zijn en dat hebben we geweten. In Amerika is er een opioïden epidemie los gebarsten me ...
  continue reading
 
Artwork

1
DeUitvinders.xyz

DeUitvinders.xyz

Unsubscribe
Unsubscribe
Maandelijks
 
Een talkshow waarin we bètastudies concreet maken door middel van persoonlijke verhalen. Dat doen we samen met uitvinders, zowel studenten als werkenden, met verschillende technische achtergronden. Hoe denken zij dat hun wetenschap en werk de wereld verandert en gaat veranderen? Per aflevering onderzoeken we hoe één specifiek vakgebied de maatschappij beïnvloedt.
  continue reading
 
Loading …
show series
 
Klein, kleiner, micro. Schaalverkleining is het toverwoord in de wereld van chips. Hoe meer schakelaars chipmakers op een vierkante micrometer kunnen persen, hoe meer de rekenkracht toeneemt. In de afgelopen jaren zijn de ontwikkelingen ondenkbaar snel gegaan. Maar wat is de grens van die schaalverkleining? En welke ontwikkeling komt daarna? Presen…
  continue reading
 
Frans de Waal bracht duizenden uren door met primaten en had een heel bijzondere band met een aantal van hen. Hij liet ons inzien dat we niet alleen afstammen van apen, maar dat we vooral erg op elkaar lijken. Kijken naar primaten geeft ons inzicht in ons eigen gedrag. De wereldberoemde Nederlandse primatoloog werd beroemd met zijn boek Chimpanseep…
  continue reading
 
De helft van de Nederlanders heeft overgewicht, 16 procent heeft obesitas en dat worden er steeds meer. Diëten en leefstijlcoaches hebben die trend niet kunnen keren, maar hoe zit dat met medicijnen? Afvalmedicijnen zoals ozempic worden jubelend ontvangen door mensen die willen afvallen én door sommige artsen. Komt hiermee het einde van obesitas in…
  continue reading
 
Bij auto-immuunziekten als MS en reuma keert het immuunsysteem zich tegen het eigen lichaam. Of iemand gevoelig is voor dit type ziekten, wordt in belangrijke mate bepaald door genetische aanleg. De wetenschappelijke speurtocht naar de oorsprong van auto-immuunziekten bracht genetici terug naar de prehistorie. Presentatie: Lucas Brouwers Gast: Hend…
  continue reading
 
Zelfs in oorlogstijd zijn er regels en wetten waar partijen zich aan moeten houden. Of: zouden moeten houden. De bekendste zijn de Conventies van Genève die wereldwijd zijn ondertekend. Hoe is het moderne oorlogsrecht ontstaan? En welke afwegingen worden gemaakt als er burgerdoden kunnen vallen? Presentatie: Lucas Brouwers Gasten: Bart Funnekotter …
  continue reading
 
Voor het eerst hebben artsen met CRISPR-cas Nederlandse patiënten genezen. Niet in een petrischaal, maar direct in de mens. De gentherapie maakte een zeer snelle ontwikkeling door. De volgende stap is het verfijndere, en goedkopere, base en prime-editing. We kunnen genezen, maar tot hoe ver kun je gaan? Moet je alle genetische afwijkingen willen op…
  continue reading
 
Slapeloze nachten, huilbuien en een totaal gebrek aan eetlust. Liefdesverdriet is, helaas, iets waar we mee te maken krijgen en de fysieke gevolgen zijn niet mals. De symptomen van een gebroken hart kunnen zelfs overeenkomen met die van een hartaanval. We zijn geëvolueerd om verliefd te worden, maar op liefdesverdriet lijken we niet voorbereid. Waa…
  continue reading
 
Romeinse keizers, wie kent ze niet. Augustus en Constantijn zijn nog altijd vertrouwde figuren. Maar kennen we hen echt? Begrijpen we na 2000 jaar nog wel waarop hun macht gebaseerd was? Ons beeld van de machtigste keizers is voor een flink deel gevormd door antieke zwartmakerij en propaganda. Zo zou Caligula zijn paard tot senator hebben benoemd. …
  continue reading
 
