Beste Bas Heijne podcasts (2024)

1
Kom naar ons live-event met Bas Heijne (27 september in Utrecht) 1:48

2M ago1:48

1:48

"Het vergt heel veel om te vechten terwijl je oorlog verafschuwt, te accepteren dat je alles kwijtraakt terwijl je liever gelukkig zou zijn, om vernietiging onder ogen te zien terwijl je het idee van een hogere beschaving koestert." Dit najaar verschijnt Lettres à un ami allemand van Albert Camus voor de eerste keer in het Nederlands. Het werk word…

1
Byung-Chul Han 54:01

3M ago54:01

54:01

“Foucaults commandosamenleving vol hospitalen, gestichten, gevangenissen, kazernes en fabrieken is niet meer de maatschappij van nu. We hebben inmiddels allang een samenleving van fitnessstudio’s, kantoortorens, banken, vliegvelden, shopping malls en laboratoria voor gentechnologie.” Op deze manier drukt de Koreaans-Duitse filosoof Byung-Chul Han u…

1
John Locke 1:03:12

4M ago1:03:12

1:03:12

“Het doel van de wetten is niet om af te schaffen of te beperken, maar om vrijheid te behouden en te vergroten.” Op deze manier drukte John Locke een van de basisbeginselen van zijn klassieke liberalisme uit. Waarom is voor de samenleving die Locke voor ogen had, persoonlijke matiging onmisbaar? Wat is de tragedie van het liberalisme? En waarom is …

1
Jacques Ellul 45:48

4M ago45:48

45:48

“Tegenwoordig is alles middel geworden. Er is geen doel meer. Wij weten niet meer, waarheen wij op weg zijn. […] Zo is de mens, die oorspronkelijk het doel was van elk menselijk stelsel, in werkelijkheid volkomen geworden tot middel van juist die middelen, die hem moesten dienen: bijvoorbeeld de economie of de staat.” Deze scherpe analyse van de ti…

1
Pierre Bayle 58:24

5M ago58:24

58:24

“Aangezien de ervaring ons toont dat zij die in een hemel en hel geloven tot elk soort misdaad in staat zijn, is het evident dat de neiging tot het kwade niet voortkomt uit onwetendheid van het bestaan van God en niet gecorrigeerd wordt door de kennis die men verwerft van een God die straft en beloont. [...] We hebben geen enkel recht om te beweren…

1
Gottlob Frege 57:04

5M ago57:04

57:04

“Als het één van de taken van de filosofie is om de heerschappij van het woord over de menselijke geest te verbreken - ten eerste door misverstanden over de relaties tussen concepten te verhelpen die bijna onvermijdelijk ontstaan door ons taalgebruik, en, ten tweede, door onze gedachten te bevrijden van datgene waarmee zij door de uitdrukkingsmidde…

1
Zenmeester Dōgen 1:06:23

6M ago1:06:23

1:06:23

Met wat zal Ik de wereld vergelijken? Maanlicht, gereflecteerd In dauwdruppels, vallend van een Kraanvogelsnavel Op deze manier drukt de 13e eeuwse Japanse denker Zenmeester Dōgen uit dat alle dingen verbonden zijn in vergankelijkheid en daarmee tegelijk iets onvergankelijks bevat. Hoe verwerft Dōgen niet via, maar ín meditatie inzicht in de verlic…

1
Seneca 1:01:34

6M ago1:01:34

1:01:34

"Gelukkig leven (..) willen alle mensen, maar als het er op aankomt scherp te onderscheiden wat nu precies het leven gelukkig maakt, tasten ze in het duister.” Op deze manier drukte de Romeinse filosoof Seneca uit dat we het geluk op de verkeerde plek zoeken. Wat is volgens Seneca wél de goede plek om het geluk te zoeken? Hoe hangen zorg voor de zi…

