Helder! Corona: hoe snel hebben we een medicijn?

Helder | BNR

Luister ook | Wetenschap Vandaag | Experimentele virusremmer ook in Nederland beschikbaar

Om de huidige speurtocht naar een medicijn in de juiste context te plaatsen, is het goed om even terug te gaan naar één van de pioniers van de moderne geneeskunde: Antoni van Leeuwenhoek. Als nieuwsgierig autodidact werd Van Leeuwenhoek vooral bekend door zijn zelfgefabriceerde microscoop en zijn pionierswerk voor de celbiologie en de microbiologie. Vanaf 1674 deed hij vele ontdekkingen, waaronder het zichtbaar maken van bacteriën en microben.

Lees ook | Liveblog Coronavirus

Pasteur

Via de grondlegger van de bacteriologie, Louis Pasteur, komen we al snel bij de volgende cruciale fase in de strijd tegen bacteriën en microben. In 1928 ontdekte de Schot Alexander Fleming een middel om ze te doden, door een bepaalde schimmel die per ongeluk bij een van zijn bacteriekolonies was gekomen, waar vervolgens geen bacteriën groeiden. Hij noemde de stof penicilline, en veronderstelde dat het als geneesmiddel kon werken.

Dossier | Coronavirus

Onderscheid medicijn en vaccin

Belangrijk voor het begrip is het wezenlijke onderscheid tussen een medicijn en een vaccin: het eerste gebruik je als je al ziek bent, het tweede moet die ziekte voorkomen. Dat vaccin tegen het nieuwe coronavirus kan nog wel ruim een jaar op zich laten wachten, maar voor deze Helder! richten we ons op de ontwikkeling van medicijnen. Om te beginnen bij Joep Hufman, medisch directeur van Bayer Nederland - de van oorsprong Duitse farmaceut die ooit aspirine op de markt bracht.

Hufman doet beknopt uit de doeken hoe de ontwikkeling van een medicijn normaal gesproken in zijn werk gaat. 'We kijken eerst altijd waar de medical need zit: wat is het probleem van patiënten? - meestal een vrij evident probleem waar mensen veel last van hebben. Dat ziekteproces proberen we zo goed mogelijk in kaart te brengen via een ketting. Ergens in die ketting zoek je dan de schakel die je kunt doorknippen om ervoor te zorgen dat het proces niet verdergaat en mensen niet meer ziek worden.'

Luister ook | Helder! Hadden we begin maart een beurscrash?

Als eenmaal het cruciale molecuul gevonden is, resten nog drie fasen: de preklinische fase, met tests in cellen, de test op proefdieren en de klinische fase, waarbij ook op mensen wordt getest, zegt Hufman. 'Eerst bij gezonde vrijwilligers, dan bij een kleine groep patiënten en dan het fase 3-onderzoek, waarin de ene groep de nieuwe therapie krijgt en de andere groep de oude therapie of een placebo.' En dan rest nog de registratie bij de European Medical Association. Al met al ben je dan al gauw tien jaar en 2,2 miljard euro verder.

Over deze podcast

Helder is de podcast die je helpt de onderwerpen in het nieuws van vandaag en morgen te duiden, uitgelegd door BNRs Kees Dorresteijn. Luister Helder, zodat je nooit met je mond vol tanden bij het koffiezetapparaat staat.

Elke week een nieuwe Helder in je podcast-app? Abonneer je dan nu via bnr.nl/helder.

See omnystudio.com/listener for privacy information.