We hoesten allemaal wel eens. Een paar keer kuchen en de hoestbui is voorbij. Maar bij sommige mensen blijft de hoest en wordt chronisch. Zo erg dat ze er niet van kunnen slapen, werken wordt lastig en het sociale leven ongemakkelijk. De oorzaak van de hoest kan allang opgelost zijn, maar het brein blijft prikkels ervaren. Er is een opvallende link…
  continue reading
 
Als je denkt aan een kernoorlog, denk je waarschijnlijk aan massale vernietiging in de eerste ogenblikken, en de gevaarlijke straling in de jaren erna. Maar de gevolgen zouden verstrekkender kunnen zijn dan dat. Door het vuur, de rook en de roet kan de zon verduisterd worden, waardoor de temperatuur mondiaal daalt. Dat maakt het leven op aarde een …
  continue reading
 
Eiwitproducten zie je allang niet meer alleen in de sportschool, ook de supermarkt ligt er vol mee. Dit terwijl de meeste Nederlanders niks tekort komen. Ook als we meer plantaardige eiwitten en minder vlees en zuivel eten, is dat geen probleem. Maar wat doen eiwitten in het lichaam? En kun je er ook te veel van eten? Presentatie: Lucas Brouwers Ga…
  continue reading
 
Opnieuw gaat een jaar als warmste ooit de boeken in. De laatste decennia worden keer op keer records gebroken. De warmte gaat gepaard met extreem weer, zoals overvloedige regenval, hagelstenen zo groot als handballen en talloze bosbranden. Wanneer is iets extreem weer, en wanneer is het een symptoom van een groter proces? Hoe weten we dat? En hoe z…
  continue reading
 
De hiv-pandemie is nog altijd niet uitgedoofd. Maar in Nederland daalt het aantal infecties drastisch. Vanwaar dat succes? En waarom is hiv zo ongrijpbaar? Presentatie: Lucas Brouwers Gasten: Menno Sedee & Sander Voormolen Redactie en montage: Elze van Driel Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman …
  continue reading
 
Al meer dan duizend vrouwen meldden zich bij de siliconenpoli in het AmsterdamUMC met klachten die niemand goed kan verklaren. Zoals vermoeidheid, pijn en haaruitval. Zij denken dat het komt door hun implantaten. Maar onder artsen is daar discussie over. Waar komen die klachten vandaan? En is de angst terecht? Presentatie: Lucas Brouwers Gasten: Ma…
  continue reading
 
Huilen met tranen is iets wat voorbehouden is aan mensen. Een dier uit zijn ongenoegen met geluiden, maar daar komen geen tranen aan te pas. Ook niet alle mensen huilen met tranen: pasgeboren baby’s laten wel van zich horen, maar er rollen geen tranen over de wangen. In hoeverre is het biologisch of sociologisch bepaald wanneer we huilen? Huilen vr…
  continue reading
 
De evolutietheorie is de bekendste natuurwetenschappelijke verklaring voor de evolutie van het leven op aarde. In dezelfde adem noem je natuurlijk de bedenker: Charles Darwin. Zijn ideeën vinden we nu vanzelfsprekend, in zijn tijd waren ze baanbrekend. Wat is het Darwinisme eigenlijk en waarom lukte het juist hem om zijn ideeën te verspreiden? Wie …
  continue reading
 
Het sociaal contract is een bekende term uit de politieke filosofie, die al in de zeventiende eeuw zijn intrede deed. Maar wat betekent het precies? In deze aflevering duiken Hubert Smeets en Sjoerd de Jong die geschiedenis in. Zij leggen uit waar de term vandaan komt en wat een sociaal contract behelst. En in hoeverre past die term bij wat Pieter …
  continue reading
 
9/11, de kredietcrisis en de pandemie: het waren allemaal gebeurtenissen die samengingen met een opleving van antisemitisme. Ook bij de recente gebeurtenissen in Israël en Gaza worden er wereldwijd Joden bedreigd. Hoe kan het dat Joden in zulke verschillende maatschappijen al tweeduizend jaar te maken krijgen met haat en vervolging? Is er een rode …
  continue reading
 
Het klinkt als een waanzinnige belofte: diepzeemijnbouw. Belangrijke grondstoffen die we nodig hebben voor de groene energietransitie, zou je in de toekomst van de bodem van de oceaan kunnen plukken. Maar veel natuurbeschermers zijn huiverig over deze nieuwe techniek. We weten nauwelijks iets over de diepzee, dus hoe kunnen we de gevolgen dan overz…
  continue reading
 