1
Judith Shklar 53:04

7M ago53:04

53:04

Wreedheid meer haten dan enig ander kwaad veroordeelt iemand tot een leven van skepsis, besluiteloosheid, walging en vaak misantropie. Het is een te grote bedreiging van de rede voor de meeste filosofen om het überhaupt te overdenken. Op deze manier drukte de Lets-Amerikaans politiek-filosoof Judith Shklar uit dat wreedheid te vaak vermeden wordt a…

1
Mary Shepherd 1:14:36

7M ago1:14:36

1:14:36

"Oorzaak en Gevolg zijn synchroon en ze zijn slechts verschillende woorden voor dezelfde essentie" Op deze manier zette de Schotse filosoof Mary Shepherd het denken over causaliteit op zijn kop. Welke eigen positie neemt Shepherd in binnen het Britse empirisme dat nadenkt over de verhouding van de geest tot de externe wereld? Welke parallellen zijn…

1
Martin Buber 1:03:22

8M ago1:03:22

1:03:22

“Een ieder van ons schuilt in een pantser, dat de opgave heeft de tekenen af te weren. Tekenen geschieden onophoudelijk aan ons, leven is aangesproken worden, wij hoeven alleen maar aanwezig te zijn en waar te nemen. Maar dat waagstuk is ons te gevaarlijk, de geluidloze donderslagen schijnen ons steeds weer met vernietiging te bedreigen, en wij ver…

1
Nummer 100 49:50

8M ago49:50

49:50

7 februari 2019 verscheen de eerste aflevering van de Podcast Filosofie. En dit, waar je nu naar luistert, is aflevering 100. Daarom in deze aflevering geen filosoof, of filosofisch thema, maar een feestaflevering om terug te blikken op 99 afleveringen Podcast Filosofie. Te gast: Judith Zweistra, Jozef Waanders, Cees Zweistra en Allard Amelink Het …

1
Wat is de Podcast Filosofie en wie maakt hem? 3:13

8M ago3:13

3:13

In een paar minuten vertelt het team van de Podcast Filosofie (Allard Amelink, Judith Zweistra, Jozef Waanders en Cees Zweistra) je wie ze zijn, wat je kunt verwachten en hoe jij kan bijdragen. Ga naar www.petjeaf.com/podcastfilosofie als je de podcast wilt steunen. Volg ons op Instagram en Facebook en deel onze berichten om nieuwe luisteraars te b…

1
Leszek Kołakowski 51:18

8M ago51:18

51:18

“En is het geen plausibele gedachte dat als ‘zijn’ zinloos is en het heelal zonder betekenis, wij nooit het vermogen zouden hebben verkregen, niet alleen om tot andere voorstellingen te komen, maar zelfs om nu juist dit te denken: dat ‘zijn’ inderdaad zinloos is en het heelal zonder betekenis?” Met het stellen van deze grote metafysische vraag, ben…

1
Helmuth Plessner 1:15:09

9M ago1:15:09

1:15:09

“De mens is lichaam - in het lichaam (als innerlijk leven of ziel) en buiten het lichaam als het gezichtspunt, van waaruit het beide is.” Op deze manier drukte de Duitse bioloog, socioloog en filosoof Helmuth Plessner uit dat de mens zowel centrisch als excentrisch is. Op welke manier onderscheidt het excentrische de mens van het dier? Waarom besch…

1
David Hume 1:11:18

10M ago1:11:18

1:11:18

“Als we een boek ter hand nemen, over religie of metafysica bijvoorbeeld. Laten we ons dan afvragen: bevat het enig abstract denken over kwantiteit of cijfers? Nee. Bevat het experimenteel redeneren over feiten en het bestaan? Nee. Vertrouw het dan toe aan de vlammen, want het kan niets anders bevatten dan drogredenen en illusies.” Op deze manier d…

1
Marcel Gauchet 1:05:02

10M ago1:05:02

1:05:02

“[Klassiek burgerschap is] de verbinding van het particuliere en het algemene: Elke burger moet zich vanuit zijn eigen standpunt het standpunt van het geheel eigen maken. Maar in de nieuwe gestalte die zich aftekent, krijgt de scheiding de overhand: iedereen moet zijn particulariteit laten gelden tegenover een algemene instantie, zonder dat ooit va…