Op enkele kilometers onder het aardoppervlak zit warm water, water dat gebruikt kan worden voor het verwarmen van huizen. In Delft is een groot onderzoek gestart om deze milieuvriendelijke energiebron te onderzoeken. Welke belofte brengt aardwarmte? En hoe zit het met de risico's, op onder meer aardbevingen? Host: Gemma Venhuizen Gasten: Laura Wism…
  continue reading
 
Je komt hem tegen in kinderboeken, stripverhalen, tekenfilms: Reinaert de Vos. Het oorspronkelijke 13e-eeuwse dierenverhaal 'Van den vos Reynaerde' is de bekendste en misschien wel de meest moderne tekst uit de Nederlandse Middeleeuwen. Historici en taalkundigen raken niet uitgepraat over dit complexe gedicht dat vol staat met vileine humor en geni…
  continue reading
 
Wanneer zelfs op Tiktok het Romeinse Rijk viral gaat, weet je dat er in de Verenigde Staten een aloude obsessie is opgelaaid: de spiegeling van het eigen land met de het oude Rome, en dan met name met de val van de Romeinse Republiek. Want met de presidentsverkiezingen van 2024 in het vooruitzicht, dringt deze vergelijking zich steeds meer op Maar …
  continue reading
 
Er ging dit jaar het een en ander mis bij de uitreiking van de Nobelprijs Scheikunde. Uren voor de officiële bekendmaking lekte al uit dat Moungi Bawendi, Louis Brus en Alexei Ekimov de prijs zouden krijgen. Het trio werd bekroond voor de ontdekking en productie van zogeheten quantumdots, deeltjes die zo klein zijn dat hun grootte de eigenschappen …
  continue reading
 
De Fransman Pierre Agostini, de Hongaar Ferenc Krausz en de Française Anne L'Huillier hebben samen de Nobelprijs voor Natuurkunde gewonnen. Ze hebben een manier ontwikkeld om via ultrakorte lichtpulsen de beweging van elektronen te ontrafelen. Die lichtpulsen zijn zo kort dat ze worden uitgedrukt in de kleinste fractie van een seconde: de attosecon…
  continue reading
 
De Hongaarse biochemicus Katalin Karikó en de Amerikaanse immunoloog Drew Weissman winnen dit jaar samen de Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde. Zij ontdekten de cruciale aanpassingen aan mrna die de ontwikkeling van mrna-vaccins mogelijk hebben gemaakt. Een fundamenteel nieuwe manier om vaccins te maken, die van grote waarde bleek tijdens de…
  continue reading
 
Pijn die langer dan drie maanden aanhoudt, wordt - ongeacht de oorzaak - gezien als zelfstandige ziekte, onder de noemer chronische chronische pijn. Een complexe aandoening waarbij het zenuwstelsel op verschillende niveaus ontregeld is en pijnstillers vaak niet werken. Wat weten we over de oorzaken en oplossingen? En wat leert chronische pijn ons o…
  continue reading
 
Over spectaculaire lanceringen en bijzondere ontdekkingen uit ruimtemissies horen we veel. Minder vaak horen we over wat er onderweg allemaal mis kan gaan: van crashen tot per ongeluk uitgezet worden. En wat gebeurt er eigenlijk met een ruimtesonde wanneer het werk erop zit? Presentatie: Gemma Venhuizen Gasten: Bruno van Wayenburg & Laura Bergshoef…
  continue reading
 
Het is het jaar 911. Aan de oever van de rivier de Epte staat koning Karel de Eenvoudige tegenover een leger woeste Deense zeerovers. Daar moet Karel een keuze maken, die de toon zet voor de rest van de middeleeuwen. Gaat hij vechten, of onderhandelen? Vandaag hoor je bij Onbehaarde Apen de eerste aflevering van Wilde Eeuwen, waarin Hendrik Spierin…
  continue reading
 
Sommige academici waarschuwen voor wat zij “wokisme" binnen de academische sfeer noemen, anderen wijzen erop dat universiteiten grote sommen geld van autocratische regeringen ontvangen. Nog anderen voelen zich bedreigd door het toenemende scepsis jegens de wetenschap of intimidatie via sociale media. Academische vrijheid is essentieel voor het bedr…
  continue reading
 