1
Boëthius 51:09

10M ago51:09

51:09

“’Maar’, zei Filosofie, ‘dit moment vraagt eerder om therapie dan om een klaagzang.’ Toen keer ze me strak en indringend aan en zei ze: ‘Ben jij echt de man die ooit mijn melk dronk, mijn voeding tot zich nam om uit te groeien tot volwassen geestkracht? Ik heb je toch van krachtige wapens voorzien die je onverslaanbaar hadden kunnen maken als je ze…

1
Op zoek naar jezelf, maar bestaat er wel een authentiek ik? (vanuit Oudaen in Utrecht) 56:42

11M ago56:42

56:42

“Ik is een ander” Deze woorden uit 1871 van de Franse dichter Arthur Rimbaud zijn symbool komen te staan voor de ongrijpbaarheid van het individu. Toch zijn we vandaag de dag geobsedeerd met het vinden of verdedigen van ons “authentieke ik”. Waarom is “jezelf zijn” tot een van de belangrijkste doelen van onze tijd geworden? Is er eigenlijk wel zoie…

1
Bonusaflevering: Willem Jan Otten over Blaise Pascal 24:21

1y ago24:21

24:21

Deze bonusaflevering van de Podcast Filosofie verschijnt ter gelegenheid van de 400e geboortedag van Blaise Pascal. In je podcastfeed vind je een reguliere aflevering over deze wiskundige, natuurkundige, theoloog en filosoof, met als gast Hanna Vandenbussche. Hierin zet zij, zoals je van ons gewend bent, systematisch het denken van Pascal uiteen. I…

1
Blaise Pascal 56:20

1y ago56:20

56:20

“Wat een hersenschim is de mens. Wat een nieuw wezen, wat een monster, wat een chaos, wat een vat van tegenstrijdigheden, wat een wonder! Rechter over alle dingen, stomme aardworm; drager van de waarheid, beerput van onzekerheid en dwaling; glorie en uitvaagsel van het heelal” Op deze manier drukte de op 19 juni 2023 400 jaar geleden geboren natuur…

1
Miguel de Unamuno 53:47

1+ y ago53:47

53:47

“Goed is wat ons vitale verlangen bevredigt, en kwaad is wat het niet bevredigt.” Op deze manier drukte de Spaanse filosoof Miguel de Unamuno uit dat in de filosofie niet het verlangen naar kennis, maar het verlangen naar het leven leidend moet zijn. Waarom wordt Unamuno de Spaanse Kierkegaard genoemd? Wat betekent in zijn denken het tragische leve…

1
Lao Zi 51:18

1+ y ago51:18

51:18

“De fuik bestaat omwille van de vis. Als de vis gevangen is, kun je de fuik vergeten (..). Woorden bestaan vanwege hun betekenis. En als je de betekenis gevangen hebt, dan kun je de woorden vergeten. Waar zal ik iemand vinden die de woorden vergeten is, zodat ik een woordje met hem kan spreken?” Op deze manier drukte Zhuang Zi, in de geest van Lao …

1
Hans-Georg Gadamer 58:16

1+ y ago58:16

58:16

“Het ter-sprake-komen van wat in de overlevering gezegd is, maakt het eigenlijke hermeneutische gebeuren uit, dat toe-eigening en uitleg tegelijk is” Op deze manier drukt de Duitse filosoof Hans-Georg Gadamer uit dat de betekenis van een tekst of kunstwerk niet statisch is, maar mede door het verstaan van de lezer of kijker wordt bepaald. Waarom mo…

1
Waarom Rutger Bregman vindt dat jij de lat hoger moet leggen 47:15

1+ y ago47:15

47:15

Rutger Bregman verdiende ineens een bulk geld met de verkoop van zijn boek 'De meeste mensen deugen' en vroeg zich af: wat moet ik hier eigenlijk mee? Zo werd hij aanhanger van het effectief altruïsme: zo'n groot mogelijk verschil maken in de wereld door het slim doneren van je geld. Want als je geld op de bank hebt staan dat je zelf niet nodig heb…