Suiker stond aan de basis van het kapitalisme en de slavernij. Staten en bedrijven hebben er alles aan gedaan om ons verslaafd te maken en te houden. Inmiddels weten we hoe ongezond suiker is. Toch is de sector nog altijd gigantisch. Waarom heeft de suikerindustrie nog altijd zoveel macht over ons? Presentatie: Gemma Venhuizen Gasten: Bart Funnekot…
  continue reading
 
Het is een bekend gezicht in met name in de Randstad: de halsbandparkiet. En hij verspreidt zich langzaam, maar zeker. Ze komen van nature niet in Nederland voor en dus noemen we ze invasieve exoten. Stel dat we ze moeten gaan bestrijden, waarom eten we ze dan niet op? Presentatie: Gemma Venhuizen Gasten: Joel Broekaert & Martine Kamsma Redactie en…
  continue reading
 
De pizza is de trots van Italië. Hier is de pizza de koning van het vriesvak. Steeds vaker duiken in de supermarktvriezer zogenaamde “gezonde" variaties op. Maar hoe gezond kan zo’n ultrabewerkte diepvriespizza nu echt zijn? Presentatie: Laura Wismans Gast: Martine Kamsma Redactie & montage: Jeanne Geerken Zie het privacybeleid op https://art19.com…
  continue reading
 
Op de basisschool haalde Gemma Venhuizen een tien voor haar spreekbeurt over vliegenmeppers, waarvoor ze een hele verzameling van de kleurrijke en dodelijke apparaten aanschafte. In deze aflevering vertelt ze waarom de meeste vliegenmeppers niet goed werken, en hoe dit welbekende object ooit als statussymbool fungeerde. Presentatie: Laura Wismans G…
  continue reading
 
Het ervaren van kleuren als je bepaalde getallen of woorden ziet. Of het horen van geluiden bij het zien van stille beelden. Het is zijn voorbeelden van synesthesie, waarbij je zintuigen op een onverwachte manier geprikkeld worden. Wat gebeurt er daarbij precies in je hoofd? Presentatie: Gemma Venhuizen Gast: Sander Voormolen Redactie en montage: E…
  continue reading
 
Het schrift ontstond rond 3500 voor Christus. Eerst schreven mensen op papyrus en kleitabletten, inmiddels publiceren we op internet. Maar nog altijd zijn we gefascineerd door die onmisbare uitvinding van het schrift. Hoe zijn we er eigenlijk achter gekomen wat mensen zo lang geleden opschreven? En wat is er nog niet ontcijferd? Presentatie: Gemma …
  continue reading
 
Gedachtenlezen staat hoog op het lijstje van meest felbegeerde superkrachten. Maar hoe ver is de wetenschap met het uitlezen van iemands hersenpan? Wetenschapsredacteur Niki Korteweg kocht een bijzondere headset en testte het uit. Presentatie: Laura Wismans Gast: Niki Korteweg Redactie en montage: Jeanne Geerken Zie het privacybeleid op https://art…
  continue reading
 
Violen bestaan al vijfhonderd jaar. En al eeuwenlang wordt de Stradivarius gezien als de allerbeste. Maar waarom eigenlijk, en klopt dat wel? Kun je dit instrument eruit halen bij een blinde test? Wetenschapsredacteur Hendrik Spiering laat horen wat een instrument goed maakt. Presentatie: Gemma Venhuizen Gast: Hendrik Spiering Redactie en montage: …
  continue reading
 
Iedere cappuccinoliefhebber wil graag dat perfecte laagje geschuimde melk. Tegenwoordig kan dat met volle melk, havermelk, sojamelk, magere melk: voor ieder wat wils. Wetenschapsredacteur Laura Wismans worstelde met het creëren van dat mooie laagje en vroeg zich af wat de natuurkunde achter dat opschuimen is. En hoe techniek en melksoort kunnen hel…
  continue reading
 
Anderhalf miljoen jaar geleden verloor de mens zijn haar, althans het overgrote deel ervan. Met alle gevolgen van dien. Kinderen konden zich niet meer vasthouden aan de pels van hun ouders. Ook de kleur en de dikte van onze huid veranderde. En natuurlijk ontstond de menselijke haargrens. Waarom werd de mens een onbehaarde aap? Presentatie: Gemma Ve…
  continue reading
 