1
Een klein land met grote verschillen 46:01

1+ y ago46:01

46:01

1
Herbert Marcuse 1:00:16

1+ y ago1:00:16

1:00:16

‘Ze hebben grote ijskasten met bevroren voedsel. Ze hebben tientallen kranten en tijdschriften die dezelfde idealen omarmen. Ze hebben ontelbare keuzes, ontelbare soortgelijke gadgets die hen bezighouden en hun aandacht afleiden van de werkelijke kwestie, namelijk het bewustzijn dat ze zowel minder zouden kunnen werken als hun eigen behoeftes en be…

1
Geschiedenis is er niet om ons te binden 49:33

1+ y ago49:33

49:33

Een historische canon, nationaal historisch museum of de 'oer-Hollandse gezelligheid': het zijn allemaal verhalen over de geschiedenis die zijn verzonnen om ons te binden. Maar de nationale geschiedenis is er niet om ons te binden, stelt historicus Remieg Aerts. Strijd is juist een essentieel onderdeel van de geschiedenis. En als je strijd ontken, …

1
De nieuwe wereldorde van China 43:55

1+ y ago43:55

43:55

Schrijver en strateeg Ties Dams legt de ziel bloot van de machtigste man van China: Xi Jinping. En hij reflecteert op de macht van China: ‘China bouwt aan een parallelle post-Westerse wereldorde waarin Europa niet meer het centrum is maar slechts een provincie.’ Deze aflevering verscheen eerder in de NRC Audio app. Download de NRC Audio app om alti…

1
Wilhelm Dilthey 1:13:17

1+ y ago1:13:17

1:13:17

“Door de aderen van het kennende subject, dat (…) Kant construeerde, vloeit niet echt bloed, maar enkel het verdunde sap van de rede als denkactiviteit.” Op deze manier drukte Wilhelm Dilthey uit dat het leven in de Verlichtingsfilosofie te veel uit beeld was geraakt. Op welke manier probeert Dilthey de filosofie van Kant, de geschiedenis en de her…

1
Hoe Europa altijd maar doormoddert 50:07

1+ y ago50:07

50:07

We leven in een bijzondere tijd doordat Europa van buiten wordt bedreigd, stelt journalist Caroline de Gruyter. De interesse in Europa groeit, De Gruyter zelf krijgt nu beduidend minder scheldmails dan voor de oorlog en zelfs populisten willen Europa niet meer verlaten. Zij willen Europa nu van binnenuit veranderen, wat misschien nog wel enger is. …

1
Het activisme van Tim Hofman 46:43

1+ y ago46:43

46:43

Wat is er veranderd na de uitzending van BOOS over seksueel grensoverschrijdend gedrag bij The Voice? 'Voorheen leerden we meisjes dat ze aan de bel moesten trekken, nu worden jongens en mannen steeds vaker aangesproken op hun gedrag,' vertelt Tim Hofman aan Bas en Simon. Ook legt Hofman uit waarom linkse politieke partijen volgens hem niet door de…

1
Peter Singer 1:00:37

1+ y ago1:00:37

1:00:37

“Ethiek moet praktisch zijn, of het is geen ethiek” Met dit als motto heeft de Australische filosoof Peter Singer aan de wieg gestaan van de toegepast ethiek. Wat is het verschil tussen hedonistisch utilisme en voorkeursutilisme? Wat bedoelt hij met specicisme en waarom is dat verkeerd? En waarom is hij een inspiratiebron voor effective altruism-be…

1
De ongekende kracht van Russische propaganda 46:03

1+ y ago46:03

46:03

Nederlandse journalisten nemen nog te vaak blind berichtgeving uit Rusland over. Ze realiseren zich niet dat het regime van Poetin bijna altijd liegt, stelt Ruslanddeskundige Marit de Roij. Bas Heijne en Simon van Teutem praten met Marit de Roij over de informatie-oorlog van Rusland, misleidende krantenkoppen en de essentie van de journalistiek. De…

1
Donna Haraway 50:11

1+ y ago50:11

50:11

“Het doet ertoe welke gedachten gedachten denken” Op deze manier drukt de Amerikaanse filosoof Donna Haraway uit dat we, ook in wetenschap, geen neutrale positie kunnen innemen. Waarom zijn de grenzen waarmee we het individu afbakenen, zowel biologisch als op betekenisniveau kunstmatig? Waarom moeten we af van de uitzonderingspositie van de mens en…

1
Michel de Montaigne 54:57

1+ y ago54:57

54:57

“De mens is werkelijk een verbazend ongrijpbaar, gevarieerd, en onbestendig wezen. Het is moeilijk zich een vast en onveranderlijk oordeel over hem te vormen.” Op deze manier drukte de Franse filosoof en essayist Michel de Montaigne de complexiteit van de mensheid en de moeilijkheid van de filosofie uit. Waarom koos Montaigne voor het essay als sti…

1
Albert Camus 1:03:00

1+ y ago1:03:00

1:03:00

“Er bestaat maar een werkelijk ernstig filosofisch probleem: de zelfmoord” Op deze manier bracht de Franse filosoof en schrijver Albert Camus de filosofie terug tot de wezenlijk vraag of het leven waard is om geleefd te worden. Welke rol speelt het absurde bij Camus en waarom is dat wat anders dan absurdisme? Waarom verliezen we onszelf zo snel in …

1
Martha Nussbaum 53:33

1+ y ago53:33

53:33

“Om een goed mens te zijn, moet je een bepaalde openheid hebben naar de wereld; een vermogen om onzekere zaken die buiten je controle liggen te vertrouwen.” Op deze manier drukt de Amerikaanse filosoof Martha Nussbaum uit dat kwetsbaarheid een onlosmakelijk onderdeel is van het menselijk bestaan. Waarom moet volgens Nussbaum een filosoof een advoca…

1
John Rawls 1:05:44

1+ y ago1:05:44

1:05:44

“Sociale en economische ongelijkheden dienen zo te worden georganiseerd dat ze het meest ten goede komen aan de minstbedeelden.” Volgens de Amerikaanse politiek filosoof John Rawls zou een redelijke en rechtvaardige samenleving naar dit verschilprincipe moeten worden ingericht. Op welke manier zorgde Rawls in de jaren ’70 voor een aardverschuiving …

1
Jan Patočka 53:33

1+ y ago53:33

53:33

“Negatief Platonisme geeft mensen de mogelijkheid zich toe te vertrouwen aan een waarheid die niet relatief is, ook al kan ze niet positief in inhoudelijke termen worden geformuleerd.” Op deze manier zocht de Tsjechische filosoof en politiek dissident Jan Patočka de spanning op tussen objectiviteit en subjectiviteit. Wat bedoelt Patočka met de term…

1
Henry David Thoreau 50:25

1+ y ago50:25

50:25

“Ik ging naar de bossen, omdat ik weloverwogen wilde leven; om mij enkel tot de essentiële feiten van het leven te verhouden; om te zien of ik niet kon leren wat het leven te leren had; en om niet op mijn sterfbed te ontdekken dat ik niet geleefd had.” Op deze manier bekritiseerde filosoof en essayist Henry David Thoreau als een van de eerste Ameri…

1
Friedrich Schelling 1:02:30

1+ y ago1:02:30

1:02:30

“De wil van de liefde en die van de grond worden één, juist doordat ze gescheiden zijn, en juist doordat vanaf het allereerste begin ieder voor zich werkt.” Op deze manier drukte de Duitse filosoof Friedrich Schelling de centrale paradox van zijn denken uit, namelijk dat de eenheid alleen tot stand kan komen door de radicale gescheidenheid. Waarom …