We zijn er allemaal de eerste maanden van ons leven begonnen. Toch blijft de baarmoeder een mysterieus en miskend orgaan. Ziektes als endometriose worden nog altijd te snel weggezet als vrouwenkwaaltjes en menstruatiebloed wordt nauwelijks onderzocht. En dat heeft alles te maken met de wrede geschiedenis van zwangerschap en abortus, waarin de baarm…
  continue reading
 
Olifanten kunnen over kilometers afstand met elkaar communiceren, koeien groeten elkaar wanneer ze op stal staan en in een lab in Leiden praten vinken met robotvogels. Taal zien we altijd als een typisch menselijk verschijnsel. Maar klopt die aanname wel? Shownotes: Songs of the Humpback Whale - Roger Payne 52 Hertz Whale Verder lezen over taal bij…
  continue reading
 
Wind en zon zijn onuitputtelijke bronnen van energie. Maar je krijgt die energie bijna nooit in de juiste hoeveelheid, op het juiste moment. Een nieuw type batterij met gigantische afmetingen zou daarbij kunnen helpen. Maar gaat de ontwikkeling wel snel genoeg? Presentatie: Gemma Venhuizen Gasten: Laura Wismans & Erik van der Walle Redactie & monta…
  continue reading
 
Op school leerde je dat X- en Y-chromosomen het geslacht bepalen: vrouwen hebben twee X-en en mannen hebben een X en een Y. Maar er zijn diersoorten waarbij de mannetjes géén Y-chromosoom hebben. De woelmuis bijvoorbeeld. Hoe ontstaan er geslachten zonder y-chromosoom? En hoe stabiel is het krimpende Y-chromosoom van de mens eigenlijk? Presentatie:…
  continue reading
 
Linnaeus schiep orde in de biologie met zijn ingenieuze systeem van geslachtsnamen en soortnamen. En zelfs nu nog, 245 jaar na zijn dood, is de Zweedse botanicus Linnaeus de meest invloedrijke persoon op Wikipedia. Wie was deze uitgesproken en soms ijdele man? Hebben wij nog geen aflevering gemaakt over jouw favoriete bioloog? Laat het ons weten vi…
  continue reading
 
We zien het christendom als een strak georganiseerde kerk, met eeuwenoude tradities die vanaf de ontstaansperiode onveranderd zijn. Maar iedere tijd had zijn eigen christendom. Vooral de eerste duizend jaar van de religie waren lang niet zo ordelijk als we denken. Sterker nog: de religie maakte toen een aantal intensieve transformaties door. Heeft …
  continue reading
 
Stel je voor: een stukje materiaal dat kan rekenen, een gevaar weet te herkennen of je onzichtbaar kan maken - zonder dat het elektriciteit nodig heeft. Wetenschappers hebben met metamaterialen structuren ontwikkeld die niet in de natuur voorkomen. Hoe ontwerp je zoiets? En wat kunnen we nu en in de toekomst allemaal met metamateriaal? Presentatie:…
  continue reading
 
Bossen noemen we de longen van de aarde en bomen planten wordt gezien als wondermiddel tegen klimaatverandering. Initiatieven schieten al jaren als paddenstoelen uit de grond om onder andere te compenseren voor al onze zonvakanties. We denken dat bossen ons zullen redden, maar is dat wel terecht? Presentatie: Gemma Venhuizen Gasten: Jan van Poppel …
  continue reading
 
Met Koningsdag kleurt het land oranje, op Prinsjesdag passeert de glazen koets: het zijn de bekende taferelen van de Nederlandse monarchie. Maar naast die staatsrechtelijke plichten en een hoop uiterlijk vertoon gaat koningschap ook gepaard met symbolische, bijna magische rituelen. Maar waar kijken we eigenlijk naar? Waar komt de magie rondom het k…
  continue reading
 
Kleine beestjes die grote problemen veroorzaken: teken. Ze bijten zich in je vast, zuigen bloed op en kunnen in het vervelendste geval ziektes overdragen, zoals de ziekte van Lyme. Dat kun je met wat simpele acties voorkomen, voordat je naar buiten stapt voor een wandeling door het hoge gras. Maar er wordt ook gewerkt aan een vaccin. Wie zijn deze …
  continue reading
 
Loading …

Korte handleiding