1
Judith Butler 41:38

2y ago41:38

41:38

“Sekse is dus niet simpelweg iets wat je hebt, noch een statische beschrijving van wat je bent: het is daarentegen een van de normen waardoor je pas levensvatbaar wordt” Op deze manier drukt de Amerikaanse filosoof Judith Butler uit dat het binnen de samenleving moeilijk is om buiten de bestaande categorieën van man-vrouw te denken. Welke paradigma…

1
Paul Ricoeur 48:52

2y ago48:52

48:52

“De mens wenst goed te leven, met en voor anderen, in rechtvaardige instituties” Dit is volgens de twintigste-eeuwse Franse filosoof Paul Ricoeur het streven van het menselijk handelen. Wie bedoelde Ricoeur met de meesters van het wantrouwen en hoe beoordeelde hij hen? Hoe keek hij aan tegen dat het feit dat instituties snel vooral om zichzelf gaan…

1
Ernst Cassirer 46:30

2y ago46:30

46:30

“Filosofie kan zich niet tevredenstellen met het analyseren van de individuele vormen van menselijke cultuur. Het zoekt een universele synthetische blik, die alle individuele vormen omvat.” Op deze manier drukt de Duitse filosoof Ernst Cassirer uit dat het steeds dezelfde symbolen zijn, die toch natuurwetenschappen, religie, kunst, mythes, politiek…

1
Bertrand Russell 52:49

2y ago52:49

52:49

“Zuivere wiskunde is één van de hoogste kunstvormen; zij bezit een unieke sublimiteit, en een immense waardigheid die voortkomt uit het feit dat haar wereld vrijgesteld is van verandering en tijd. Wiskunde is het enige dat we kennen dat in staat is tot perfectie; wanneer we nadenken over wiskunde, worden we Goden”. Zo geeft Bertrand Russell uitdruk…

1
19 oktober: seizoen 2 van Heijne en Van Teutem 0:41

2y ago0:41

0:41

In het tweede seizoen van Heijne en Van Teutem bespreken Bas Heijne en Simon van Teutem met hun gasten de grote thema's van deze tijd. Zo hebben ze het over Poetins informatie oorlog, giftige mannelijkheid en onze moeizame omgang met de geschiedenis. Luister vanaf 19 oktober naar Heijne en Van Teutem in de NRC Audio app. Zie het privacybeleid op ht…

1
Oswald Spengler 52:18

2y ago52:18

52:18

“Wie weet dat er tussen de differentiaalrekening en het dynastieke staatsprincipe ten tijde van Lodewijk XIV, tussen de antieke staatsvorm van de polis en de euclidische meetkunde, tussen het ruimteperspectief van de westerse schilderkunst en de overwinning van de ruimte door spoorwegen, radio en langeafstandswapens, tussen het contrapunt van de in…

1
Jacques Derrida 58:29

2y ago58:29

58:29

“Er is niets buiten de tekst” Op deze manier drukte de Franse filosoof Jacques Derrida uit dat de betekenis nooit absoluut vast staat, maar altijd afhankelijk is van de context. Wat is deconstructie? Waarom ben je als schrijver niet de meester over je tekst, maar heeft de tekst zelf de teugels in handen? Waarom schreef hij différance met een a? Te …

1
Is post-nihilisme mogelijk? (vanuit het Literatuurhuis in Utrecht) 1:02:48

2y ago1:02:48

1:02:48

"De ontmaskering [van al die illusoire constructies] is geen bevrijding, omdat het verlangen naar die [...] constructies, niet verdwijnt doordat we nu zien dat het om illusies gaat" Zo stelt Paul van Tongeren dat het niet eenvoudig is om zonder waarheid, werkelijk nihilistisch, te leven. Wat is het nihilisme, zoals we dat leren kennen bij Nietzsche…

Podcasts die het beluisteren waard zijn

Bas Heijne Podcasts

Podcasts die het beluisteren waard zijn

Korte handleiding